وجوه اعجاز

چرا قرآن معجزه است؟

برخی از جنبه های اعجاز قرآن عبارتند از:

۱. اعجاز ادبی:
كه برجسته ترین ادیبان عرب را سخت شگفت زده كرده و سرسخت ترین دشمنان پیامبر (صلی الله علیه وآله) با شنیدن چند آیه آن به فرابشری بودن قرآن اعتراف می كردند. نقل شده ابن أبی العوجاء و أبوشاكر دیصانی و عبدالملك بصری و ابن مقفع كه همگی از ملحدان بودند، تصمیم به آوردن آیاتی مانند آیات قرآن گرفتند، تا به این وسیله با قرآن معارضه كنند و یك سال فرصت برای این كار قرار دادند. سال آینده در همان روز، كنار خانه كعبه اجتماع كردند، ابن أبی العوجاء لب به سخن گشود و گفت: از آن روز كه من از شما جدا شدم، در این آیه فكر می كردم: « فَلَمَّا اسْتَیْأَسُوا مِنْهُ خَلَصُوا نَجِیًّا...»[یوسف/۸۰]، دیدم آن قدر فصیح و پر معنی است كه نمی توانم چیزی به آن بیافزایم. و پیوسته این آیه فكر مرا از غیر آن به خود مشغول داشت.
عبدالملك گفت: من نیز از آن وقت كه جدا شدم، در این آیه می اندیشم: «یا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُباباً...»[حج/۷۳]، من خود را عاجز دیدم كه همانند آن را بیاورم.
ابوشاكر گفت: از آن زمان كه از شما جدا شدم در این آیه می اندیشیدم: « لَوْ كانَ فیهِما آلِهَةٌ إِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتا»[انبیاء/۲۲] و خود را قادر ندیدم كه همانند آن را بیاورم.
ابن مقفع افزود: ای قوم این قرآن از جنس كلام بشر نیست، چرا كه از آن لحظه كه از شما جدا شدم، در این آیه می اندیشیدم: « وَ قیلَ یا أَرْضُ ابْلَعی‏ ماءَكِ وَ یا سَماءُ أَقْلِعی‏ وَ غیضَ الْماءُ وَ قُضِیَ الْأَمْرُ ...»[هود/۴۴]، من خود را از آوردن همانند آن عاجز دیدم.
هشام بن حكم می گوید: در این موقع امام صادق(علیه السلام) از كنار آنها گذشت و این آیه را تلاوت فرمود: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‏ أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیراً؛[اسراء/۸۸] بگو: اگر انس و جن متفق شوند كه مانند این قرآن بیاورند، هرگز نتوانند; هر چند همه پشتیبان یكدیگر باشند».

۲. اعجاز از نظر اخبار غیبی:
مثل آیه های ۱ تا ۶ سوره روم، ۲۷ سوره فتح، ۴۴و۴۵ سوره قمر، ۷و۸ سوره أنفال و... همگی خبر از غیب داده اند; به عنوان نمونه آیات اولیه سوره روم خبر از شكست رومیان می دهد.

۳. اعجاز در وضع قوانین:
اندیشمندان غیر مسلمان نیز به این نكته معترفند كه، قرآن عهده دار سعادت بشر، كلام الهی،... بهترین قوانین و نسخه پرافتخار بشری است كه قوانین سعادت بشریت، باید از روی آن نوشته شود.
از ویژگی های قانون الهی و قرآن، احیای ارزشهای معنوی و اخلاقی است كه با مقایسه بین وضعیت اسفبار آن روز جهان، كه بشریت را لب پرتگاه نابودی قرار داده بود، با قوانین حیات بخش قرآن، به خوبی می توان به معجزه بودن آن پی برد.

۴. اعجاز، از نظر علوم جدید و اكتشافات علمی:
قرآن اقیانوس بی كرانی از علوم تجربی و انسانی است كه دانشمندان را به تحقیقات زیادی وا داشته و آنها را مجبور كرده كه اعتراف كنند، قرآن ساخته و پرداخته حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) نیست، بلكه از ناحیه غیب به او وحی شده است. حركت و جاذبه زمین، حركت خورشید و منظومه شمسی، گسترش روزافزون جهان، زوجیت عمومی و دهها نمونه دیگر، همگی از جنبه های اعجاز علمی قرآن هستند.

۵. اعجاز در معارف:
وجود بسیاری از اصول كلی فلسفه الهی و اشاره به چندین برهان فلسفی، از جمله برهانهای امكان، حدوث، نظم، فطرت، تمانع و حكمت، از جمله وجوه اعجاز و شگفتی های فلسفی قرآن است، كه اگر هم اكنون نیز تمام مردم و اندیشمندان جمع شوند، محال است بتوانند كتابی جامع مثل قرآن ـ حتی سوره ای مثل یك سوره قرآن ـ بیاورند.

۶. اعجاز از نظر آهنگ و موسیقی:
سخنان ادبا یا شعر است یا نثر، ولی قرآن نه شعر است و نه یك نثر معمولی متعارف، بلكه نثری است دارای آهنگ مخصوص به خود، نثری كه هنگام تلاوت قاریان قرآن به طور كامل در قالبی آهنگین قرار می گیرد، گرچه ما نمی توانیم تعبیر موسیقی را كه در عرف ما آلوده با مفاهیم منفی است، در مورد قرآن بكار ببریم، ولی بعضی از نویسندگان معروف عرب، مانند: مصطفی رافعی در كتاب اعجاز القرآن چنین می گوید: «اسلوب و طریقه قرآن، آهنگ و لهجه هایی بوجود می آورد، كه هر شنونده ای را وادار به استماع می كند و این خود یك نوع موسیقی مخصوص است كه در كلمات موزون دیگر تا آن زمان سابقه نداشته است؛ این نظم و ترتیب در قرآن، وسیله ای بود كه طبع عرب را صفا می داد، و به طرز جدیدی از نظم و اسلوب سخن آشنا می ساخت، كه بی سابقه بود.

۷. اعجاز از جهت آورنده:
شخصیتی كه قرآن را ارائه كرده، هرگز نزد استادی درس نخوانده است.
آنچه در این مختصر اشاره شد، تنها برخی از وجوه اعجاز و شگفتی های قرآن بود كه ثابت می كند قرآن معجزه جاوید است.

(برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی)