غیبت و عیب جویی

ملاک تشخیص غیبت چیست؟

سلام مجدد و عرض ارادت به شما عزیزان. از اینکه برای پاسخ سوالم وقت گذاشته بودید کمال تشکر را دارم. من در فامیل همسرم تنها فردی هستم که روسری و حجاب کامل دارم. و به لطف خدا و برعکس آنچه برخی تصور می کردند که عوض خواهم شد، در این ۱۳ سالی که ازدواج کرده ام به مدد الهی من و همسرم در رعایت مسائل شرعی محکم تر از قبل شده ایم. ولی باور بفرمایید که خیلی سخت است و من مشکل اساسی ام راجع به تشخیص ندادن حدود غیبت است. مثلاً عید نوروز در منزل برادر شوهرم دعوت بودیم و جاری بزرگم دامنی بالای زانو و آستین حلقه ای با یقه ای باز پوشیده بود. با اینکه ما در شهر دیگری هستیم و ارتباطمان را محدود نموده ایم ، نمی دانم آیا صحبت راجع به این موضوع با همسرم و یا خواهرم که حضور نداشته و به نوعی مربی اخلاق من است غیبت است یا خیر؟ آیا این کار جاری ام که در همه جا و هر مکانی همین شکل است مصداق فسق است یا نه؟ جاری دیگرم که بسیار مهربان و مردم دار است هنگامی که به منزل پدرش می رود چادر به سر کرده و نماز می خواند و هنگامی که در مهمانی های خانواده همسرم هست بدون حجاب و با یقه باز و چسبان است و با آقایون دست می ده. آیا این مصداق فسق هست یا نه؟ این مساله را هم همه فامیل می دانند. آیا تعریف از وضعیت پوشش ها و بروز حس تنهایی شدیدی که در جمعشون دارم و البته به اون افتخار می کنم ، برای خانواده ام حکم غیبت دارد یا نه؟ کتاب گناهان کبیره را دارم اما منظور از برادر ایمانی و عدم غیبت از او را نمی دانم . آیا اگر کسی مسلمان نباشد می توان راجع به او صحبت کرد؟ فکر نکنم! ما که دوروبرمون پر از مسلمان ها شناسنامه ای هست، آنها برادر ایمانی اند یا نه؟ ممنون و هزاران بار ممنون از وقتی که می گذارید و من را از شبهه خارج می کنید.

به نام خدا و با عرض سلام .
قبل از هر چیز به خاطر ایمان راسخ و پایبندی به عقاید، به شما تبریک می گویم و از خداوند متعال توفیقات روز افزون شما را خواستارم.
همانطور که پیش از این عرض شد ملاک تشخیص غیبت، رنجش خاطر فرد موضوع سخن است. براین اساس آشکار نمودن عیب واشتباه پنهان یک شخص که مسلما وی مایل به این امر نیست از مصادیق غیبت به شمار میرود. اما بسیار دیده ایم که افراد اشتباه یا عمل خلاف شرع یا اخلاقی را مرتکب میشوند که زشتی آن در نظرشان زیباست و نه تنها از بابت کار خود شرمنده وپشیمان نیستند بلکه به رفتار خود میبالند! در این صورت صحبت کردن در مورد این موضوع اگر به قصد تحقیر وتمسخر وحتی تخریب شخصیت فرد نزد دیگران نباشد (چراکه همه از موضوع آگاهند و با گفتن یا نگفتن چیزی تغییر نمیکند) غیبت محسوب نمیشود.
مثلا اگر شما بگویید فلانی به حجاب اعتقاد ندارد غیبت نیست ولی اگر بگویید فلانی در بعضی محافل حجاب دارد و در بعضی دیگرندارد می تواند غیبت باشد چراکه معلوم است این شخص هنوز کاملا با خودش کنار نیامده که حجاب داشته باشد یا نه و به احتمال زیاد از اینکه بعضی افراد از بی حجابی اومطلع شوند ناراحت و خجالت زده میشود.
امیدوارم مسئله برایتان قابل درک شده باشد.
واما در مورد غیبت از فرد مسلمان وغیر مسلمان ، غیبت از غیر مسلمان کلا از موضوع غیبت خارج است زیرا پیامبر اکرم (ص) در تعریف غیبت فرموده اند: غیبت این است که ازبرادر (مؤمن )خود چیزی بگویی که خوش ندارد. بدان که اگر آنچه در او هست بگویی، غیبتش را کرده ای و اگر آنچه در او نیست بگویی، به او بهتان زده ای .[۱] ودر مورد غیر مسلمان اگر چه باز گو کردن عیب های او، غیبت به حساب نمی آید، اما اگر این کار موجب عادت نفس به غیبت کردن شود، پرهیز کردن بهتر است، زیرا بعضی از علماء اخلاق، انسان را حتی از کارهای مباحی که زمینه ساز گناه یا عادت به گناه و عادی شدن گناه هستند، باز می دارند.
در ضمن غیبت مسلمانان شناسنامه ای که به آن اشاره کردید ، غیبت به شمار میرود چرا که سنجش ایمان و اسلام افراد نه صحیح است و نه به گونه ای عادلانه ممکن.
و در آخر پیشنهاد میکنم به دنبال مصادیق فسق در رفتار دیگران نباشید چرا که موجب بدبینی و بددلی میشود و رشته های عاطفی میان افراد را پاره میکند . اگر در صدد امر به معروف و نهی از منکر هستید و از نحوه صحیح آن آگاهید این کار را انجام دهید در غیر صورت از عیب های دیگران چشم پوشی کنید و تا میتوانید آنهارا بپوشانید تا خداوند عیبهای شما را بپوشاند.
موفق و سربلند باشید. [۱] الترغیب والترهیب :۳/۵۱۵/۳۱–بحارالانوار :۷۷/۸۹/۳-کتز العمال:۸۰۱۴،۸۰۳۳،۸۰۲۴
 

(برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی)