قانون سجل احوال

‌قانون سجل احوال ‌مصوب 20 مرداد ماه 1307 شمسی ‌ماده اول - پس از تصویب این قانون و انقضاء مدت یک سال از تاریخ تصویب این قانون و تأسیس دفتر سجل احوال باید در هر حوزه سجل احوال‌کلیه ساکنین آن حوزه دارای ورقه هویت باشند اشخاص ذکوری که سن آنها بیش از 17 سال است باید شخصاً برای اخذ ورقه هویت به مأمور سجل‌احوال مراجعه نمایند مسئول اخذ ورقه هویت صغار ولی خاص (‌پدر جد یا وصی منصوبی که وصایت او مسلم باشد) یا قیم صغیر است مأمورین‌سجل احوال موظف هستند پس از تشخیص صحت اظهارات اظهارکنندگان ورقه هویت صادر نمایند.
‌تبصره 1 - زنها شخصاً یا به وسیله وکیل ثابت‌الوکاله ورقه هویت خواهند گرفت.
‌تبصره 2 - دلایل و مدارک مأمور سجل احوال بر تشخیص خود و دلایل و مدارک اظهارکننده باید در صورتمجلس قید و در دوسیه ضبط شود.
‌ماده دوم - پس از یک سال فوق کلیه مأمورین مملکتی موظف می‌باشند در مواقع صدور کلیه اسناد رسمی (‌از قبیل حکم انتصاب به خدمات‌مملکتی و جواز اسلحه و تذکره) و در موقع مراجعات اشخاص به محاکم عدلیه و ادارات مملکتی (‌برای تقاضای ثبت اسناد و املاک و پذیرفته شدن در‌مدارس و امثال آن) ورقه هویت مطالبه نمایند و الا مشمول مجابات مصرحه در فقره 3 از ماده 38 قانون استخدام کشوری خواهند بود.
‌تبصره - محاکم عدلیه می‌توانند در امور فوتی ورقه هویت را شرط قبول عرض حال قرار ندهند ولی پس از ده روز از تاریخ تقدیم عرض حال هر گاه‌شخص مراجعه‌کننده ورقه هویت تحصیل نکرد از رسیدگی تا موقع تحصیل ورقه خودداری نمایند.
‌ماده سوم - هر شخصی باید برای خود اسم مخصوصی انتخاب کند زوجه و کلیه اولاد و احفاد ذکور آن شخص و همچنین کلیه اولاد و احفاد اناث‌او مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند به آن اسم مخصوص که نام خانوادگی است موسوم خواهند بود بنا بر این هر کس دارای اسمی خواهد بود مرکب از‌نام خانوادگی و نام شخصی مثلاً (‌محمود کامران) به فرض این که محمود نام شخصی و کامران نام خانوادگی باشد و اولاد یک خانواده که در تحت‌کفالت نیستند می‌توانند اگر بخواهند اسم خانوادگی علیحده برای خود انتخاب نمایند.
‌تبصره 1 - اسامی خانوادگی پس از ثبت در دفتر سجل احوال هر حوزه سجل احوال مخصوص اشخاصی است که به نام آنها ثبت شده است و‌دیگری حق اختیار آن اسم را در آن حوزه ندارد مگر با رضایت کسی که اول آن اسم را به عنوان نام خانوادگی خود ثبت کرده است.
‌تبصره 2 - هیچ کس حق ندارد اسم خانوادگی شخص دیگری را در حوزه سجل احوال که آن اسم ثبت شده اسم مؤسسه، تجارتخانه یا عنوان‌تلگرافی خود قرار دهد ولی شعب تجارتخانه در سایر نقاط اسم مرکز اصلی را استعمال می‌کنند ولو این که شخص دیگری اسم مزبور را در محل تأسیس‌آن شعبه قبلاً برای نام خانوادگی خود ثبت کرده باشد.
‌ماده چهارم - پس از یک سال از تاریخ تأسیس شعب سجل احوال در هر محل پدر یا مادر و قابله در مورد تولد و زوجین در مورد ازدواج و طلاق‌باید تولد یا ازدواج یا طلاق را در ظرف ده روز از تاریخ وقوع در نقاطی که شعب سجل احوال تأسیس شده باشد کتباً به نظمیه و در نقاطی که نظمیه‌تأسیس نشده باشد به کدخدای محل اطلاع بدهند ادارات و مأمورین مزبور مکلف می‌باشند پس از تحقیق در صحت اطلاعات واصله مراتب را به مأمور‌سجل احوال مربوطه به اسرع اوقات اطلاع داده و اولیاء اطفال یا اشخاصی را که برای اخذ ورقه هویت و ثبت ازدواج و طلاق به دفتر سجل احوال‌مراجعه نمایند.
‌تبصره - اطفالی که در مؤسسات عام‌المنفعه از قبیل مریضخانه و دارالمساکین و غیره متولد می‌شوند رؤسای مؤسسات مزبوره باید در ظرف ده روز‌مراتب را به نظمیه یا کدخدای محل اطلاع دهند.
‌ماده پنجم - در موقع ازدواج یا طلاق شوهر مکلف است ورقه که حاکی از وقوع عقد یا طلاق بوده و معرف زوجین باشد به امضای مجری صیغه‌رسانیده و برای ضبط در دفتر سجل احوال به نظمیه یا شعب نظمیه یا کدخدا تسلیم نماید ادارات و مأمورین مزبور باید پس از تحقیق در صحت‌مندرجات ورقه عین آن را در اسرع اوقات به دفتر سجل احوال بفرستند.
‌تبصره - ممکن است به جای ورقه فوق سواد مصدق برای ضبط به دفتر سجل احوال تسلیم کرد.
‌ماده ششم - در مورد فوت اطلاع دادن به ادارات یا مأمورین فوق‌الذکر باید در ظرف (48) ساعت به عمل آید این اطلاع به عهده نزدیکترین اقربای‌حاضر شخص متوفی یا وکیل و نماینده او و در صورت نبودن اقربای مذکور به عهده سرپرست ساکنین خانه و در صورت نبودن سرپرست به عهده‌مستخدمین خانه‌ای است که فوت در آن جا واقع شده و مأمورین باید پس از تکمیل تحقیقات در اسرع اوقات مراتب را به مأمور سجل احوال اطلاع و‌اشخاص مذکوره در فوق را مطلع نمایند که برای اجرای ثبت واقعه به دفتر سجل احوال مراجعه کنند طبیب معالج و غسال و قابله در موقع ولادت طفل‌متوفی یا فوت مادر در موقع وضع حمل نیز ملزم می‌باشند در ظرف 24 ساعت واقعه را کتباً به دفتر یا مأمورین سجل احوال اطلاع دهند.
‌تبصره 1 - نسبت به فوت اشخاصی که دارای منزل ثابت و اقربای حاضر نیستند یا به تنهایی در یک منزل زندگی می‌کنند ادارات و مأمورین فوق‌مکلف هستند مراتب را تحقیق و پس از تشخیص صحت واقعه در اسرع اوقات فوت را به مأمورین سجل احوال اطلاع دهند.
‌تبصره 2 - اشخاصی که در مؤسسات عام‌المنفعه فوت نمایند رؤسای مؤسسات مزبور مکلفند مراتب را در ظرف 24 ساعت به مأمورین نظمیه یا‌کدخدا اطلاع دهند.
‌ماده هفتم - پس از تصویب این قانون و انقضای مدت یک سال از تاریخ تصویب این قانون و اجرای سجل احوال در هر محل کسانی که ورقه هویت‌نداشته باشند یا تکالیفی را که در مواد 1 - 4 - 5 - 6 در عهده آنها قرار گرفته انجام ننمایند به حبس قابل ابتیاع از یک تا هفت روز از قرار روزی از سه تا‌سی قران محکوم خواهند شد.
‌تبصره - مأمورین سجل احوال موظفند متخلفین از مقررات فوق را بر طبق قانون اصول محاکمات جزایی تعقیب ننمایند.
‌ماده هشتم - اداره کل احصائیه و سجل احوال مملکتی حق دارد که از تاریخ تصویب این قانون تا یک سال اوراق اظهارنامه و هویت هر حوزه را که‌بعد از خرداد 1304 و قبل از فروردین 1307 داده شده و آنها را محتاج به تصحیح می‌داند کلیه اوراق آن حوزه را تجدید نظر کرده با اطلاع صاحب ورقه‌هویت تصحیح نماید و همچنین اشخاص ذینفع اگر اعتراضی بر اوراق صادره دارند می‌توانند در ظرف یک سال فوق به اداره سجل احوال رجوع کرده و‌اعتراض خود را اظهار نمایند و اداره مذکوره اگر اعتراض را وارد دید اوراق را به اطلاع شخص معترض تصحیح خواهد نمود.
‌تبصره - اشخاص ذینفع اگر اعتراضی بر تجدید نظر و تصحیحی که اداره سجل احوال در اوراق کرده باشند می‌توانند تا دو ماه پس از تصحیح و‌صدور ورقه هویت جدید به محاکم صالحه مراجعه نمایند و تا حکم از محاکم مزبور صادر و یا مدت دو ماه فوق منقضی نشده است اوراق سابق به‌اعتبار خود باقی است.
‌ماده نهم - هر گاه اختلافی راجع به اسناد سجل احوال صادره از اول فروردین 1307 به بعد ایجاد شود رسیدگی آن در محاکم ابتدایی و در صورت‌نبودن آن در نزدیکترین محاکم صلح به عمل می‌آید و تا موقعی که از طرف محاکم مزبوره اسناد مذکوره به موجب احکام ابطال نشود آن اسناد به اعتبار‌خود باقی خواهند بود و فقط محاکم مذکوره می‌توانند به تصحیح آن اسناد امر صادر کنند در این صورت مأمور سجل احوال رأی محکمه را در دفتر‌مخصوص ضبط و در حاشیه دفتر اصلاح شده قید و بر طبق رأی محکمه ورقه جدید صادر می‌نماید.
‌تبصره 1 - احکام محاکم فوق قطعی (‌غیر قابل استیناف و تمیز) است.
‌تبصره 2 - اعتراضاتی که نسبت به سن باشد باید در ظرف مدت دو ماه پس از صدور ورقه هویت به محاکم صالحه اظهار شود پس از انقضای مدت‌مزبور راجع به سن اعتراضی پذیرفته نخواهد شد و تا موقع صدور حکم محکمه یا انقضای مدت معینه اعتبار ورقه صادره قطعی نخواهد بود.
‌تبصره 3 - در محاکم صلحیه برای رسیدگی به اسناد سجل احوال نماینده سجل احوال اقامه دعوا و مدافعه خواهد کرد و اداره سجل احوال از تأدیه‌مخارج عدلیه معاف خواهد بود.
‌تبصره 4 - دعاوی فوق راجع به اوراق سجل احوال از دعاوی حقوقی محسوب است ولی مشمول قانون حکمیت نیست.
‌ماده دهم - اوراق هویت مجانی و از ادای قیمت تمبر معاف خواهد بود ولی به هر سواد مصدق یا تصدیقی که در دفتر سجل احوال به اشخاص‌ذینفع در صورت تقاضا باید داده شود یک قران تمبر الصاق می‌شود.
‌ماده یازدهم - هر گاه مأمورین سجل احوال یا مأمورین دیگر دولت که در باب سجلات وظیفه را عهده‌دار می‌باشند و همچنین کسانی که مستخدم‌دولت نیستند مرتکب جعل و تزویر در اوراق و دفاتر سجل شوند یا شرکت در جعل و تزویر در اوراق و دفاتر سجل احوال نمایند یا اوراق مجعوله را با‌علم به جعل و تزویر مورد استفاده قرار دهند مطابق مواد 102 و 103 و105 قانون مجازات عمومی مجازات خواهند شد.
‌کسانی که بر خلاف واقع اظهار یا شهادتی در مورد اسناد سجل احوال بدهند مطابق ماده 219 قانون مجازات عمومی مجازات می‌شوند.
‌به علاوه کلیه مرتکبین فوق محکوم به جبران خساراتی که از تقصیر آنها ناشی شده خواهند گردید.
‌ماده دوازدهم - سجل احوال اشخاص در دفاتری که نظامنامه آن به تصویب هیأت وزراء می‌رسد ثبت خواهد گردید.
‌ماده سیزدهم - اداره کل احصائیه و سجل احوال مملکتی علاوه بر وظایف مقرره مأمور سرشماری کلیه نفوس مملکت خواهد بود و در هر ده سال‌یک مرتبه باید در تمام مملکت سرشماری به عمل آید و عموم اشخاصی که در ایران ساکن می‌باشند باید اطلاعات لازمه را در موقع تقاضا به مأمورین‌سرشماری بدهند.
‌ماده چهاردهم - وظیفه مأمورین سجل احوال و سرشماری را در ممالک خارجه مأمورین وزارت امور خارجه مطابق نظامنامه مخصوص انجام‌خواهند داد.
‌ماده پانزدهم - مأمورین سجل احوال در مدت یک سال اختیار خود که از حدود وظایف قانونیه خود در اجرای مواد این قانون تخلف نمایند‌مجازات قانونی آنها که در قانون استخدام و سایر قوانین برای مأمورین دولت تعیین شده دو برابر خواهد بود.
‌ماده شانزدهم - قانون سجل احوال مصوب 14 خرداد 1304 که مشتمل بر 35 ماده است نسخ و این قانون که مشتمل بر 16 ماده می‌باشد از تاریخ‌تصویب به وسیله وزارت داخله به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
‌این قانون که مشتمل بر شانزده ماده است در جلسه بیستم مرداد ماه یک هزار و سیصد و هفت شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
‌به جای رییس مجلس شورای ملی: طباطبایی دیبا - فهیمی