قانون موقت تصرفات در قانون اصول محاکمات حقوقی راجع به محاکم صلحیه

‌قانون موقت تصرفات در قانون اصول محاکمات حقوقی راجع به محاکم صلحیه ‌مصوب کمیسیون قوانین عدلیه مورخ 32 جوزا 1302 شمسی ‌ماده واحده - مواد قانون اصول محاکمات راجع به محاکم صلحیه به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
1 - ماده 8 نسخ و به جای آن ماده ذیل برقرار می‌گردد.
‌ماده 8 - امور راجعه به محاکم صلحیه از قرار ذیل است:
‌اولاً - دعاوی راجعه به اموال اعم از منقول و غیر منقول و دیون و منافع در صورتی که مدعابه بیش از چهارصد تومان نباشد و هرگاه محدود به زمان‌معین نباشد یا مدت آن طولانی باشد باید قیمت ده سال آن را میزان قرار داد.
‌ثانیاً - دعاوی ضرر و خسارت ناشی از امتیازات از قبیل حق‌الطبع و حق‌التصنیف و امثال و غیر آن دعاوی حقوقی ناشیه از امور جزایی در صورتی که‌در هر یک از این دو مورد مدعابه بیش از چهارصد تومان نباشد.
‌ثالثاً - مطالبه تخلیه ید از اعیان مرهونه و مستأجره و امثال آن در صورتی که منافع یکساله اعیان مذکوره بیش از چهار صد تومان نبوده و اصل مالکیت‌محل نزاع نباشد و در صورتی که نزاع در اصل مالکیت باشد حد نصاب صلحیه (‌چهارصد تومان معتبر است).
‌رابعاً - کلیه دعاوی راجعه به حقوق مالی مثل حق‌العبور و حق‌المجرا و حق‌المرتع و دعوای ممانعت از حق کسی در ملک دیگری یا مزاحمت کسی از‌تصرف مالک در ملک خودش و دعاوی راجعه به حقوق غیر مالی مثل حق‌الحضانه و حق‌الولایه و حق‌الوصایه و غیر آن.
‌خامساً - دعوای تصرف عدوانی در غیر منقول تا هر مقدار باشد.
‌سادساً - دعاوی راجعه به اشیایی که قیمت معینی ندارد مثل اعیان اوراق و اسناد و فرامین و نشانهای دولتی و لیکن دارای نوعی از اعتبار و متعلق‌اغراض و مقاصدی است.
‌سابعاً - مطالبه وفا به شروط و عهودی که در ضمن معاملات واقع می‌شود یا در معامله بنا بر آن بوده از قبیل دادن قباله و سند معامله یا معتبر کردن آن‌اعم از این که متعاملین قبل از معامله تفصیلاً تبانی بر آن نموده باشند یا عادتاً مبنای معاملات بر آن باشد.
‌ثامناً - خواهش تأمین و حفظ دلایل و امارات مدعابه هر چه و هر مبلغ باشد.
‌تاسعاً - تقاضای اصلاح در هر دعوایی و تا هر مقداری که مدعابه باشد.
‌عاشراً - رسیدگی در دعاوی تا هر میزان در صورتی که طرفین دعوی به محاکمه صلحیه تراضی نمایند.
2 - ماده 14 نسخ و به جای آن ماده ذیل برقرار می‌شود.
‌ماده 14 - هر دعوایی که در اثنای رسیدگی به دعوای اصلی اقامه شود اعم از این که از طرف مدعی باشد یا مدعی‌علیه به عنوان دعوای متقابل یا‌شخص ثالث و یا دعوای اصلی از یک منشأ ناشی شده یا مربوط به آن باشد راجع به همان صلحیه است که دعوای اصلی در آنجا اقامه شده است لیکن‌اگر فصل دعوای اصلی متوقف بر دعوای طاری باشد که از حیث مبلغ خارج از وظیفه صلحیه است با دعوای اصلی به محکمه ابتدایی ارجاع می‌شود‌دعوای متقابل به موجب عرضحال جداگانه اقامه می‌شود لیکن دعوای مقاصه و تهاتر و هر عنوانی که دفاع محسوب شود محتاج به عرضحال جداگانه‌نیست.
3 - ماده 22 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 22 - مقدار مدعابه مبلغی است که در عرضحال صریحاً قید شده است اجرت‌المثل و خساراتی که بعد از تقدیم عرضحال به مدعی به تعلق‌می‌گیرد ممکن است علاوه شود ولو این که مجموعاً زیاده بر حد نصاب صلحیه شود مواردی که تعیین مقدار مدعابه یا قیمت آن در ابتدای دعوی ممکن‌نیست داخل در صلاحیت صلحیه است مگر این که زاید بودن آن بر حد نصاب صلحیه اجمالاً معلوم باشد.
4 - ماده 27 - نسخ و به جای آن ماده ذیل برقرار می‌شود.
‌ماده 27 - موعد مقرر برای حضور مدعی‌علیه در محکمه نباید از تاریخ ابلاغ احضارنامه به مدعی‌علیه کمتر از یک روز باشد مگر در موارد فوری و نیز‌برای هر چهار فرسخ مسافت از اقامتگاه مدعی‌علیه تا محکمه یک روز علاوه می‌شود.
5 - ماده 40 و 41 - به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 40 - دعوای تصرف عدوانی از کسی مسموع است که قبلاً خود یا قائم‌مقام قانونی او متصرف بوده و عدواناً از تصرف او خارج کرده باشند مشروط‌بر این که بیش از یک سال از تاریخ تصرف عدوانی او نگذشته باشد.
‌ماده 41 - در مورد دعوای تصرف عدوانی محکمه صلح داخل رسیدگی در نحوه تصرف مدعی و اسناد راجعه به آن نمی‌شود و فقط در باب تصرف‌عدوانی تحقیقات نموده مال غیر منقول را به تصرف متصرف اول می‌دهد و بعد از ختم دعوای تصرف عدوانی محکوم‌علیه اگر در نحوه تصرف ادعا‌داشته باشد در صورتی که میزان مدعابه خارج از صلاحیت صلحیه نیست در صلحیه اقامه دعوی می‌کند و الا به محکمه صالحه رجوع می‌نماید.
6 - ماده ذیل در تحت نمره 41 مکرر بعد از ماده 41 اضافه می‌شود.
‌ماده 41 مکرر - در مورد دعاوی مذکوره در فقره ششم ماده 8 هر گاه مدعی‌علیه محکوم به رد عین مدعابه گردید و عین محکوم به را رد ننمود مشارالیه‌به تأدیه ضرر و خسارتی که از عدم رد عین محکوم به وارد و به تصدیق اهل خبره معین می‌گردد محکوم خواهد شد.
7 - ماده 44 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 44 - رسیدگی که موافق ماده قبل توقیف شده مجدداً شروع نمی‌شود مگر به خواهش یکی از اصحاب دعوی یا قائم‌مقام آنها که صلاحیت محاکمه‌داشته باشد.
8 - ماده ذیل در تحت نمره 45 مکرر بعد از ماده 45 اضافه می‌شود.
‌ماده 45 مکرر - مدعی یا مدعی‌علیه حق تقاضای شخص ثالث دارد و همچنین شخص ثالث می‌تواند وارد دعوی شود (‌رجوع به مواد 418 الی 420).
9 - در ماده 46 پس از عبارت (‌در حین رسیدگی) عبارت (‌و یا تشخیص صلاحیت خود) اضافه می‌شود.
10 - ماده 59 - نسخ و به جای آن ماده ذیل برقرار می‌شود.
‌ماده 59 - در مواردی که تحقیق محلی و استطلاع از مطلعین و استعلام از اهل خبره یا استفاده از دلایل که در نزد طرف یا غیر است اقتضا دارد و یا‌مستند دعوی دفاتر تجارتی و امثال آن است اشخاصی که ظنین هستند بر این که استفاده از دلایل فوق‌الذکر بعدها متعذر یا متعسر خواهد شد می‌توانند‌از محکمه خواهش تأمین آنها را بنمایند و مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه و صورت ثبت برداشتن این گونه دلایل است.
11 - ماده 82 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 82 - اگر ادعای جعلیت نسبت به اسناد کتبی که برای صدور حکم اهمیت دارد اقامه شود محکمه بدواً به طرفی که آن اسناد را ابراز کرده تکلیف‌می‌کند که آنها را پس بگیرد هر گاه صاحب اسناد به این تکلیف راضی نشد امین صلح به طرفی که ادعای جعلیت اسناد را کرده است عاقبت وخیم آن‌دعاوی را در صورت عدم ثبوت خاطرنشان می‌کند اگر با وجود آن مدعی جعلیت در ادعای خود ثابت و مصر باشد هر گاه جاعل را معین کرده امر به‌محکمه جزا احاله می‌شود (‌رجوع به مواد محاکم ابتدایی در باب جعلیت) و الا امین صلح به دعوای جعلیت رسیدگی کرده حکم می‌دهد در موردی که‌محکمه صلح حکم به جعلیت سندی می‌دهد باید سند را با سواد حکم خود نزد مدعی‌العموم محکمه ابتدایی که در حوزه آن واقع است بفرستد.
12 - ماده 83 نسخ می‌شود.
13 - ماده 92 به طریق ذیل اصلاح می‌شود ‌ماده 92 - هر گاه محکوم‌علیه از حکم امین صلح استیناف بدهد در صورتی که اقامتگاه دائمی یا اموال غیر منقول ندارد محکمه صلح می‌تواند به‌تقاضای محکوم‌له محکوم‌به را تأمین نماید و این در صورتی است که مدعی به قبلاً تأمین نشده باشد.
14 - ماده 98 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 98 - هر گاه محکمه در ضمن حکم قرار تأدیه محکوم به را به اقساط داده و محکوم‌علیه در سر وعده قسط را ادا نکرد محکمه صلح به تقاضای‌محکوم‌له حکم تأدیه بلاتأخیر تمام محکوم به را می‌دهد.
15 - فقره 7 ماده 104 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
7 - امضاء فقیه یا امین صلح.
16 - ماده 105 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 105 - هر گاه مدعی‌علیه بعد از دو مرتبه احضار در محکمه صلحیه حاضر نشده و توضیحات کتبی هم موافق ماده 106 نفرستاده حاکم صلح به‌خواهش مدعی شروع به رسیدگی نموده بعد از تحقیقات حکم غیابی می‌دهد و هر گاه مدعی در جلسه محاکمه حاضر نشد به محکمه هم اطلاع نداد که‌در غیاب او رسیدگی نماید حاکم اصلاح رسیدگی را موقوف می‌دارد ولی مدعی می‌تواند تجدید رسیدگی و محاکمه را تقاضا نماید و باید به همان‌محکمه عرضحال مجدد بدهد در صورت عدم تعقیب مدعی به تقاضای مدعی‌علیه محکمه عرضحال مدعی را ابطال کرده حکم خسارتی را که به‌مدعی‌علیه از احضار او وارد شده است می‌دهد.
17 - ماده 110 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 110 - سواد حکم غیابی به محکوم‌علیه غیاب باید ابلاغ شود و در ظرف هشت روز از روز رویت حکم محکوم‌علیه غایب حق دارد اعتراض‌نموده تجدید رسیدگی را بخواهد و هرگاه در مدت مقرر اعتراض نکرد حکم حاکم صلح به موقع اجرا گذاشته خواهد شد و غایب همیشه بر حجت خود‌باقی می‌ماند ولی احکام غیابی امین صلح بعد از انقضاء مدت اعتراض قابل استیناف است و بعد از انقضاء مدت استیناف و تمیز به موقع اجرا گذاشته‌خواهد شد.
18 - ماده 115 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 115 - احکام امنای صلحیه را در صورتی که مبلغ مدعی به بیش از سی و پنج تومان بوده باشد یا آن که قیمت مدعی به معلوم نباشد می‌توان در‌محکمه ابتدایی حقوق استیناف نمود و مدت استیناف در احکام حضوری از تاریخ اعلام حکم و در احکام غیابی از تاریخ انقضای مدت اعتراض بیست‌و یک روز است بعد از انقضای مدت مزبوره حکم امین صلح قطعی می‌شود.
19 - ماده 119 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 119 - قرارهایی را که امین صلح می‌دهد فقط با حکم می‌توان استیناف نمود مگر قرار عدم صلاحیت.
20 - ماده 120 نسخ می‌شود.
21 - ماده 121 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 121 - در مورد ماده 118 و 119 شکایت باید در ظرف یک هفته از تاریخ اقدامی که باعث شکایت یا ابلاغ قراری که داده شده است به عمل آید‌مگر شکایت از تعطیل و تعویق که مدت ندارد و در هر وقت قابل استماع است.
22 - ماده 124 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 124 - مستأنف‌علیه می‌تواند تا روزی که برای محاکمه معین شده است توضیحات کتبی خود را به محکمه ابتدایی بدهد طرفین حق دارند اسقاط‌حضور خود را بنمایند و در صورتی که محکمه محاکمه را تمام دانست می‌تواند حکم بدهد و آن حکم حضوری خواهد بود.
23 - ماده 136 به طریق ذیل اصلاح می‌شود.
‌ماده 136 - همین که امین صلح اظهارات مدعی یا مدعی‌علیه را صحیح دانست رضایت خود را در ورقه رد یا در صورت مجلس قید و امضاء کرده‌عرضحال عارض را با منضمات آن نزد نزدیکترین محکمه صلح برای رسیدگی می‌فرستند و هر گاه صلحیه دیگر نباشد یکی از اعضاء ابتدایی کار امین‌صلح را انجام می‌دهد.

*‌پاورقی: این قانون به موجب قانون 25 شهریور ماه 1318 نسخ شده است