عوامل نشاط

الإمام الباقر علیه السلام

كانَ في بَني إسرائيلَ رَجُلٌ عاقِلٌ كَثيرُ المالِ وكانَ لَهُ ابنٌ يُشبِهُهُ فِي الشَّمائِلِ مِن زَوجَةٍ عَفيفَةٍ، وَكانَ لَهُ ابنانِ مِن زَوجَةٍ غَيرِ عَفيفَةٍ، فَلَمّا حَضَرَتهُ الوَفاةُ، قالَ لَهُم: هذا مالي لِواحِدٍ مِنكُم. فَلَمّا تُوُفِّيَ، قالَ الكَبيرُ: أ نَا ذلِكَ الواحِدُ. وقالَ الأَوسَطُ: أ نَا ذلِكَ. وقالَ الأَصغَرُ: أ نَا ذلِكَ. فَاختَصَموا إلی قاضيهِم قالَ: لَيسَ عِندي في أمرِكُم شَيءٌ، اِنطَلِقوا إلی بَني غَنّامٍ الإِخوَةِ الثَّلاثِ فَانتَهَوا إلی واحِدٍ مِنهُم فَرَأَوا شَيخاً كَبيرا. فَقالَ لَهُم: اُدخُلوا إلی أخي فُلانٍ فَهُوَ أكبَرُ مِنّي فاسأَلوهُ. فَدَخَلوا عَلَيهِ، فَخَرَجَ شَيخٌ كَهلٌ، فَقالَ: سَلوا أخِيَ الأَكبَرَ مِنّي. فَدَخَلوا عَلَی الثّالِثِ فَإِذا هُوَ فِي المَنظَرِ أصغَرُ فَسَأَلوهُ أوَّلاً مِن حالِهِم، ثُمَّ مُستَبيناً لَهُم فَقالَ: أمّا أخِي الَّذي رَأَيتُموهُ أوَّلاً هُوَ الأَصغَرُ وإنَّ لَهُ امرَأَةَ سَوءٍ تَسوؤُهُ وقَد صَبَرَ عَلَيها مَخافَةَ أن يُبتَلی بِبَلاءٍ لا صَبرَ لَهُ عَلَيهِ، فَهَرَّمَتهُ، وأمَّا الثّاني أخي فَإِنَّ عِندَهُ زَوجَةً تَسوؤُهُ وتَسُرُّهُ وهُوَ مُتَماسِكُ الشَّبابِ، وأمّا أ نَا فَزَوجَتي تَسُرُّني ولا تَسوؤُني لَم يَلزَمني مِنها مَكروهٌ قَطُّ مُنذُ صَحِبَتني، فَشَبابي مَعَها مُتَماسِكٌ، وأمّا حَديثُكُمُ الَّذي هُوَ حَديثُ أبيكُمُ، انطَلِقوا أوّلاً وبَعثِروا قَبرَهُ وَاستَخرِجوا عِظامَهُ وأحرِقوها، ثُمّ عودوا لأَِقضِيَ بَينَكُم. فَانصَرَفوا فَأَخَذَ الصَّبِيُ سَيفَ أبيهِ وأخَذَ الأَخَوانِ المَعاوِلَ فَلَمّا هَمّا بِذلِكَ، قالَ لَهُمُ الصَّغيرُ: لا تُبَعثِروا قَبرَ أبي وأ نَا أدَعُ لَكُما حِصَّتي، فَانصَرَفوا إلَی القاضي. فَقَال: يُقِنعُكُما هذا، اِيتوني بِالمالِ. فَقالَ لِلصَّغيرِ: خُذِ المالَ فَلَو كانَا ابنَيهِ لَدَخَلَهُما مِنَ الرِّقَّةِ، كَما دَخَلَ عَلَی الصَّغيرِ.

در میان قوم بنی اسرائیل، مردی خردمند و ثروتمند بود. وی را پسری بود از همسری پاك دامن كه در شمایل، شبیه وی بود و دو پسر داشت از همسری غیرِ پاك دامن. چون هنگام مرگش فرا رسید، به آنان گفت: این ثروت من، برای یكی از شماست. چون از دنیا رفت، پسر بزرگ تر گفت: «آن یكی من هستم». پسر وسطی گفت: «آن یكی، من هستم». پسر كوچك تر گفت: «آن یكی، من هستم». [چون نزاع بالا گرفت ،] شكایت به قاضیِ شهر بردند. قاضی گفت: مرا در این باره، نظری نیست. نزد سه برادر كه فرزندان چوپان اند، بروید. آنها نزد یكی از برادران آمدند و پیری كهن سال را دیدند. به آنان گفت: نزد برادرم بروید. او از من بزرگ تر است. از او بپرسید. بر او وارد شدند. پیرمردی میان سال، بیرون آمد و گفت: از برادرِ بزرگ ترم بپرسید. بر سومین برادر، وارد شدند. او را كم سال تر یافتند. نخست، از او خواستند شرح حالِ خودشان را بگوید و سپس به پرسش، آنها پاسخ دهد. او گفت: آن برادرم را كه نخست دیدید، كوچك ترین برادر است. همسری ناسازگار داشت كه به وی، بدی می كرد. [برادرم] بر این بدی ها صبر كرد، مبادا به گرفتاری بزرگ تر و طاقت فرسا مبتلا شود. آن زن، او را پیر كرد. برادر دوم، همسری داشت كه گاهی او را می رنجانْد و گاهی او را شاد می كرد. لذا او در مرزِ جوانی و پیری قرار دارد. و امّا من، همسرم همیشه مرا شاد می كرد و هیچ گاه مرا آزار نداد و هرگز از او بدی به من نرسید. بدین جهت، جوانی ام با او پایدار است. و امّا مسئله شما كه وصیّت پدرتان است، نخست بروید نبش قبر كنید، استخوان هایش را بیرون آورید و بسوزانید و نزد من برگردید، تا میانِ شما داوری كنم. برادران رفتند. برادر كوچك تر، شمشیر پدر را برداشت و دو برادر دیگر، كلنگ برداشتند. وقتی خواستند نبشِ قبر كنند، برادر كوچك تر گفت: نبش قبر نكنید. من سهم خود را به شما وا می گذارم. برادران، نزد قاضی بازگشتند. مرد گفت: این، شما را كفایت می كند. مال را نزد من آورید. آن گاه به برادر كوچك تر گفت كه ثروت را بردارد. [سپس افزود:]اگر آن دو فرزندان آن مرد بودند، [به هنگام نبش قبر ،] احساس ناراحتی به آنان دست می داد، چنان كه به فرزند كوچك تر دست داد.

منبع: بحار الأنوار: ج 104 ص 296 ح 1.