دوستى نیكى و نیكان

المناقب ابن شهرآشوب به نقل از عبداللّه‏ بن مسعود

كُنّا عِندَ النَّبِيِّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، فَأَقبَلَ راكِبٌ حَتّى أناخَ بِالنَّبِيِّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، فَقالَ: يا رَسولَ اللّه‏ِ، إنّي أتَيتُكَ مِن مَسيرَةِ سَبعٍ ـ أنصَبتُ بَدَني، وأسهَرتُ لَيلي، وأظمَأتُ نَهاري، وأنصَبتُ راحِلَتي ـ؛ لِأَسأَلَكَ عَن خَصلَتَينِ أسهَرَتاني. فَقالَ لَهُ النَّبِيُّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: مَا اسمُكَ ؟ فَقالَ: زَيدُ الخَيلِ. قالَ: أنتَ زَيدُ الخَيرِ، سَل، فَرُبَّ مُعضِلَةٍ قَد سُئِلَ عَنها. فَقالَ: أسأَلُكَ عَن عَلامَةِ اللّه‏ِ تَعالى فيمَن يُريدُ وعَلامَتُهُ فيمَن لا يُريدُ ؟ فَقالَ النَّبِيُّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: كَيفَ أصبَحتَ؟ قالَ: أصبَحتُ اُحِبُّ الخَيرَ ومَن يَعمَلُ بِهِ، وإن عَمِلتُ بِهِ أيقَنتُ ثَوابَهُ، وإن فاتَني مِنهُ شَيءٌ حَنَنتُ إلَيهِ. فَقالَ لَهُ النَّبِيُّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: هيهِ، هذِهِ عَلامَةُ اللّه‏ِ فيمَن يُريدُ، وعَلامَتُهُ فيمَن لا يُريدُ أن لَو أرادَكَ لِلآخَرينَ لَهَيَّأَكَ لَها ثُمَّ لا يُبالي بِأَيِّ وادٍ هَلَكتَ.

نزد پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله بودیم كه سواری آمد و مَركب خود را كنار پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آلهنشاند و گفت: «ای رسول خدا ! من از فاصله هفت (شب راه) به سویت آمده‏ام. بدنم را خسته كرده‏ام، شب را به بیداری و روز را به تشنگی گذرانده و مَركبم را خسته كرده‏ام تا از تو درباره دو خصلت كه خواب شبانه را از من ربوده است، بپرسم». پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به او فرمود: «نامت چیست ؟». گفت: «زیدالخیل (زیدِ اسبْ یار)». فرمود: «تو زیدالخیر (زیدِ نیكْ یار) هستی. بپرس كه چه‏بسا دشواری‏ای‏كه‏درباره‏اش پرسش‏شده [و پاسخ گرفته‏شده ]است». گفت: «از تو درباره نشانه‏خداوند متعال‏در كسی كه او را می‏خواهد و نشانه‏اش در آن‏كه او را نمی‏خواهد، می‏پرسم»؟ فرمود: «شب را چگونه به صبح آوردی؟». گفت: «در حالی به‏صبح آوردم كه‏نیكی را و هركه آن را انجام دهد، دوست دارم و اگر خود آن را انجام دهم، یقین به پاداشش دارم و اگر آن را از دست بدهم، احساس علاقه به آن می‏كنم». پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به او فرمود: «هان! این همان‏نشانه خداوند در كسی است كه او را می‏خواهد؛ و امّا نشانه‏اش در آن كه او را نمی‏خواهد، آن است كه اگر تو را برای كارهای دیگری [جز نیكی ]می‏خواست، تو را برای آنها آماده می‏كرد و باكش نبود كه در كجا تباه گردی!».

منبع: السنّة لابن أبی عاصم: 180 / 415، المعجم الكبیر: 10 / 202 / 10464، حلیة الأولیاء: 1 / 376 كلاهما نحوه، تاریخ دمشق: 19 / 520 / 4577، كنز العمّال: 11 / 105 / 30809.