گناه و ترک گناه و آمرزش گناهان

آیا فکر گناه نیز گناه است؟

قبل از هر چیز باید به این نکته توجه کرد که قطعا فکر گناه زشت است و انسان را از قرب الهی دور می کند. و این مطلب در روایات متعددی مورد اشاره قرار گرفته است. حضرت على(ع) می فرماید: کسى که در مورد گناهان زیاد فکر کند، گناهان او را به سوى خود مى کشند.[۱] همچنین ایشان می فرمایند: فرو رفتن و تفکّر در مورد چیزى، سرآغاز وجود و پیدایش آن چیز است.[۲] در مثال بسیار زیبایی در روایتی زشتی فکر گناه این گونه بیان شده است: عبدالله بن موسی بن جعفر(ع) از پدر بزرگوارش پرسید: آیا دو فرشته ای که خداوند بر هر انسانی گماشته هنگامی که فردی اراده گناه یا عمل صالحی بکند آنها را از اراده و قصد انسان با خبر می گرداند؟ امام فرمودند: آیا بوی مدفوع با بوی عطر یکی است؟ گفتم: نه فرمود: به راستی وقتی بنده ای قصد کار خوب می کند نفس او خوشبو می شود و از نفسش عطر بیرون می آید و زمانی که قصد گناه کند از نفسش بوی بد و گند درآید و چون آن کار را بکند زبانش قلم آن فرشته می شود و با آب دهان آن گناهکار، کار را برای او ثبت می کند.[۳] بنابراین انسان باید فکر گناه را از خود دور کند. و آن را مساله ای بی اهمیت نشمارد.   فارغ از مساله فوق، بعضی مواقع منظور از فکر گناه قصد و عزم برای انجام آن است. که این نیز قطعا عواقبی در پی دارد. مثلا کسی که در ماه مبارک رمضان روزه گرفته، اگر قصد کند که روزه خود را افطار کند در حالی که وقت افطار نشده و مثلا قاشق به دست بگیرد، حتی در صورتی که چیزی نخورد، روزه او باطل می شود. یا در قرآن ماجرایی را بیان کرده که در اثر قصد زشت کاری، عقوبت شده اند: «ما آنها را آزمودیم، همان گونه كه «صاحبان باغ» را آزمایش كردیم، هنگامى كه سوگند یاد كردند كه میوه‏ هاى باغ را صبحگاهان (دور از چشم مستمندان) بچینند. * و هیچ از آن استثنا نكنند *امّا عذابى فراگیر (شب هنگام) بر (تمام) باغ آنها فرود آمد در حالى كه همه در خواب بودند، * و آن باغ سرسبز همچون شب سیاه و ظلمانى شد! * صبحگاهان یكدیگر را صدا زدند، * كه بسوى كشتزار و باغ خود حركت كنید اگر قصد چیدن میوه‏ ها را دارید! * آنها حركت كردند در حالى كه آهسته با هم مى‏گفتند:» *  «مواظب باشید امروز حتى یك فقیر وارد بر شما نشود!» * (آرى) آنها صبحگاهان تصمیم داشتند كه با قدرت از مستمندان جلوگیرى كنند. * هنگامى كه (وارد باغ شدند و) آن را دیدند گفتند: «حقّاً» ما گمراهیم!»[قلم ایات/ ۱۷ تا ۲۶] بنابراین قصد و عزم بر گناه در جایی که این قصد یک نوع عمل (مثل برنامه ریزی) باشد، می تواند عقوبت داشته باشد. با توجه به دو نکته مطرح شده، مشهور این است که فکر گناه عقوبت ندارد. و در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: همانا خداى تبارك‏و تعالى براى آدم در فرزندانش مقرر ساخته كه هر كه آهنگ كار نیكى كند و آن كار را نكند براى او یك حسنه نوشته شود، و هر كه آهنگ كار نیكى كند و بكند براى او ده حسنه نوشته شود، و هر كه آهنگ كار بد كند و آن را نكند بر او نوشته نشود، و هر كه آهنگ آن كند و انجام دهد یك گناه بر او نوشته شود.[۴] [۱]. غررالحکم، ص ۶۲۳.
[۲]. غررالحکم، ص ۳۶۲.
[۳]. الكافی، ج‏۲، ص: ۴۲۹.
[۴]. الكافی، ج‏۲، ص: ۴۲۹.

(برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی)