سومریان
license
98
3059
100
معنی کلمه سومریان
معنی واژه سومریان
sumerians
|
سومریان
معنی:
سومریان از اقوام باستانی ساکن در جنوب سرزمین کنونی عراق یعنی میانرودان (سرزمین میانِ دو رود دجله وفرات) و شمال خلیج فارس بودند. ایشان از جمله در شهر باستانی بابل سکنی داشتند و تمدنی پرمایه را پی‌ریزی نمودند.
شهرهای سومر/شومر عبارت بود از «اور»، «اوروک »، یا «ارخ »، «نیب پور»، «لارسا». در سفر پیدایش این ناحیه را سرزمین «شنعار» نامیده اند.حکومت آن در حدود ۳۰۰۰ ق .م . تشکیل گردید و در هزاره ٔ دوم (۲۱۱۵ ق .م .) منقرض شد و قلمرو آنان ضمیمه ٔ آشور و بابل گردید.
سومری‌ها قومی بودند که خود شاخه‌ای جدا از نظر نژادی و زبانی تشکیل می‌دادند و با هیچ‌یک از اقوام امروزی خویشاوندی ندارند. زبان آنها نیز تک‌خانواده است.
محتویات
ریشه نام
اصطلاح سومری به ساکنان غیرسامی جنوب میان رودان توسط اکدیان سامی داده می‌شد.سومریان خود را با ناماوگ ساگ گیگا ( ùĝ saĝ gíg-ga ) به معنی مردمان سیاه سر می‌نامیدند. واژه سومر در زبان اکدی ممکن است گویش آن منطقه جغرافیایی باشد.اما رواج اصطلاح اکدی سومر (šumerû) نامشخص است. اصطلاح شینار درکتاب مقدس ، Sngr در مصری، شانهار ((Šanhar(a) در هیتی می‌تواند نوع گویش غربی شومر (Shumer) باشد.
ورود سومریان
درباره خاستگاه سومریان پیش از آمدن ایشان به میانرودان هیچ سند و گواه و راهنمای تاریخی وجود ندارد . ولی بر پایه کاوش‌های باستان‌شناسی سومریان حدودا ۴۵۰۰سال پ.م نخستین تمدن درخشان بشری را پایه گذاری کردند و دولت شهرهای باشکوهی چون اور، اوروک، نیپور، کیش، لاگاش، اریدو و غیره بنا نهادند، لازمه ایجاد چنین تمدنی اینست که سومریان حداقل ۵۰۰ سال قبل از به وجود آوردن دولت شهرها، در منطقه حضورداشته باشند یعنی می‌توان گفت سومریان ۴۵۰۰-۵۰۰۰ سال پ.م در منطقه میانرودان بوده‌اند.این باور که چرا سومریان را نخستین قوم شکل یافته می‌خوانند چند علت دارد.ابتدایی‌ترین و برترین آثار کشاورزی که نشانه زندگی اجتماعی آنان است، ابزار سازی ودانش استفاده از فلزات، خط و نوشته که مهم‌ترین اختراع بشری است(خط سومریان میخی بوده و حدود ۴۵۰۰_۵۰۰۰ سال قدمت دارد.)و وجود شهرهای مستقل.
شهرهای سومری
نقشه سومر
سومر (به اکدی:شومرو Šumeru؛ به سومری: کی‌اِن‌گیر (ki-en-ĝir) تقریبا به معنی سرزمین اربابان متمدن یا سرزمین مادری) تا چهار هزار سال پیش از میلاد دارای ۱۰ دولت‌شهر مستقل بود که توسط کانال‌ها و سنگ چین‌ها از یکدیگر مجزا شده بودند.هر کدام از این دولت‌شهرها گرداگرد یک معبد که به خدای خاص که محافظ شهر بود و یک فرماندار مذهبی (انسی) یا یک پادشاه (لوگال) که بصورت تنگاتنگی با مناسک مذهبی شهر گره خورده بودند تشکیل شده بودند.
پنج شهر اول سومری:
1. اریدو (ابو شهراین)
2. باد-تیبیرا (احتمالا المدائن امروزی)
3. لارسا (سنکره)
4. سیپپارا (ابو حباح)
5. شوروپپاک (فرا)
سایر شهرهای اصلی:
6. اوروک (وارکا)
7. کیش (اوحیمیر & اینقرار)
8. اور (المقیر)
9. نیپپور (آفاق)
10. لاگاش (الحیبا)
11. گیرسو (تلوه یا تلو)
12. اوما (جوخا)
13. همازی 1
14. آداب (بیسمیا)
15. ماری (حریری) 2
16. آکشاک 1
17. آککاد 1
18. ایسین (ایشان البحریات)
(1منطقه نامشخص)
(2دور از مرکز در شمال میان رودان) شهرهای کوچکتر (از جنوب به شمال):
1. کوآرا (اللحم)
2. زابالا (ایبزیخ)
3. کیسوررا (ابوحتاب)
4. ماراد (وننات اس سدوم)
5. دیلبات (اد-دولیم)
6. بورسیپا (بیرس نیمرود)
7. کوتها (ابراهیم)
8. دِر (البدره)
9. اشنونا (اسمار)
10. ناگار (براک) 2
(2دور از مرکز در شمال میان رودان)
زبان سومری
نوشتار اصلی: زبان سومری
زبان سومری یک زبان پیوندی است.زبانشناسان زبان سومری را جزء زبان های تک‌خانواده (منفرد) یعنی بدون خویشاوندی در میان زبان‌های امروزی دسته بندی کرده‌اند.
لوحه سومری دربرگیرنده نام‌های خدایان سومری به خط میخی حدود سده ۲۴ پیش از میلاد.
دانشنامه بریتانیکا می‌نویسد: «زبان سومری، زبانی منفرد و کهن‌ترین زبان مکتوب موجود است. این زبان برای نخستین بار در حدود ۳۱۰۰ پ.م در جنوب میانرودان گواهی گردیده و در طول هزاره سوم پ.م. رشد و توسعه یافته‌است. در حدود ۲۰۰۰ پ.م، زبان سومری به عنوان زبانی محاوره‌ای، با زبان سامی اکدی (آشوری- بابلی) جای گزین شد اما کاربرد کتبی آن کمابیش تا پایان حیات زبان اکدی، در حوالی آغاز عصر مسیحیت، ادامه داشت. زبان سومری هرگز بسیار فراتر از مرزهای اصلی خود در جنوب میان رودان توسعه نیافت؛ شمار اندک گویندگان بومی این زبان، تناسبی با اهمیت عظیم و تأثیرات زبان سومری بر توسعه تمدن میان رودان و تمدن‌های دیگر، در همه مراحل آنان، نداشت».
وام‌واژه‌های سومری در دیگر زبان‌ها
دیپی: واژه سومری دوب DUB که معنی کتیبه و سنگ نوشته را دارد، در زبان ایلامی (خوزی) به گونهٔ Tup-pi-me به همان معنا دیده می‌شود. در زبان فارسی باستان نیز به گونهٔ دیپی دیده می‌شود. و از آن مشتقات گوناگونی درست شد مانند دیپیر (دبیر)، دیپیستان (دبستان) و دیپی‌وان (دیوان). اما این که این واژه از کدام زبان است شاید براستی نتوان مشخص کرد، زیرا ایلامی‌ها هم همپای سومریان بوده‌اند.
تصورات دینی سومریان
کاسه سامرا متعلق به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد نگهداری شده در موزه پرگامون برلین.نمادسواستیکا در مرکز آن مشخص است.
باستان‌شناسان براین باورند که سومریان دارای دین پگانی بوده‌اند. مردمان آن اعصار مانند ایلامیان، هورییان، کاسی‌ها، اورارتوها و... همه چندخدایی بوده اند. ذکر این نکته لازم است که پگانیسم سومریان با نوع پگانیسم اکدیان وآشوریان فرق اساسی داشته‌است.
علاوه بر خدایگان مجزایی که مختص هر شهر سومری بوده‌است سه رب‌النوع مشترک نیزداشته‌اند:
۱- آنو – فرمانروای آسمانها
۲- بئل – خدای زمین
۳- اِآ – خدای دره عمیق
خدایان مذکور الهه روح‌های پاک ونجیب بودند وسومریان برای در امان ماندن از ارواح خبیث، دعفریت و دیو قربانی نموده و نذرونیاز میکردند. به بیان دیگر ایشان به مثابه تعلیمات پسین دین زرتشت به دو نیروی خیر وشر اعتقاد داشتند، آنها به روح و غلبه نهایی خیر بر شر اعتقاد داشته و برای در امان ماندن از شر، قربانی میکردند. بعضی از خدایان دارای همسر بودند و بسیاری از رب النوع‌ها نیز دارای پدری از جنس خدا بودند.
از نظر سومریان، خداوندان نیز چون انسان دارای غضب، شهوت، سنگ دلی، عشق، نفرت و سایر صفات بودند و مانند روحانیان زرتشتی خادمان دینی سومری نیز ارج و قرب فراوانی در توده‌های مردم داشتند.
ملوک سومرپیشوای دین هم بودند و خود را قائم مقام و کاهن اعظم خداوند شهر خویش میخواندند و بیشتر دارائی خود را صرف ساختن معابد وی میکردند و تا میتوانستند عبادتگاه را بزرگ و زیبا میساختند.
سومریان اعتقاد داشتند که خدایان نیز چون شاهان زندگی توام با رفاه و آسایش دارند به این دلیل عبادتگاهایشان را مزین به اشیای قیمتی و جواهرات و وسایل زینتی میکردند که شباهتی تام با آتشکده‌های زرتشتی داشته‌است.
سومریان معتقد به سرزمینی پاک و مقدس به نام دیلمون (Dilmun) بودند که مظهر روشنایی و پاکی و سلامتی بود. باغ مقدس که خدایان در آن زندگی میکردند. آنچه برای زنده ماندن این باغ لازم بود آب تازه بود که اوتو (Utu) خدای خورشید باید از زمین به آن باغ مقدس بیاورد.
آنان بزرگِ شهر را “پاتئسی” می‌نامیدند و اعتقاد داشتند که او به نیابت از خدایان به رتق وفتق امور شهر می‌پردازد.
ادبیات سومری
از میان همه هنرها، شاید عالی‌ترین دستاورد سومریان ادبیات بوده باشد. پژوهشگران ادبیات سومری را به هشت مقوله تقسیم کرده اند: اساطیر، داستان‌های حماسی، سروده ها، مرثیه ها، اسناد تاریخی، رسالات، احکام (دستورات اخلاقی) و ضرب المثل ها. نوشته‌های سومری در سراسر خاور نزدیک باستان ترجمه و نسخه برداری شدند و بر نوشته‌های عبری و یونانی تاثیر نهادند. از میان اساطیر متعدد سومری، سه اسطوره به داستان‌های عهد عتیق شباهت دارند. یکی از این اسطوره‌ها داستان آدمیانی را می‌گوید که از گل آفریده شده بودند و در سرزمینی پر بار موسوم به دیلمون می زیسته اند که در آن نه بیماری بود و نه مرگ، ولی از آب شیرین هم خبری نبود. انکی فرمان می‌دهد آب شیرین را از زمین، چونان نهری که از باغ بهشت جاری است بیاورند. بدین سان دیلمون باغی ملکوتی می‌شود. این اسطوره از زنی می‌گوید که به انکی گیاهانی پیشکش می‌کند که نفرین برایش می‌آورند و سبب درد دنده اش می‌شوند. آن گاه یک «بانوی دنده» برای درمان آن خلق می‌شود. دو داستان دیگر طوفان نوح و صبر ایوب هستند.
منابع
Sumerian
Ancient Sumer History
Adams, R. McC. (۱۹۸۱). Heartland of Cities. University of Chicago Press
مرتضی راوندی: تاریخ اجتماعی ایران. (جلد ۱) - ۱۶۸ - ۱۷۳
کتیبهٔ بیستون بند ۷۰ و همچنین ستون چهارم. =
محل سرزمین اساطیری دیلمون
1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ لغت نامه دهخدا
2. ↑ Prof. Piotr Michalowski University of Michigan Ann Arbor
3. ↑ Prof. Steve Tinney, Middle Eastern Languages, Sumerian specialist
4. ↑ Prof. Larry Tras COGS University of Sussex Brighton BN1 9QH UK
5. ↑ Steven Schaufele, Ph.D., Asst. Prof. of Linguistics, English Department Soochow University, Waishuanghsi Campus, Taipei 11102, Taiwan
6. ↑ Streck, Michael P. "Sumerisch." Der Neue Pauly. Herausgegeben von: Hubert Cancik und Helmuth Schneider (Antike), Manfred Landfester (Rezeptions- und Wissenschaftsgeschichte) . Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. 03 November 2008.
7. ↑ W. Hallo, W. Simpson (1971). The Ancient Near East. New York: Harcourt, Brace, Jovanovich. p. 28.
8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Sumerian Questions and Answers
9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ K. van der Toorn, P. W. van der Horst (Jan 1990). "Nimrod before and after the Bible". The Harvard Theological Review 83 (1): 1–29.
10. ↑ ĝir15 means "native, local", in some contexts also is "noble". Literally, "land of the native (local, noble) lords". Stiebing (1994) has "Land of the Lords of Brightness" (William Stiebing, Ancient Near Eastern History and Culture). Postgate (1994) takes en as substituting eme "language", translating "land of the Sumerian tongue" (John Nicholas Postgate (1994). Early Mesopotamia: Society and Economy at the Dawn of History. Routledge (UK).. Postgate believes it likely that eme, tongue, became en, lord, through consonantal assimilation).
11. ↑ John Hayes, University of California, Berkeley "Sumerian" ۲nd printing June ۱۹۹۹, Languages of the World/Materials ۶۸,LINCOM EUROPA, Paul-Preuss-Str. ۲۵, D-۸۰۹۹۵ Muenchen, Germany.
12. ↑ language isolate and the oldest written language in existence. First attested about 3100 BC in southern Mesopotamia, it flourished during the 3rd millennium BC. About 2000 BC, Sumerian was replaced as a spoken language by Semitic Akkadian (Assyro-Babylonian) but continued in written usage almost to the end of the life of the Akkadian language, around the beginning of the Christian era. Sumerian never extended much beyond its original boundaries in southern Mesopotamia; the small number of its native speakers was entirely out of proportion to the tremendous importance and influence Sumerian exercised on the development of the Mesopotamian and other ancient civilizations in all their stages.Sumerian language-britannica
13. ↑ Ernst Herzfeld, Die vorgeschichtlichen Töpfereien von Samarra, Die Ausgrabungen von Samarra 5, Berlin 1930
14. ↑ Stanley A. Freed, Research Pitfalls as a Result of the Restoration of Museum Specimens, Annals of the New York Academy of Sciences, Volume 376, The Research Potential of Anthropological Museum Collections pages 229–245, December 1981.
15. ↑ akhbare-rooz (iranian political Bulletin)
16. ↑ کلاریس سویشر. خاور نزدیک باستان. ترجمه عسکر بهرامی.تهران: ققنوس، ۱۳۸۳
این یک نوشتار خُرد پیرامون تاریخ است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔسومریان موجود است.
رده‌ها:
• باستان‌شناسی عراق
• تمدن‌ها
• خاورنزدیک باستان
• سومر
• میانرودان
• هلال حاصلخیز
• هلال حضیب
قس عربی
هی حضارة قدیمة فی جنوب بلاد الرافدین وقد عرف تاریخها من شظایا الألواح الطینیة المدونة بالکتابة المسماریة. وظهر اسم سومر فی بدایة الألفیة الثالثة ق.م. فی فترة ظهور الحیثیین لکن بدایة السومریین کانت فی الألفیة السادسة ق.م. حیث إستقر شعب العبیدیون بجنوب العراق وکونوا المدن السومریة الرئیسیة کأور ونیبور ولارسا ولجاش وکولاب وکیش وإیزین وإریدو وأدب. واختلط العبیدیون بأهل الشام والجزیرة العربیة عن طریق الهجرة أو شن غارات علیهم. وبعد عام 3250 ق.م. وکانت خاصة بهم وابتکروا الکتابة علی مخطوطات ألواح الطین (انظر مسماریة). وظلت الکتابة السومریة 2000 عام, لغة الاتصالات بین دول الشرق الأوسط وقتها.
محتویات
التسمیة
تطلق سومر على الأراضی التی أطلق علیها بعد 2000 ق.م. اسم بلاد بابل. وسهل بلاد شنعار هو أراضی ما بین النهرین، التوأمین، دجلة والفرات. وقد أطلق الإغریق على هذه الأرض اسم (میزوبوتامیا)، وهی کلمة تعنی بلاد ما بین النهرین. ویشکل أغلبها الیوم جزءاً من دولة العراق الحدیثة، برغم أن الفرات یرتفع من سوریا، ودجلة فی ترکیا. وفیما بین الحدود الترکیة وجبال أرمینیا فی الشمال حتى الخلیج العربی فی الجنوب، یمتد ما یقرب من ستمائة میل، هی المساحة التی تمتد من أبردین إلى دوفر. وفیها بین الصحراء السوریة فی الغرب وجبال فارس - جبال زاجروس - فی الشرق ما یقرب من مائة إلى مائة وخمسین میلاً. فی هذه المنطقة، وبالذات فی الجنوب منها، تحققت الحضارة السومریة فی الوجود فی النصف الثانی من الألفیة الرابعة ق.م.
أصلهم
مقال تفصیلی :هجرات سومریة
(السومریون)لا نعرف الکثیر عن اصول السومریین وقد افترض العلماء الکثیر من الفرضیات فی شأنهم غیر ان الکثیر من الباحثین العراقیین الیوم یعدونهم من الاقوام الذین هاجروا من شمال العراق إلى جنوبه، حلوا فی الجنوب عند مصبی دجلة والفرات حوالی العام 3200 ق.م. وهناک أسسوا مدناً هی ممالک مستقلة أشهرها: أور "Ur"، وأُوروک "Uruk"، وأُوممٌا "umma" وغیرها. وتفصل المستنقعات بین هذه المدن، وإنما تصل بینها الاقنیة
وخلال القرون التی تلت الهجرة السومریة نمت الدولة وتطورن فی الفنون والعمارة والعلوم.تتحدث النصوص السومریة عن المدن التی حکمت فی الجنوب وان المصدر المهم لدراسة الحقبة السومریة هو قائمة ن الملوک السومریین.وتتحدث القائمة عن الدویلات السومریة وکأنها متعاقبة زمنیا لکن الواقع التاریخی یشیر إلى انها تعاقبت جزئیا أو کلیا فعلى سبیل المثال نعرف ان حاکم اوروک کلکامش کان معاصر لحاکم کیش المدعو اککا(Agga).أول سلالة سومریة حاکمة کما یقول الاثبات السومری هی مدینة کیش التی یورد لها 23 ملکا نصفهم اسماءهم سامیة(جزریة)،وابرز حکامهم هو ایتانا، والذی نمتلک عنه أسطورة تتحدث عن صعوده على ظهر نسر إلى السماء.اعقبتها سلالة اوروک بدلالة الاثبات رغم أن اخر ملوک کیش المدعو اککا کان معاصر لخامس حکام اوروک کلکامش.وترتبط بالأخیر عدد من الملاحم السومریة التی تمکن العلماء من التعرف على ستة منها، وفی العصر البابلی القدیم تم صهر هذه الملاحم مع اضافات اکدیة لتظهر ملحمة کلکامش الشهیرة.
وقبل القرن 25 ق.م. قامت الإمبراطوریة السومریة بقیادة لوجلالمند وبمدینة أداب (2525 ق.م. – 2500 ق.م.). وکانت تمتد من جبال طوروس حتی جبال زاجروس ومن الخلیج العربی وحتی البحر الأبیض المتوسط. وعاشت سومر فترة اضطرابات داخلیة حتى القرن 23 ق.م.
المدن
فی القرن الرابع قبل المیلاد قسمت سومر الى عدة مدن مستقلة ومنها:
إریدو
باد تبیرا
لارسا
سیبار
شوروباک
و من المدن الرئیسیة فی البلاد کیش الورکاء(اوروک) اور اوما لجش ادب دیر احادة نفر عیلام براخشی ایسن
صحیفة الملک
وهی احدى اکثر الاثار العالمیة غرابة، و هی عباره عن صحیفة حجریة منقوش علیها اخبار الارض على مدى 400 الف سنة سبقت السومریین.هذه الصحیفة تذکر بالصحف المحفوظة فی خزائن الملک والتی لایصل الیها ید التحریف والمعلومات التی فیها تشیر الى ان السومریین کانوا یقسمون التاریخ الى قسمین، ماقبل الطوفان ومابعد الطوفان. تقول الصحیفة ان الالهة الاولى " من السماء الى الارض جاءوا" An unna ki وهم ثلاثة ترسمهم اللوحات الجداریة مع مرکبات مجنحة. هؤلاء الثلاثة یطلق علیهم اسماء: Nephilim Nefilim, Elohim. والغریب ان اسم إلوهیم نفسه مذکور فی التوراة الیهودیة.
الالهة الثلاثة اعلاه هم ابناء إله واحد وتتوجه الیه الموشحات الدینیة بصیغة توحیدیة.ان الاله الاصلی لدى السومریین کان یسکن احد الکواکب، وبالذات کوکب نیبرو، ومنه جاءت ابناء الالهة الى الارض. (فی الحضارات اللاحقة اصبح اسم هذا الکوکب مردوخ، على اسم الاله الاعظم)
حسب القصة السومریة، کانت السنة الواحدة على کوکب نیبیرو تعادل 3600 سنة مما تعدون. وکان یطلق علیها وحدة " سار". عندما وصلت الالهة الاولى الى الارض کان عمرها 120 سار، مما یعنی ان عمرها 432 الف سنة بالزمن الارضی.
فی جدوال دونتها ملوک عصر فجر السلالات السومریة( عصر فجر السلالات من 2850 وحتى 2400 ق م ) جاء اسماء الملوک ومدة حکم کل منهم ومآثارهم. ثمانیة ملوک سومریین حکموا سومر مایقرب ربع ملیون سنة، ای ان متوسط حکم کل واحد منهم یزید عن 30 الف سنة. اللوحات الطینیة تحدثنا ان عمر الانسان قبل الطوفان کان یصل الى اکثر من الف سنة فی حین ان عمره بعد الطوفان اصبح لایتجاوز المئة عام. ,وهو ما یتطابق ومامذکور بالتوراة(انظر سفر التکوین ، الاصحاح الخامس مثلا).
الأکدیون
وحتى إجتاحها الملک السامی سرجون الأول (Sargon)(2335) وهو فی الاکدیة Sharru-kinumق.م. –2279 ق.م.)ومعنى اسمه الملک الثابت أو الصادق وأسس عاصمة جدیدة سماها آجادةAgade بأقصى شمال بلاد سومر. وکانت أیامه أقوى وأغنى مدینة فی العالم وقتها. واندمج الغزاة وأهل شمال یلاد سومر وانصهروا مکونین شعب آکدیون. وأصبح یطلق علیها بلاد سومر وآکد. واستمر الحکم الآکدی حوالی قرن. وکان عهد الأکدیین قد إستغرق قرنا. أثناء حکم حفید سرجون الملک نارام سینNaram-Sin ومعنى اسمه محبوب الاله سین (3355 ق.م. –2218 ق.م.) نزح الجوتیین من جبال زاجروس واستولوا علی مدینة آکد وبقیة سومر. لکن السومریین بعد عدة أجیال طردوهم. وحصلت سومر علی استقلالها علی ید ملک مدینة اوروک اوتوخیکالUtu khegal ومعنى اسمه الاله اوتو جالب الخیر (حکم من 2120 ق.م.- 2112 ق.م.). وأعقبه أحد قواده أور- ناممو Ur-Nammu ویقرأ حدیثا Ur-Namme بالعهد الثالث بمدینة أور. وخلفه إبنه شولجیShulgi (2095 ق.م.-2047 ق.م.). وکان قائدا عسکریا ومصلحا اجتماعیا کأبیه وأدیبا. ووضع قانونا قبل قانون حمورابی بثلاثة قرون. وفتح المدارس والجامعات.
وفی بدایة الألفیة الثالثة ق.م. جاء العلامیون من وسط سوریا غربی بلاد سومر وأکاد. وإستولوا على أهم مدنها, کإیزین وسیرکا وأور واسروا حاکمها وسیطروا بشکل کامل مکونیین حضارة امتدت حتى جاء حمورابی ملک بابل وتغلب على العلامیین عام 1763 ق.م. وأصبح الحاکم الوحید لبلاد سومر وأکاد بعدما ضمهمها لبابل لتظهر الحضارة البابلیة. والحضارة السومریة خلفت آلاف الألواح المسماریة باللغة الأکادیة. ومنذ أوائل الالف الخامس ق.م.، شهد ما بین النهرین السهل الرسوبی فی العراق (دلتا الرافدین) الانتقال من القرى الزراعیة إلى حیاة المدن. ففی هذا السهل قامت المدن الأولى مثل أریدو وأور والورکاء(ورکا). وفی هذه المدن کانت بدایات التخطیط للسیطرة على الفیضانات، وإنشاء السدود وحفر القنوات والجداول. وفی هذا السهل کانت فیه شبکة القنوات معجزة من معجزات الری. مما جعل السومریون هم بناة أقدم حضارة فی التاریخ. وفی حدود سنة 3200 ق. م. ابتکر السومریون الکتابة ونشروها فی عدة بلدان شرق أوسطیة. وقامت فی بلاد سومر أولى المدارس فی التاریخ. بشار عطا /جامعة بغداد/قسم الاثار
قائمة الملوک السومریون
تعد قائمة الملوک السومریون من الالواح الاکثر اهمیة و منفعة فی تاریخ بلاد سومر رغم ان سنین الحکم فیها مبالغ فیه فی اوائل الملوک عدد سنین الحکم فی المسلة غیر معقول و یمکن عدم اعتماده فی الملوک الاوائل ولکن ذکرناه التزاما بالنصوالیکم نصها: بعد ان هبطت الملکیة من السماء اصبحت اریدو مقر الملکیة فی اریدو حکم (الولیم)28800 سنة و حکم (لجار)36000 سنة - ملکان حکما 64800 سنة ثم هجرت اریدو ونقلت ملکیتها الى بادتیبیرا فی بادتیبیرا حکم (اینمثلوانا) 43200سنة و حکم (اینمنجالانا) 28800 سنة و حکم (دوموزی) الراعی 36000-ثلاثة ملوک حکموا108000 سنة ثم هجرت بادتیبیرا و نقلت ملکیتها الى لاراک فی لاراک حکم (اینسیبازی انا) 28800 سنة -ملک واحد حکم 28800 سنة و هحرت لاراک و نقلت ملکیتها الى سیبار فی سیبار حکم اینمیدورانا 21000 سنة کملک -ملک واحد حکم 21000 سنةثم هجرت سیبار ونقلت ملکیتها الى شوروباک فیشوروباک حکم اوبارتوتو 18600سنة کملک - ملک واحد حکم 18600سنة (المجموع) 5 مدن 8 ملوک حکمو 241200 سنة ثم اغرق الطوفان البلاد و بعد ان اغرق الطوفان البلاد و هبطت الملکیة من السماء مرة ثانیة اصبحت کیش مقر الملکیة فی کیش حکم جا اور 1200سنة کملک وحکم (جولا-نیداباانایاد)960 سنة و حکم بالا کیناتیم 900سنة وحکم نانجیشلیشما 1000 سنة و حکم باحینا
المصادر
^ الحضارات الأولى: الأصول والأساطیر (2009). غلین دانیال. ت: سعید الغانمی. کتاب دبی الثقافیة 27. ص 54-55
^ صاموئیل نوح کرمر,السومریون احورلهم-عاداتهم-تقالیدهم
موسوعة حضارة العالم لأحمد محمد عوف.
الحولیات الأثریة السوریة. مجلد 33، ج2، 1983.
بشار خلیف، البعد الإنسانی فی الحضارة السوریة، دوریة کان التاریخیة، ع5 سبتمر2009.
هورست کلینغل،آثار سوریة القدیمة، ت. قاسم طویر، وزارة الثقافة، سوریة1985.
علی أبو عساف، آثار الممالک القدیمة فی سوریة، وزارة الثقافة، 1988.
شاهد المزید من الصور والملفات فی ویکیمیدیا کومنز حول: سومر
بوابة التاریخ
بوابة العراق
تصنیفان: حضارات قدیمةتاریخ العراق
قس ترکی آذری
Şumer – eramızdan əvvəl 6-cı minillikdən başlayaraq cənubi İkiçayarasında mövcud olmuş ən qədim insan sivilizasiyası. Sakinləri Şumer dilində danışmışlar. Şumerlərin prototürklər olmasını iddia edən bir çox alimlər var. Onlar səbəb kimi şumerlərin dilindəki bir çox sözlərin bu gün də olduğu kimi türkdilli xalqların dilində işlənməsi və ya qədim (ümumi) türk dilinin lüğətinə daxil olmasıdır.
Mündəricat
Tarixi
Şumer dövləti Mesopotamiyada (Mesopotomiya yunan dilində "İkiçayarası" deməkdir.) Dəclə, Fərat çaylarının kəsişməsində yerləşmişdir. Mesopotamiyanın cənubu Şumerlər ölkəsi adlanırdı.
B.e.ə. III minilliyin I yarısında burada Ur, Uruk, Nippur, Laqaş şəhər dövlətləri meydana gəlmişdir. B.e.ə. XXI əsrdə Ur şəhərində Ay allahı məbədi şumerlərin memarlıq nümunəsidir. Aypara həmin dövrdən türkçülüyün rəmzi olaraq qalmışdır.
Onun ərazisi Urmiya gölündən İran körfəzinədək uzandı. III minilliyin sonunda qiyamlar nəticəsində Kuti dövləti süquta uğradı. Kutilər süqutdan sonra Mesopotomiyada hakimiyyət şumerlərin əlinə keçdi və turukkilər Mesopotamiya üzərinə yürüş etməyə başladı.
B.e.ə. XIV əsrdə Mesopotamiyada Assuriya dövləti güclənməyə başladı və Azərbaycan ərazisində yaşayan tayfaları özündən asılı vəziyyətə saldı.
Mədəniyyət
İkiçayarasında meydana gəlmiş ən qədim yazı növü şəkli yazı (piktoqrafik) idi. Lakin bu yazı ilə fikri tam şəklində ifadə etmək olmurdu. Ona görə onlar b.e.ə. III minillikdə mixi yazını (xüsusi işarələrdən ibarət olan yazı sistemi) yaratdılar.Sonralar şimal hissəsində yaşayan tayfalar (babillər, akkadlar və assurlar) mixi yazını mənimsəməyə başladılar.
Həmçinin, Qədim Şumerlərdə memarlıq və incəsənət yüksək inkişaf etmişdir. Qədim Uruk sakinləri arasında memarlıq yaxşı inkişaf etmişdir. Burada ağac və tikinti materialları olmadığından inşaatda çiy kərpicdən istifadə edirdilər. Məbədlər təpəlik yerlərdə tikilirdi.
Ədəbiyyat
Vultures stellasında döyüş fraqmenti
Şumerlər maraqlı məzmuna malik olan əfsanələr , rəvayətlər yaratmışlar.Bu rəvayətlərdə dünyanın və insanın yaranması haqqında əfsanələr, eləcə də allahların əməllərindən bəhs olunurdu.Qədim Şumerlərin ədəbiyyatında ən məşhur əsər ,,Gilqameş haqqında əfsanə"dir.Bu əfsanədə Uruk şhərinin hakimi Gilqameş , onun dostu vəhşi Enkidu və ölməzliyin axtarışı sirrindən danışılır.Əsər Akkad dilinə tərcümə edilmişdir.İlk dəfə Aşşurbanapalın kitabxanasında tapılmışdır.
Qədim Şumerlərin digər məşhur əsəri ,,Enuma Eliş" adlanır.
Zikkurat
Qədim Şumerlərdə memarlığa xas olan zikkurat 3, 5, 7 mərtəbələli məbədlər idi.Bu məbədlər b.e.ə. III minillikdən başlayaraq tikilməyə başlanılmışdır.Burada ibadətgah yerləşirdi.Zikkuratdan səma cisimlərini müşayiət etmək üçün rəsədxana kimi istifadə edilirdi.
Qaynaq
↑
Vikimedia Kommonsda Şumer ilə əlaqədar müxtəlif fayllar var.
Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Kateqoriyalar: Tarix qaralamalarıŞumer
قس اردو
سمیریا: عراق کا ایک قدیم شہر۔
سمیری: عراق کی ایک قدیم تہذیب کا نام ہے جو چار ھزار سال قبل مسیح سے لے کر تین ھزار سال قبل مسیح تک دریائے دجلہ و فرات کے درمیان موجود تھی۔ خیال کیا جاتا ہے کہ یہ لوگ سامی النسل نہیں تھے اور اس علاقے کے باھر سے آئے تھے۔ ان کی زبان اعلیٰ ترقی یافتہ تھی اور وہ لکھنا پڑھنا جانتے تھے۔ ان کی لکھی ہوئی تختیاں قدیم مصر سے ملنے والی تحریر سے بھی پرانی ہیں۔
زمرہ جات: تہاذیب عراق
قس ترکی استانبولی
Sümer, Sümerliler, M.Ö. 3500 - M.Ö. 2000 yılları arasında Güney Irakta (Mezopotamya) yerleşik olan, medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölge ve medeniyet.
Mezopotamyada ortaya çıkan sayısız medeniyetin temelini Sümerliler atmıştır. Ayrıca yazı ve astronomi de ilk kez Mezopotamyada Sümerlilerde ortaya çıkmıştır. Genel kanı Sümerlilerin çağdaşı olan halklarla yakın etkileşim ve benzerliklerinin olduğu yönündedir.
Sümer Devleti Sami olmayan bir topluluk tarafından kurulmuştur.
Mezopotamyada yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlilerdir. Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik, gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlilerdir. "Yaratılış" ve "Tufan"a ilk kez Sümerlilerde rastlanır. Sümer döneminde 21i büyük olan yaklaşık 35 büyük şehir ve kasaba vardı. Bunlar arasında Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur sayılabilir.
Konu başlıkları
Şehir devletleri
M.Ö. 4000 yılları başlarında Sümer sınırları kanallar veya sınır taşları ile belirlenmiş bir düzine şehir devletine bölünmüştü. Bütün şehirlerin merkezinde şehre ait özel bir sahip tanrı veya tanrıçaya adanmış olan ve bir rahip yöneticinin (ensi) veya kralın (lugal) idaresindeki tapınak bulunurdu.
Antik Mezopotamya bölgesinde şehir yerleşimleri.
Hanedanlık öncesi ilk beş şehir:
Eridu (Ebu Şahreyn)
Bad-tibira (El-Medain)
Larsa (Es-Senkereh)
Sippar (Ebu Habbah)
Şuruppak (Fara)
Diğer temel şehirler:
Kiş (Uheymir ve İnharra)
Uruk (Warka)
Ur (El-Muqayyer)
Nippur (Afak)
Lagaş (El-Hiba)
Ngirsu (Tello veya Telloh)
Umma (Jokha)
Hamazi 1
Adab (Bismaya)
Mari (Hariri) 2
Akşak 1
Akkad 1
Isin (İşhan el-Bahriyat)
(1Yeri belirsizdir)
(2Mezopotamyanın kuzeyinde kalan bir şehir)
Küçük şehirler (güneyden kuzeye):
Kuara (El-Lahm)
Zabala (Ibzeikh)
Kisurra (Ebu Hatab)
Marad (Wannat es-Sadum)
Dilbat (Ed-Duleim)
Borsippa (Birs Nimrud)
Kutha (İbrahim)
Der (El-Badra)
Eshnuna (Asmar)
Nagar (Brak) 2
(2Mezopotamyanın kuzeyinde kalan bir şehir)
Sümer şehri
Sümer şehri, Mezopotamyanın güney ucunda, Dicle ve Fırat nehirleri arasında, sonradan Babil olmuş, günümüzde de Irakın Bağdat şehrinden Basra Körfezine kadar olan bölgede idi.
Sümer şehri, Sümerlilerden önce yaşamış ve Sümerce konuşmayan ve Sami olmayan bir halk tarafından, M.Ö. 4000 - 2350 yılları arasında kurulmuştur. Bu halka günümüzde Proto-Fıratlılar ya da Ubaidliler denmektedir. Ubaid ismi Al-Ubaid şehrindeki kazı alanından gelir. Ubaidliler Sümer şehrinde kurulmuş ilk medeniyettir. Bataklıkları tarım için kurutmuşlar, ticaret, dokumacılık, dericilik, demircilik, taş oymacılığı ve çanak-çömlekçilik gibi işlerle uğraşmışlardır. Ubaidlilerin bölgeye yerleşmesinden sonra çeşitli Sami halklar da aynı bölgeye yerleşmiş, kültürlerini Ubaidlilerinki ile karıştırarak Sümerliler öncesi yüksek bir medeniyet kurmuşlardır.
Sümerlilerin bölgeye gelişi
Sümer medeniyetini kurmuş olan topluluğun nereden gelmiş olduğu hususu tartışmalıdır. Cevat Şakir Kabaağaçlı, eserlerinde Sümerlilerin Mezopotamya bölgesine Orta Asyadan göç ettiklerini belirtir. Sümer medeniyeti ile Orta Asyalılar arasındaki benzerliklerbelirtilmeli ortaya atılarak bu tez ispatlanmaya çalışılmıştır. Orta Asya ve Sümer kültüründe dağların doruklarının kutsal sayılması ve dağların doruklarında yaşayan çeşitli tanrılara inanılması gibi benzerlikler iki bölge arasında köken birliği ya da kültür etkileşimi olduğunun kanıtı olarak öne sürülmüştür.
Sümerliler denen, dilleri bölgede uzun süre yaşayan halkın, M.Ö. 3300 yıllarında, M.Ö. 3. binyıla gelindiğinde bölgede en az 12 şehir devleti vardı.
Bu dönemde her kent genellikle surlarla çevriliydi. Her kentin kendi tanrısı vardı ve her kentte en az bir tapınak bulunurdu. Sümerlilerde tarihin belki de ilk kral listeleri ile karşılaşılır. Fakat bu listeler genellikle tarihsel gerçeklerin ötesinde mitolojik unsurlara da sahiptirler. Örneğin kral listesine göre Tufandan önce Sümerlilerin yaşadığı bölgede efsanevi sekiz yönetici (ve dolayısıyla kent) mevcuttu. Kral listesine göre Tufandan sonraki ilk Sümer hanedanları Kiş, Uruk ve Urdur. Ünlü Gılgamış destanının kahramanı Gılgamış kral listesine göre Uruk Hanedanının krallarındandır.
Lagaşta iktidara gelen Ur-Nanşe yaptırdığı inşaatlarla öne çıkmıştır. Urukagina da ilk yazılı reformları sayesinde tanınmıştır. Erken dönemlerde Sümerlerin ana tanrısı Andır, fakat sonraki dönemlerde bu tanrı yerine Enlil Sümerlerin baş tanrısı konumuna yükselir. Enlilin Nippurda Ekur adında bir tapınağı vardır. Bu nedenle Nippur Sümerlilerin dini başkenti kabul edilir, burada tapınak yaptırmak veya bu tip inşaatlarda çalışmak, hizmetli olmak önemli sayılırdı.
Tufandan sonra
Tufandan sonra bazı şehir devletleri diğerleri üzerinde hakimiyet kurdular. Şehirleri birleştiren kralların ilki, M.Ö. 2800 yıllarında Kiş kralı olan Etana idi. Kiş, Erech, Ur ve Lagaş şehirleri diğerlerine hâkim olabilmek için asırlarca yarıştılar. Bu durum Sümerleri harici düşmanlara karşı zayıf durumda bıraktı. Önce Elamlılar (M.Ö. y. 2530-2450) ve sonra Kral Sargon yönetimindeki (M.Ö. 2334-2279) Akadlılar Sümerlere saldırdılar. Sargon hanedanı yaklaşık 1 asır iktidarda kaldı ve şehir devletlerini birleştirdi. Sargon hanedanının yönetim modeli tüm Orta Doğu medeniyetlerini etkiledi.
Din ve Mitoloji
Antik Mezopotamya
Çok tanrılı inanca sahip Sümerlerin tapınaklarına Ziggurat denirdi. Zigguratlar yedi katlı olup toplam üç ana bölümden oluşur. İlk katlar erzak deposu, orta katlar okul ve tapınak, son katlar ise rasathane olarak kullanılmıştır. Yazının icadı serüveni bu tapınaklara dayanır. Mezopotamyada evler ve tapınaklar, taş az olduğundan kerpiç ve tuğladan yapılmıştır. Hem bu özelliğinden hem de sık sık istilalara uğradığından bu yapılar günümüze kadar ulaşmamıştır.
Sümerlerde hissedilen her nesnenin bir Tanrısı vardı ve insan görünümündeydiler, fakat insanüstü güçleri olan ölümsüz varlıklardı. Tanrılar, insanlara ne istediklerini bildirmez. Ancak insanlar onlara, kendilerinden istenileni sorarak öğrenebilirdi.
Sümer mitolojisinin en önemlilerinden Gılgamış Destanında da adları geçen tanrılardan başlıcaları şunlardır:
Anu veya An: Gök tanrısı, önceleri baş tanrıyken sonra yerini hava tanrısı Enlil almıştır.
Enlil: Hava tanrısı, tanrıların babası, tapınağı Ekur Nippur kentindeydi.
Enki: Bilgelik tanrısı
Nimmah (Ninhursag): Ulu hanım, ana-tanrıça
Nanna (Sin): Ay tanrısı
Utu (Şamaş): Güneş tanrısı, ay tanrısı Nannanın oğlu.
Ecem (Kueen) : Kraliçe Soylular tanrıçası.
İnanna (İştar): Aşk ve Bereket Tanrıçası
Sümer mitolojisinde Evrenin yaratılışı
Sümer inanışına göre başlangıçta gök ile yer birdi. Daha sonra gök ile yer tanrılar tarafından ayrılmıştır. Sümer inanışında evrenin kökeni şu şekilde açıklanır:
1-Başlangıçta ilksel deniz vardı; kökeni veya doğuşu konusunda bir şey söylenmemektedir, Sümerliler onu her zaman varmış gibi düşünmüş olabilirler. 2-İlksel deniz gök ile yerin birliğinden oluşan kozmik dağı vücuda getirdi. 3-Tanrılar insan biçiminde kişileştirildiğinde, Anu (gök) eril, Ki (yer) dişildi. Onların birleşmesinden hava tanrısı Enlil doğdu. 4-Hava tanrısı Enlil yerden göğü ayırdı ve babası Anu göğü ele geçirirken, Enlil annesi Kiyi, yeri, ele geçirdi. Enlil ile annesi Kinin birleşmesi- tarihsel devirlerde Ninmah, "yüce kraliçe", Ninhursag, ("kozmik dağın kraliçesi"; Nintu, "doğurgan kraliçe" gibi çeşitli adlar verilen tanrıçayla özdeşleştirilmiş olabilir- evrenin düzenlenmesini, insanın yaratılışı ve uygarlığın kuruluşunu başlattı.
Bu konu aşağıdaki "Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı" adlı Sümer şiirinin giriş bölümünde şöyle anlatılmaktadır:
Gök yerden uzaklaştıktan sonra, Yer gökten ayrıldıktan sonra, İnsanın adı konduktan sonra,
Anu göğü ele geçirdikten sonra, Enlil yeri ele geçirdikten sonra, Ereşkigal Kurun ödülü olarak ele geçirilip götürüldükten sonra,
O denize açıldıktan sonra, Baba Kura doğru denize açıldıktan sonra, Enki Kura doğru denize açıldıktan sonra; (Kur) krala ufak taşlar fırlattı, Enkiye koca taşlar fırlattı; Onun küçük taşları, el kadar taşlar, Onun koca taşları,... kamışların taşları, Enkinin gemisinin omurgası, Saldıran kasırgaya benzeyen savaşta yenildi;
Krala karşı, geminin serenindeki sular, Kurt gibi yutuyordu, Enkiye karşı, geminin ardındaki sular, Aslan gibi vuruyordu .
Şiirden anlaşıldığı üzere başlangıçta bütün olan gök ve yer birbirlerinden ayrıldı ve böylece insanın yaratılışı buyruldu. Ardından gök tanrısı Anu göğün, yer tanrısı Enlil de yerin hâkimi oldular.
İnsanın Yaratılışı
Sümer mitolojisinde insanın tanrılara hizmet etmesi için yaratıldığı anlatılır. Hava tanrısı Enlil tanrılara hizmet etmeleri maksadıyla Enkinin tavsiyesiyle tahıl tanrıçası Aşnan ile sığır tanrı Laharı yaratmıştır. Ancak bu iki tanrı bir gün öyle bir kavgaya tutuşmuşlar ki tüm işleri yapmaz olmuşlar. Kendilerine hizmet edilmeyen tanrılar, yeryüzündeki işleri yapmaktan yorulmuşlar ve bu konuyu Enkiye götürüp şikayette bulunmuşlar. Uyuduğu için olan bitenden haberi olmayan Enki, tanrıça Nammu ve doğum tanrısı Ninmaha insanı yaratması emrini vermiştir. Ninmah ve Nammu "derin suların üzerindeki" "balçığı" kararak şekil bakımından tanrılara benzeyen, ancak onların ölümsüzlük yeteneklerine sahip olmayan insanı yaratmışlar. İnsanın yaratılışı şerefine verilen şölende bütün tanrılar içerek sarhoş olmuşlar. Sarhoşluğun tesiriyle Ninmahın yarattığı altı insanın hepsi kusurlu olmuş. Ardından Enkinin yarattığı insan da akli ve fiziksel bakımdan kusurlu olmuş. Hatasını düzeltmesi için Ninmahtan yardım isteyen Enlili tanrı Ninmah yaptığı hatadan dolayı lanetlemiş.
Sümer Mitolojisinin günümüze etkileri
Sümer mitolojisine ait birçok unsur ibranilerin babil sürgünü gibi değişik yollar ve etkileşimlerle günümüze kadar değişimler geçirerek gelmiş, kutsal kitaplara konu olmuştur. Bunların başlıcaları yaratılış ve tufan efsanelerinde karşımıza çıkar. Başlıca temalar; Gök ve yer bitişik iken sonradan ayrılması, her şeyin sudan veya su üzerinde yaratılması, insanın balçıktan ve tanrıya (tanrılara) benzer şekilde yaratılması, erkeğe ait Ti (Sümercede yaşam özü ve kaburga anlamlarına gelmektedir) kullanılarak kadının yaratılması, ilk insanların bin (veya binlerce) yıl yaşaması, insanın Gökteki bilgiye ulaşmak için çabalaması ve bunun tanrıları sinirlendirmesi, tufan, gemi yapımı ve her canlıdan bir çiftin gemiye alınması vb.
Bilim
Yerleştiklerinde çanak-çömlek yapmayı ve madenleri işlemeyi biliyorlardı. Aşağı Mezopotamyada Dicle ve Fırat nehirleri kıyısında Uruk, Lagaş, Eridu, Ur, Kiş gibi kent devletleri kurdular. Gelişmiş bir yapı tekniği kullanıyorlardı. Yerleştikleri kesimlerde muazzam bir sulama sistemi kurup, kanallar, barajlar ve bentlerle hem seli önleyip bataklıkları kuruttular hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği de icat eden bu toplum tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla sürüyorlardı.
60 rakamına dayanan seksajismal sayı sistemini kullanan Sümerlerin "sos" dedikleri bu 60lık birim bütün zaman ve mekân hesaplarında kullanılmaktaydı ve onları bir uyum içerisinde birbirine bağlıyordu. Ayı 30, yılı 360 gün olarak hesapladılar. Gece ve gündüzü 12şer saate böldüler. Bir yılı 12 ay olarak hesapladılar. Ay ve Güneş tutulmasını hesapladılar. Aritmetik ve geometrinin temellerini attılar. Çarpma ve bölme cetvellerini buldular. Daireyi 360 dereceye böldüler.
Dil ve yazı
Sümer yazısı
Ana madde: Sümerce
İlk yazıyı M.Ö. 3200 yıllarında Sümerler buldular. İlk yazıları şekiller üzerine kurulu yani her varlık ve olay için bir şekil kullandılar. Çivi yazısı işaretleri geçmişteki bir resim yazısına dayanır. Bir kavramı ifade eden işaretlere ideogram adı verilir. Sümerce Türkçeye benzemektedir. Bazı bilim adamlarına göre Sümerce Türk dilidir.
İlkler
Hukuk
Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Otoritenin korunmak istenmesi hukuk kurallarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Lagaş Kralı Urukagine tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu.
Matematik, astronomi ve burçlar
Sümerler Matematik ve Geometrinin temellerini atmışlardır. (Dört işlemi bulmuşlar, dairenin alanını hesaplamışlar, çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır.) Sümerliler astronomide de gelişmişlerdir. Burçları ilk Sümerler bulmuştur ve günümüze değin gelmiştir. Artıklı ve doğru bir takvim kullanmışlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca Güneş saatini icat etmişlerdir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvimi Sümerliler bulmuşlardır.
Edebiyat
Sümerlilerin en önemli edebiyat eserleri; Gılgamış Destanı, Yaratılış Destanı ve Tufan Hikayesidir. Sümerliler kendi ülkelerine Kengir, konuştukları dile Emegir ve kendilerine Sag-giga derlerdi.belirtilmeli
Toplum yapısı
Bir mühürde ilah Annunaki tasviri
Devlet kentlerden oluşmuştu ve her kent surlarla çevrili idi. Kent içinde yüksek bir tepeye yapılan tapınak bulunurdu ki bu sosyal yaşamın merkezini oluşturmaktaydı.
Başlangıçta Anaerkil bir toplum yapısına sahiptiler.belirtilmeli İşbölümü derinleşmişti;1. sınıfı din adamları ve askerler 2. sınıfı halk 3. sınıfı ise kölelerin oluşturduğu bir toplumsal hiyerarşi vardı. Sürekli savaşlar sonucunda halktan her insan kolayca köle edinebiliyordu. M.Ö. 3000-2500 yıllarında yüksek ruhbanlardan oluşan egemen sınıflar, dinsel yapıya sahip kent devletlerinin yöneticileri olarak ortaya çıktılar. Bu kral-rahipler dinsel ve siyasal işleri yürütürlerdi. Bir kentin baş rahibi, aynı zamanda o kentin başkanıydı.
Sümerlerin sonu
Sümerler ilk defa Akadlar tarafından içten çökertildi ve bundan sonra bir daha eski haline gelemedi; M.Ö. 2000li yıllardan sonra uygarlıkları bağımsız kimlikleriyle yaşayamadı.belirtilmeli Ardından gelen Akad ve Babil uygarlıkları çoğunlukla Sümerlerin izlerini taşıdılar. Kendilerine özgü dilleri ve çivi yazıları uzun süre yaşadı. Sümer inanışları ve mitolojisi ibranilerin babil sürgünü yoluyla yahudi, hristiyan ve islam inanışlarını etkilediği gibi Fenike - Yunan - Roma bağlantısıyla da günümüze dek ulaşmıştır.
Ayrıca bakınız
Sümerce
Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi
Sümer mitolojisi
Dış Kaynaklar
Sümer, Yahudi ve Yunan Mitolojisi
Sümer, Türk ve İslam mitolojisi
Dipnotlar
^ MSN Encarta Ansiklopedisi. Sümerliler. 30 Kasım 2008. İng. "
^ "Sümerler." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
^ a b c d "Sümerler." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
^ Halikarnas Balıkçısı (Altınçı Kıta Akdeniz)
^ Meydan, Sinan (Son Truvalılar, syf.96)
^ Kramer, Samuel Noah, Sümer Mitolojisi, s.83
^ Kramer, Samuel Noah, Sümer Mitolojisi, s.80
^ Atatürk ve Türklerin Saklı Tarihi, Sinan Meydan
Kategori: Sümer
قس انگلیسی
Sumer (from Akkadian Šumeru; Sumerian
sumerians
السومري
شهرهای سومر/شومر عبارت بود از «اور»، «اوروک »، یا «ارخ »، «نیب پور»، «لارسا». در سفر پیدایش این ناحیه را سرزمین «شنعار» نامیده اند.حکومت آن در حدود ۳۰۰۰ ق .م . تشکیل گردید و در هزاره ٔ دوم (۲۱۱۵ ق .م .) منقرض شد و قلمرو آنان ضمیمه ٔ آشور و بابل گردید.
سومری‌ها قومی بودند که خود شاخه‌ای جدا از نظر نژادی و زبانی تشکیل می‌دادند و با هیچ‌یک از اقوام امروزی خویشاوندی ندارند. زبان آنها نیز تک‌خانواده است.
محتویات
ریشه نام
اصطلاح سومری به ساکنان غیرسامی جنوب میان رودان توسط اکدیان سامی داده می‌شد.سومریان خود را با ناماوگ ساگ گیگا ( ùĝ saĝ gíg-ga ) به معنی مردمان سیاه سر می‌نامیدند. واژه سومر در زبان اکدی ممکن است گویش آن منطقه جغرافیایی باشد.اما رواج اصطلاح اکدی سومر (šumerû) نامشخص است. اصطلاح شینار درکتاب مقدس ، Sngr در مصری، شانهار ((Šanhar(a) در هیتی می‌تواند نوع گویش غربی شومر (Shumer) باشد.
ورود سومریان
درباره خاستگاه سومریان پیش از آمدن ایشان به میانرودان هیچ سند و گواه و راهنمای تاریخی وجود ندارد . ولی بر پایه کاوش‌های باستان‌شناسی سومریان حدودا ۴۵۰۰سال پ.م نخستین تمدن درخشان بشری را پایه گذاری کردند و دولت شهرهای باشکوهی چون اور، اوروک، نیپور، کیش، لاگاش، اریدو و غیره بنا نهادند، لازمه ایجاد چنین تمدنی اینست که سومریان حداقل ۵۰۰ سال قبل از به وجود آوردن دولت شهرها، در منطقه حضورداشته باشند یعنی می‌توان گفت سومریان ۴۵۰۰-۵۰۰۰ سال پ.م در منطقه میانرودان بوده‌اند.این باور که چرا سومریان را نخستین قوم شکل یافته می‌خوانند چند علت دارد.ابتدایی‌ترین و برترین آثار کشاورزی که نشانه زندگی اجتماعی آنان است، ابزار سازی ودانش استفاده از فلزات، خط و نوشته که مهم‌ترین اختراع بشری است(خط سومریان میخی بوده و حدود ۴۵۰۰_۵۰۰۰ سال قدمت دارد.)و وجود شهرهای مستقل.
شهرهای سومری
نقشه سومر
سومر (به اکدی:شومرو Šumeru؛ به سومری: کی‌اِن‌گیر (ki-en-ĝir) تقریبا به معنی سرزمین اربابان متمدن یا سرزمین مادری) تا چهار هزار سال پیش از میلاد دارای ۱۰ دولت‌شهر مستقل بود که توسط کانال‌ها و سنگ چین‌ها از یکدیگر مجزا شده بودند.هر کدام از این دولت‌شهرها گرداگرد یک معبد که به خدای خاص که محافظ شهر بود و یک فرماندار مذهبی (انسی) یا یک پادشاه (لوگال) که بصورت تنگاتنگی با مناسک مذهبی شهر گره خورده بودند تشکیل شده بودند.
پنج شهر اول سومری:
1. اریدو (ابو شهراین)
2. باد-تیبیرا (احتمالا المدائن امروزی)
3. لارسا (سنکره)
4. سیپپارا (ابو حباح)
5. شوروپپاک (فرا)
سایر شهرهای اصلی:
6. اوروک (وارکا)
7. کیش (اوحیمیر & اینقرار)
8. اور (المقیر)
9. نیپپور (آفاق)
10. لاگاش (الحیبا)
11. گیرسو (تلوه یا تلو)
12. اوما (جوخا)
13. همازی 1
14. آداب (بیسمیا)
15. ماری (حریری) 2
16. آکشاک 1
17. آککاد 1
18. ایسین (ایشان البحریات)
(1منطقه نامشخص)
(2دور از مرکز در شمال میان رودان) شهرهای کوچکتر (از جنوب به شمال):
1. کوآرا (اللحم)
2. زابالا (ایبزیخ)
3. کیسوررا (ابوحتاب)
4. ماراد (وننات اس سدوم)
5. دیلبات (اد-دولیم)
6. بورسیپا (بیرس نیمرود)
7. کوتها (ابراهیم)
8. دِر (البدره)
9. اشنونا (اسمار)
10. ناگار (براک) 2
(2دور از مرکز در شمال میان رودان)
زبان سومری
نوشتار اصلی: زبان سومری
زبان سومری یک زبان پیوندی است.زبانشناسان زبان سومری را جزء زبان های تک‌خانواده (منفرد) یعنی بدون خویشاوندی در میان زبان‌های امروزی دسته بندی کرده‌اند.
لوحه سومری دربرگیرنده نام‌های خدایان سومری به خط میخی حدود سده ۲۴ پیش از میلاد.
دانشنامه بریتانیکا می‌نویسد: «زبان سومری، زبانی منفرد و کهن‌ترین زبان مکتوب موجود است. این زبان برای نخستین بار در حدود ۳۱۰۰ پ.م در جنوب میانرودان گواهی گردیده و در طول هزاره سوم پ.م. رشد و توسعه یافته‌است. در حدود ۲۰۰۰ پ.م، زبان سومری به عنوان زبانی محاوره‌ای، با زبان سامی اکدی (آشوری- بابلی) جای گزین شد اما کاربرد کتبی آن کمابیش تا پایان حیات زبان اکدی، در حوالی آغاز عصر مسیحیت، ادامه داشت. زبان سومری هرگز بسیار فراتر از مرزهای اصلی خود در جنوب میان رودان توسعه نیافت؛ شمار اندک گویندگان بومی این زبان، تناسبی با اهمیت عظیم و تأثیرات زبان سومری بر توسعه تمدن میان رودان و تمدن‌های دیگر، در همه مراحل آنان، نداشت».
وام‌واژه‌های سومری در دیگر زبان‌ها
دیپی: واژه سومری دوب DUB که معنی کتیبه و سنگ نوشته را دارد، در زبان ایلامی (خوزی) به گونهٔ Tup-pi-me به همان معنا دیده می‌شود. در زبان فارسی باستان نیز به گونهٔ دیپی دیده می‌شود. و از آن مشتقات گوناگونی درست شد مانند دیپیر (دبیر)، دیپیستان (دبستان) و دیپی‌وان (دیوان). اما این که این واژه از کدام زبان است شاید براستی نتوان مشخص کرد، زیرا ایلامی‌ها هم همپای سومریان بوده‌اند.
تصورات دینی سومریان
کاسه سامرا متعلق به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد نگهداری شده در موزه پرگامون برلین.نمادسواستیکا در مرکز آن مشخص است.
باستان‌شناسان براین باورند که سومریان دارای دین پگانی بوده‌اند. مردمان آن اعصار مانند ایلامیان، هورییان، کاسی‌ها، اورارتوها و... همه چندخدایی بوده اند. ذکر این نکته لازم است که پگانیسم سومریان با نوع پگانیسم اکدیان وآشوریان فرق اساسی داشته‌است.
علاوه بر خدایگان مجزایی که مختص هر شهر سومری بوده‌است سه رب‌النوع مشترک نیزداشته‌اند:
۱- آنو – فرمانروای آسمانها
۲- بئل – خدای زمین
۳- اِآ – خدای دره عمیق
خدایان مذکور الهه روح‌های پاک ونجیب بودند وسومریان برای در امان ماندن از ارواح خبیث، دعفریت و دیو قربانی نموده و نذرونیاز میکردند. به بیان دیگر ایشان به مثابه تعلیمات پسین دین زرتشت به دو نیروی خیر وشر اعتقاد داشتند، آنها به روح و غلبه نهایی خیر بر شر اعتقاد داشته و برای در امان ماندن از شر، قربانی میکردند. بعضی از خدایان دارای همسر بودند و بسیاری از رب النوع‌ها نیز دارای پدری از جنس خدا بودند.
از نظر سومریان، خداوندان نیز چون انسان دارای غضب، شهوت، سنگ دلی، عشق، نفرت و سایر صفات بودند و مانند روحانیان زرتشتی خادمان دینی سومری نیز ارج و قرب فراوانی در توده‌های مردم داشتند.
ملوک سومرپیشوای دین هم بودند و خود را قائم مقام و کاهن اعظم خداوند شهر خویش میخواندند و بیشتر دارائی خود را صرف ساختن معابد وی میکردند و تا میتوانستند عبادتگاه را بزرگ و زیبا میساختند.
سومریان اعتقاد داشتند که خدایان نیز چون شاهان زندگی توام با رفاه و آسایش دارند به این دلیل عبادتگاهایشان را مزین به اشیای قیمتی و جواهرات و وسایل زینتی میکردند که شباهتی تام با آتشکده‌های زرتشتی داشته‌است.
سومریان معتقد به سرزمینی پاک و مقدس به نام دیلمون (Dilmun) بودند که مظهر روشنایی و پاکی و سلامتی بود. باغ مقدس که خدایان در آن زندگی میکردند. آنچه برای زنده ماندن این باغ لازم بود آب تازه بود که اوتو (Utu) خدای خورشید باید از زمین به آن باغ مقدس بیاورد.
آنان بزرگِ شهر را “پاتئسی” می‌نامیدند و اعتقاد داشتند که او به نیابت از خدایان به رتق وفتق امور شهر می‌پردازد.
ادبیات سومری
از میان همه هنرها، شاید عالی‌ترین دستاورد سومریان ادبیات بوده باشد. پژوهشگران ادبیات سومری را به هشت مقوله تقسیم کرده اند: اساطیر، داستان‌های حماسی، سروده ها، مرثیه ها، اسناد تاریخی، رسالات، احکام (دستورات اخلاقی) و ضرب المثل ها. نوشته‌های سومری در سراسر خاور نزدیک باستان ترجمه و نسخه برداری شدند و بر نوشته‌های عبری و یونانی تاثیر نهادند. از میان اساطیر متعدد سومری، سه اسطوره به داستان‌های عهد عتیق شباهت دارند. یکی از این اسطوره‌ها داستان آدمیانی را می‌گوید که از گل آفریده شده بودند و در سرزمینی پر بار موسوم به دیلمون می زیسته اند که در آن نه بیماری بود و نه مرگ، ولی از آب شیرین هم خبری نبود. انکی فرمان می‌دهد آب شیرین را از زمین، چونان نهری که از باغ بهشت جاری است بیاورند. بدین سان دیلمون باغی ملکوتی می‌شود. این اسطوره از زنی می‌گوید که به انکی گیاهانی پیشکش می‌کند که نفرین برایش می‌آورند و سبب درد دنده اش می‌شوند. آن گاه یک «بانوی دنده» برای درمان آن خلق می‌شود. دو داستان دیگر طوفان نوح و صبر ایوب هستند.
منابع
Sumerian
Ancient Sumer History
Adams, R. McC. (۱۹۸۱). Heartland of Cities. University of Chicago Press
مرتضی راوندی: تاریخ اجتماعی ایران. (جلد ۱) - ۱۶۸ - ۱۷۳
کتیبهٔ بیستون بند ۷۰ و همچنین ستون چهارم. =
محل سرزمین اساطیری دیلمون
1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ لغت نامه دهخدا
2. ↑ Prof. Piotr Michalowski University of Michigan Ann Arbor
3. ↑ Prof. Steve Tinney, Middle Eastern Languages, Sumerian specialist
4. ↑ Prof. Larry Tras COGS University of Sussex Brighton BN1 9QH UK
5. ↑ Steven Schaufele, Ph.D., Asst. Prof. of Linguistics, English Department Soochow University, Waishuanghsi Campus, Taipei 11102, Taiwan
6. ↑ Streck, Michael P. "Sumerisch." Der Neue Pauly. Herausgegeben von: Hubert Cancik und Helmuth Schneider (Antike), Manfred Landfester (Rezeptions- und Wissenschaftsgeschichte) . Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. 03 November 2008.
7. ↑ W. Hallo, W. Simpson (1971). The Ancient Near East. New York: Harcourt, Brace, Jovanovich. p. 28.
8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Sumerian Questions and Answers
9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ K. van der Toorn, P. W. van der Horst (Jan 1990). "Nimrod before and after the Bible". The Harvard Theological Review 83 (1): 1–29.
10. ↑ ĝir15 means "native, local", in some contexts also is "noble". Literally, "land of the native (local, noble) lords". Stiebing (1994) has "Land of the Lords of Brightness" (William Stiebing, Ancient Near Eastern History and Culture). Postgate (1994) takes en as substituting eme "language", translating "land of the Sumerian tongue" (John Nicholas Postgate (1994). Early Mesopotamia: Society and Economy at the Dawn of History. Routledge (UK).. Postgate believes it likely that eme, tongue, became en, lord, through consonantal assimilation).
11. ↑ John Hayes, University of California, Berkeley "Sumerian" ۲nd printing June ۱۹۹۹, Languages of the World/Materials ۶۸,LINCOM EUROPA, Paul-Preuss-Str. ۲۵, D-۸۰۹۹۵ Muenchen, Germany.
12. ↑ language isolate and the oldest written language in existence. First attested about 3100 BC in southern Mesopotamia, it flourished during the 3rd millennium BC. About 2000 BC, Sumerian was replaced as a spoken language by Semitic Akkadian (Assyro-Babylonian) but continued in written usage almost to the end of the life of the Akkadian language, around the beginning of the Christian era. Sumerian never extended much beyond its original boundaries in southern Mesopotamia; the small number of its native speakers was entirely out of proportion to the tremendous importance and influence Sumerian exercised on the development of the Mesopotamian and other ancient civilizations in all their stages.Sumerian language-britannica
13. ↑ Ernst Herzfeld, Die vorgeschichtlichen Töpfereien von Samarra, Die Ausgrabungen von Samarra 5, Berlin 1930
14. ↑ Stanley A. Freed, Research Pitfalls as a Result of the Restoration of Museum Specimens, Annals of the New York Academy of Sciences, Volume 376, The Research Potential of Anthropological Museum Collections pages 229–245, December 1981.
15. ↑ akhbare-rooz (iranian political Bulletin)
16. ↑ کلاریس سویشر. خاور نزدیک باستان. ترجمه عسکر بهرامی.تهران: ققنوس، ۱۳۸۳
این یک نوشتار خُرد پیرامون تاریخ است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔسومریان موجود است.
رده‌ها:
• باستان‌شناسی عراق
• تمدن‌ها
• خاورنزدیک باستان
• سومر
• میانرودان
• هلال حاصلخیز
• هلال حضیب
قس عربی
هی حضارة قدیمة فی جنوب بلاد الرافدین وقد عرف تاریخها من شظایا الألواح الطینیة المدونة بالکتابة المسماریة. وظهر اسم سومر فی بدایة الألفیة الثالثة ق.م. فی فترة ظهور الحیثیین لکن بدایة السومریین کانت فی الألفیة السادسة ق.م. حیث إستقر شعب العبیدیون بجنوب العراق وکونوا المدن السومریة الرئیسیة کأور ونیبور ولارسا ولجاش وکولاب وکیش وإیزین وإریدو وأدب. واختلط العبیدیون بأهل الشام والجزیرة العربیة عن طریق الهجرة أو شن غارات علیهم. وبعد عام 3250 ق.م. وکانت خاصة بهم وابتکروا الکتابة علی مخطوطات ألواح الطین (انظر مسماریة). وظلت الکتابة السومریة 2000 عام, لغة الاتصالات بین دول الشرق الأوسط وقتها.
محتویات
التسمیة
تطلق سومر على الأراضی التی أطلق علیها بعد 2000 ق.م. اسم بلاد بابل. وسهل بلاد شنعار هو أراضی ما بین النهرین، التوأمین، دجلة والفرات. وقد أطلق الإغریق على هذه الأرض اسم (میزوبوتامیا)، وهی کلمة تعنی بلاد ما بین النهرین. ویشکل أغلبها الیوم جزءاً من دولة العراق الحدیثة، برغم أن الفرات یرتفع من سوریا، ودجلة فی ترکیا. وفیما بین الحدود الترکیة وجبال أرمینیا فی الشمال حتى الخلیج العربی فی الجنوب، یمتد ما یقرب من ستمائة میل، هی المساحة التی تمتد من أبردین إلى دوفر. وفیها بین الصحراء السوریة فی الغرب وجبال فارس - جبال زاجروس - فی الشرق ما یقرب من مائة إلى مائة وخمسین میلاً. فی هذه المنطقة، وبالذات فی الجنوب منها، تحققت الحضارة السومریة فی الوجود فی النصف الثانی من الألفیة الرابعة ق.م.
أصلهم
مقال تفصیلی :هجرات سومریة
(السومریون)لا نعرف الکثیر عن اصول السومریین وقد افترض العلماء الکثیر من الفرضیات فی شأنهم غیر ان الکثیر من الباحثین العراقیین الیوم یعدونهم من الاقوام الذین هاجروا من شمال العراق إلى جنوبه، حلوا فی الجنوب عند مصبی دجلة والفرات حوالی العام 3200 ق.م. وهناک أسسوا مدناً هی ممالک مستقلة أشهرها: أور "Ur"، وأُوروک "Uruk"، وأُوممٌا "umma" وغیرها. وتفصل المستنقعات بین هذه المدن، وإنما تصل بینها الاقنیة
وخلال القرون التی تلت الهجرة السومریة نمت الدولة وتطورن فی الفنون والعمارة والعلوم.تتحدث النصوص السومریة عن المدن التی حکمت فی الجنوب وان المصدر المهم لدراسة الحقبة السومریة هو قائمة ن الملوک السومریین.وتتحدث القائمة عن الدویلات السومریة وکأنها متعاقبة زمنیا لکن الواقع التاریخی یشیر إلى انها تعاقبت جزئیا أو کلیا فعلى سبیل المثال نعرف ان حاکم اوروک کلکامش کان معاصر لحاکم کیش المدعو اککا(Agga).أول سلالة سومریة حاکمة کما یقول الاثبات السومری هی مدینة کیش التی یورد لها 23 ملکا نصفهم اسماءهم سامیة(جزریة)،وابرز حکامهم هو ایتانا، والذی نمتلک عنه أسطورة تتحدث عن صعوده على ظهر نسر إلى السماء.اعقبتها سلالة اوروک بدلالة الاثبات رغم أن اخر ملوک کیش المدعو اککا کان معاصر لخامس حکام اوروک کلکامش.وترتبط بالأخیر عدد من الملاحم السومریة التی تمکن العلماء من التعرف على ستة منها، وفی العصر البابلی القدیم تم صهر هذه الملاحم مع اضافات اکدیة لتظهر ملحمة کلکامش الشهیرة.
وقبل القرن 25 ق.م. قامت الإمبراطوریة السومریة بقیادة لوجلالمند وبمدینة أداب (2525 ق.م. – 2500 ق.م.). وکانت تمتد من جبال طوروس حتی جبال زاجروس ومن الخلیج العربی وحتی البحر الأبیض المتوسط. وعاشت سومر فترة اضطرابات داخلیة حتى القرن 23 ق.م.
المدن
فی القرن الرابع قبل المیلاد قسمت سومر الى عدة مدن مستقلة ومنها:
إریدو
باد تبیرا
لارسا
سیبار
شوروباک
و من المدن الرئیسیة فی البلاد کیش الورکاء(اوروک) اور اوما لجش ادب دیر احادة نفر عیلام براخشی ایسن
صحیفة الملک
وهی احدى اکثر الاثار العالمیة غرابة، و هی عباره عن صحیفة حجریة منقوش علیها اخبار الارض على مدى 400 الف سنة سبقت السومریین.هذه الصحیفة تذکر بالصحف المحفوظة فی خزائن الملک والتی لایصل الیها ید التحریف والمعلومات التی فیها تشیر الى ان السومریین کانوا یقسمون التاریخ الى قسمین، ماقبل الطوفان ومابعد الطوفان. تقول الصحیفة ان الالهة الاولى " من السماء الى الارض جاءوا" An unna ki وهم ثلاثة ترسمهم اللوحات الجداریة مع مرکبات مجنحة. هؤلاء الثلاثة یطلق علیهم اسماء: Nephilim Nefilim, Elohim. والغریب ان اسم إلوهیم نفسه مذکور فی التوراة الیهودیة.
الالهة الثلاثة اعلاه هم ابناء إله واحد وتتوجه الیه الموشحات الدینیة بصیغة توحیدیة.ان الاله الاصلی لدى السومریین کان یسکن احد الکواکب، وبالذات کوکب نیبرو، ومنه جاءت ابناء الالهة الى الارض. (فی الحضارات اللاحقة اصبح اسم هذا الکوکب مردوخ، على اسم الاله الاعظم)
حسب القصة السومریة، کانت السنة الواحدة على کوکب نیبیرو تعادل 3600 سنة مما تعدون. وکان یطلق علیها وحدة " سار". عندما وصلت الالهة الاولى الى الارض کان عمرها 120 سار، مما یعنی ان عمرها 432 الف سنة بالزمن الارضی.
فی جدوال دونتها ملوک عصر فجر السلالات السومریة( عصر فجر السلالات من 2850 وحتى 2400 ق م ) جاء اسماء الملوک ومدة حکم کل منهم ومآثارهم. ثمانیة ملوک سومریین حکموا سومر مایقرب ربع ملیون سنة، ای ان متوسط حکم کل واحد منهم یزید عن 30 الف سنة. اللوحات الطینیة تحدثنا ان عمر الانسان قبل الطوفان کان یصل الى اکثر من الف سنة فی حین ان عمره بعد الطوفان اصبح لایتجاوز المئة عام. ,وهو ما یتطابق ومامذکور بالتوراة(انظر سفر التکوین ، الاصحاح الخامس مثلا).
الأکدیون
وحتى إجتاحها الملک السامی سرجون الأول (Sargon)(2335) وهو فی الاکدیة Sharru-kinumق.م. –2279 ق.م.)ومعنى اسمه الملک الثابت أو الصادق وأسس عاصمة جدیدة سماها آجادةAgade بأقصى شمال بلاد سومر. وکانت أیامه أقوى وأغنى مدینة فی العالم وقتها. واندمج الغزاة وأهل شمال یلاد سومر وانصهروا مکونین شعب آکدیون. وأصبح یطلق علیها بلاد سومر وآکد. واستمر الحکم الآکدی حوالی قرن. وکان عهد الأکدیین قد إستغرق قرنا. أثناء حکم حفید سرجون الملک نارام سینNaram-Sin ومعنى اسمه محبوب الاله سین (3355 ق.م. –2218 ق.م.) نزح الجوتیین من جبال زاجروس واستولوا علی مدینة آکد وبقیة سومر. لکن السومریین بعد عدة أجیال طردوهم. وحصلت سومر علی استقلالها علی ید ملک مدینة اوروک اوتوخیکالUtu khegal ومعنى اسمه الاله اوتو جالب الخیر (حکم من 2120 ق.م.- 2112 ق.م.). وأعقبه أحد قواده أور- ناممو Ur-Nammu ویقرأ حدیثا Ur-Namme بالعهد الثالث بمدینة أور. وخلفه إبنه شولجیShulgi (2095 ق.م.-2047 ق.م.). وکان قائدا عسکریا ومصلحا اجتماعیا کأبیه وأدیبا. ووضع قانونا قبل قانون حمورابی بثلاثة قرون. وفتح المدارس والجامعات.
وفی بدایة الألفیة الثالثة ق.م. جاء العلامیون من وسط سوریا غربی بلاد سومر وأکاد. وإستولوا على أهم مدنها, کإیزین وسیرکا وأور واسروا حاکمها وسیطروا بشکل کامل مکونیین حضارة امتدت حتى جاء حمورابی ملک بابل وتغلب على العلامیین عام 1763 ق.م. وأصبح الحاکم الوحید لبلاد سومر وأکاد بعدما ضمهمها لبابل لتظهر الحضارة البابلیة. والحضارة السومریة خلفت آلاف الألواح المسماریة باللغة الأکادیة. ومنذ أوائل الالف الخامس ق.م.، شهد ما بین النهرین السهل الرسوبی فی العراق (دلتا الرافدین) الانتقال من القرى الزراعیة إلى حیاة المدن. ففی هذا السهل قامت المدن الأولى مثل أریدو وأور والورکاء(ورکا). وفی هذه المدن کانت بدایات التخطیط للسیطرة على الفیضانات، وإنشاء السدود وحفر القنوات والجداول. وفی هذا السهل کانت فیه شبکة القنوات معجزة من معجزات الری. مما جعل السومریون هم بناة أقدم حضارة فی التاریخ. وفی حدود سنة 3200 ق. م. ابتکر السومریون الکتابة ونشروها فی عدة بلدان شرق أوسطیة. وقامت فی بلاد سومر أولى المدارس فی التاریخ. بشار عطا /جامعة بغداد/قسم الاثار
قائمة الملوک السومریون
تعد قائمة الملوک السومریون من الالواح الاکثر اهمیة و منفعة فی تاریخ بلاد سومر رغم ان سنین الحکم فیها مبالغ فیه فی اوائل الملوک عدد سنین الحکم فی المسلة غیر معقول و یمکن عدم اعتماده فی الملوک الاوائل ولکن ذکرناه التزاما بالنصوالیکم نصها: بعد ان هبطت الملکیة من السماء اصبحت اریدو مقر الملکیة فی اریدو حکم (الولیم)28800 سنة و حکم (لجار)36000 سنة - ملکان حکما 64800 سنة ثم هجرت اریدو ونقلت ملکیتها الى بادتیبیرا فی بادتیبیرا حکم (اینمثلوانا) 43200سنة و حکم (اینمنجالانا) 28800 سنة و حکم (دوموزی) الراعی 36000-ثلاثة ملوک حکموا108000 سنة ثم هجرت بادتیبیرا و نقلت ملکیتها الى لاراک فی لاراک حکم (اینسیبازی انا) 28800 سنة -ملک واحد حکم 28800 سنة و هحرت لاراک و نقلت ملکیتها الى سیبار فی سیبار حکم اینمیدورانا 21000 سنة کملک -ملک واحد حکم 21000 سنةثم هجرت سیبار ونقلت ملکیتها الى شوروباک فیشوروباک حکم اوبارتوتو 18600سنة کملک - ملک واحد حکم 18600سنة (المجموع) 5 مدن 8 ملوک حکمو 241200 سنة ثم اغرق الطوفان البلاد و بعد ان اغرق الطوفان البلاد و هبطت الملکیة من السماء مرة ثانیة اصبحت کیش مقر الملکیة فی کیش حکم جا اور 1200سنة کملک وحکم (جولا-نیداباانایاد)960 سنة و حکم بالا کیناتیم 900سنة وحکم نانجیشلیشما 1000 سنة و حکم باحینا
المصادر
^ الحضارات الأولى: الأصول والأساطیر (2009). غلین دانیال. ت: سعید الغانمی. کتاب دبی الثقافیة 27. ص 54-55
^ صاموئیل نوح کرمر,السومریون احورلهم-عاداتهم-تقالیدهم
موسوعة حضارة العالم لأحمد محمد عوف.
الحولیات الأثریة السوریة. مجلد 33، ج2، 1983.
بشار خلیف، البعد الإنسانی فی الحضارة السوریة، دوریة کان التاریخیة، ع5 سبتمر2009.
هورست کلینغل،آثار سوریة القدیمة، ت. قاسم طویر، وزارة الثقافة، سوریة1985.
علی أبو عساف، آثار الممالک القدیمة فی سوریة، وزارة الثقافة، 1988.
شاهد المزید من الصور والملفات فی ویکیمیدیا کومنز حول: سومر
بوابة التاریخ
بوابة العراق
تصنیفان: حضارات قدیمةتاریخ العراق
قس ترکی آذری
Şumer – eramızdan əvvəl 6-cı minillikdən başlayaraq cənubi İkiçayarasında mövcud olmuş ən qədim insan sivilizasiyası. Sakinləri Şumer dilində danışmışlar. Şumerlərin prototürklər olmasını iddia edən bir çox alimlər var. Onlar səbəb kimi şumerlərin dilindəki bir çox sözlərin bu gün də olduğu kimi türkdilli xalqların dilində işlənməsi və ya qədim (ümumi) türk dilinin lüğətinə daxil olmasıdır.
Mündəricat
Tarixi
Şumer dövləti Mesopotamiyada (Mesopotomiya yunan dilində "İkiçayarası" deməkdir.) Dəclə, Fərat çaylarının kəsişməsində yerləşmişdir. Mesopotamiyanın cənubu Şumerlər ölkəsi adlanırdı.
B.e.ə. III minilliyin I yarısında burada Ur, Uruk, Nippur, Laqaş şəhər dövlətləri meydana gəlmişdir. B.e.ə. XXI əsrdə Ur şəhərində Ay allahı məbədi şumerlərin memarlıq nümunəsidir. Aypara həmin dövrdən türkçülüyün rəmzi olaraq qalmışdır.
Onun ərazisi Urmiya gölündən İran körfəzinədək uzandı. III minilliyin sonunda qiyamlar nəticəsində Kuti dövləti süquta uğradı. Kutilər süqutdan sonra Mesopotomiyada hakimiyyət şumerlərin əlinə keçdi və turukkilər Mesopotamiya üzərinə yürüş etməyə başladı.
B.e.ə. XIV əsrdə Mesopotamiyada Assuriya dövləti güclənməyə başladı və Azərbaycan ərazisində yaşayan tayfaları özündən asılı vəziyyətə saldı.
Mədəniyyət
İkiçayarasında meydana gəlmiş ən qədim yazı növü şəkli yazı (piktoqrafik) idi. Lakin bu yazı ilə fikri tam şəklində ifadə etmək olmurdu. Ona görə onlar b.e.ə. III minillikdə mixi yazını (xüsusi işarələrdən ibarət olan yazı sistemi) yaratdılar.Sonralar şimal hissəsində yaşayan tayfalar (babillər, akkadlar və assurlar) mixi yazını mənimsəməyə başladılar.
Həmçinin, Qədim Şumerlərdə memarlıq və incəsənət yüksək inkişaf etmişdir. Qədim Uruk sakinləri arasında memarlıq yaxşı inkişaf etmişdir. Burada ağac və tikinti materialları olmadığından inşaatda çiy kərpicdən istifadə edirdilər. Məbədlər təpəlik yerlərdə tikilirdi.
Ədəbiyyat
Vultures stellasında döyüş fraqmenti
Şumerlər maraqlı məzmuna malik olan əfsanələr , rəvayətlər yaratmışlar.Bu rəvayətlərdə dünyanın və insanın yaranması haqqında əfsanələr, eləcə də allahların əməllərindən bəhs olunurdu.Qədim Şumerlərin ədəbiyyatında ən məşhur əsər ,,Gilqameş haqqında əfsanə"dir.Bu əfsanədə Uruk şhərinin hakimi Gilqameş , onun dostu vəhşi Enkidu və ölməzliyin axtarışı sirrindən danışılır.Əsər Akkad dilinə tərcümə edilmişdir.İlk dəfə Aşşurbanapalın kitabxanasında tapılmışdır.
Qədim Şumerlərin digər məşhur əsəri ,,Enuma Eliş" adlanır.
Zikkurat
Qədim Şumerlərdə memarlığa xas olan zikkurat 3, 5, 7 mərtəbələli məbədlər idi.Bu məbədlər b.e.ə. III minillikdən başlayaraq tikilməyə başlanılmışdır.Burada ibadətgah yerləşirdi.Zikkuratdan səma cisimlərini müşayiət etmək üçün rəsədxana kimi istifadə edilirdi.
Qaynaq
↑
Vikimedia Kommonsda Şumer ilə əlaqədar müxtəlif fayllar var.
Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Kateqoriyalar: Tarix qaralamalarıŞumer
قس اردو
سمیریا: عراق کا ایک قدیم شہر۔
سمیری: عراق کی ایک قدیم تہذیب کا نام ہے جو چار ھزار سال قبل مسیح سے لے کر تین ھزار سال قبل مسیح تک دریائے دجلہ و فرات کے درمیان موجود تھی۔ خیال کیا جاتا ہے کہ یہ لوگ سامی النسل نہیں تھے اور اس علاقے کے باھر سے آئے تھے۔ ان کی زبان اعلیٰ ترقی یافتہ تھی اور وہ لکھنا پڑھنا جانتے تھے۔ ان کی لکھی ہوئی تختیاں قدیم مصر سے ملنے والی تحریر سے بھی پرانی ہیں۔
زمرہ جات: تہاذیب عراق
قس ترکی استانبولی
Sümer, Sümerliler, M.Ö. 3500 - M.Ö. 2000 yılları arasında Güney Irakta (Mezopotamya) yerleşik olan, medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölge ve medeniyet.
Mezopotamyada ortaya çıkan sayısız medeniyetin temelini Sümerliler atmıştır. Ayrıca yazı ve astronomi de ilk kez Mezopotamyada Sümerlilerde ortaya çıkmıştır. Genel kanı Sümerlilerin çağdaşı olan halklarla yakın etkileşim ve benzerliklerinin olduğu yönündedir.
Sümer Devleti Sami olmayan bir topluluk tarafından kurulmuştur.
Mezopotamyada yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlilerdir. Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik, gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlilerdir. "Yaratılış" ve "Tufan"a ilk kez Sümerlilerde rastlanır. Sümer döneminde 21i büyük olan yaklaşık 35 büyük şehir ve kasaba vardı. Bunlar arasında Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur sayılabilir.
Konu başlıkları
Şehir devletleri
M.Ö. 4000 yılları başlarında Sümer sınırları kanallar veya sınır taşları ile belirlenmiş bir düzine şehir devletine bölünmüştü. Bütün şehirlerin merkezinde şehre ait özel bir sahip tanrı veya tanrıçaya adanmış olan ve bir rahip yöneticinin (ensi) veya kralın (lugal) idaresindeki tapınak bulunurdu.
Antik Mezopotamya bölgesinde şehir yerleşimleri.
Hanedanlık öncesi ilk beş şehir:
Eridu (Ebu Şahreyn)
Bad-tibira (El-Medain)
Larsa (Es-Senkereh)
Sippar (Ebu Habbah)
Şuruppak (Fara)
Diğer temel şehirler:
Kiş (Uheymir ve İnharra)
Uruk (Warka)
Ur (El-Muqayyer)
Nippur (Afak)
Lagaş (El-Hiba)
Ngirsu (Tello veya Telloh)
Umma (Jokha)
Hamazi 1
Adab (Bismaya)
Mari (Hariri) 2
Akşak 1
Akkad 1
Isin (İşhan el-Bahriyat)
(1Yeri belirsizdir)
(2Mezopotamyanın kuzeyinde kalan bir şehir)
Küçük şehirler (güneyden kuzeye):
Kuara (El-Lahm)
Zabala (Ibzeikh)
Kisurra (Ebu Hatab)
Marad (Wannat es-Sadum)
Dilbat (Ed-Duleim)
Borsippa (Birs Nimrud)
Kutha (İbrahim)
Der (El-Badra)
Eshnuna (Asmar)
Nagar (Brak) 2
(2Mezopotamyanın kuzeyinde kalan bir şehir)
Sümer şehri
Sümer şehri, Mezopotamyanın güney ucunda, Dicle ve Fırat nehirleri arasında, sonradan Babil olmuş, günümüzde de Irakın Bağdat şehrinden Basra Körfezine kadar olan bölgede idi.
Sümer şehri, Sümerlilerden önce yaşamış ve Sümerce konuşmayan ve Sami olmayan bir halk tarafından, M.Ö. 4000 - 2350 yılları arasında kurulmuştur. Bu halka günümüzde Proto-Fıratlılar ya da Ubaidliler denmektedir. Ubaid ismi Al-Ubaid şehrindeki kazı alanından gelir. Ubaidliler Sümer şehrinde kurulmuş ilk medeniyettir. Bataklıkları tarım için kurutmuşlar, ticaret, dokumacılık, dericilik, demircilik, taş oymacılığı ve çanak-çömlekçilik gibi işlerle uğraşmışlardır. Ubaidlilerin bölgeye yerleşmesinden sonra çeşitli Sami halklar da aynı bölgeye yerleşmiş, kültürlerini Ubaidlilerinki ile karıştırarak Sümerliler öncesi yüksek bir medeniyet kurmuşlardır.
Sümerlilerin bölgeye gelişi
Sümer medeniyetini kurmuş olan topluluğun nereden gelmiş olduğu hususu tartışmalıdır. Cevat Şakir Kabaağaçlı, eserlerinde Sümerlilerin Mezopotamya bölgesine Orta Asyadan göç ettiklerini belirtir. Sümer medeniyeti ile Orta Asyalılar arasındaki benzerliklerbelirtilmeli ortaya atılarak bu tez ispatlanmaya çalışılmıştır. Orta Asya ve Sümer kültüründe dağların doruklarının kutsal sayılması ve dağların doruklarında yaşayan çeşitli tanrılara inanılması gibi benzerlikler iki bölge arasında köken birliği ya da kültür etkileşimi olduğunun kanıtı olarak öne sürülmüştür.
Sümerliler denen, dilleri bölgede uzun süre yaşayan halkın, M.Ö. 3300 yıllarında, M.Ö. 3. binyıla gelindiğinde bölgede en az 12 şehir devleti vardı.
Bu dönemde her kent genellikle surlarla çevriliydi. Her kentin kendi tanrısı vardı ve her kentte en az bir tapınak bulunurdu. Sümerlilerde tarihin belki de ilk kral listeleri ile karşılaşılır. Fakat bu listeler genellikle tarihsel gerçeklerin ötesinde mitolojik unsurlara da sahiptirler. Örneğin kral listesine göre Tufandan önce Sümerlilerin yaşadığı bölgede efsanevi sekiz yönetici (ve dolayısıyla kent) mevcuttu. Kral listesine göre Tufandan sonraki ilk Sümer hanedanları Kiş, Uruk ve Urdur. Ünlü Gılgamış destanının kahramanı Gılgamış kral listesine göre Uruk Hanedanının krallarındandır.
Lagaşta iktidara gelen Ur-Nanşe yaptırdığı inşaatlarla öne çıkmıştır. Urukagina da ilk yazılı reformları sayesinde tanınmıştır. Erken dönemlerde Sümerlerin ana tanrısı Andır, fakat sonraki dönemlerde bu tanrı yerine Enlil Sümerlerin baş tanrısı konumuna yükselir. Enlilin Nippurda Ekur adında bir tapınağı vardır. Bu nedenle Nippur Sümerlilerin dini başkenti kabul edilir, burada tapınak yaptırmak veya bu tip inşaatlarda çalışmak, hizmetli olmak önemli sayılırdı.
Tufandan sonra
Tufandan sonra bazı şehir devletleri diğerleri üzerinde hakimiyet kurdular. Şehirleri birleştiren kralların ilki, M.Ö. 2800 yıllarında Kiş kralı olan Etana idi. Kiş, Erech, Ur ve Lagaş şehirleri diğerlerine hâkim olabilmek için asırlarca yarıştılar. Bu durum Sümerleri harici düşmanlara karşı zayıf durumda bıraktı. Önce Elamlılar (M.Ö. y. 2530-2450) ve sonra Kral Sargon yönetimindeki (M.Ö. 2334-2279) Akadlılar Sümerlere saldırdılar. Sargon hanedanı yaklaşık 1 asır iktidarda kaldı ve şehir devletlerini birleştirdi. Sargon hanedanının yönetim modeli tüm Orta Doğu medeniyetlerini etkiledi.
Din ve Mitoloji
Antik Mezopotamya
Çok tanrılı inanca sahip Sümerlerin tapınaklarına Ziggurat denirdi. Zigguratlar yedi katlı olup toplam üç ana bölümden oluşur. İlk katlar erzak deposu, orta katlar okul ve tapınak, son katlar ise rasathane olarak kullanılmıştır. Yazının icadı serüveni bu tapınaklara dayanır. Mezopotamyada evler ve tapınaklar, taş az olduğundan kerpiç ve tuğladan yapılmıştır. Hem bu özelliğinden hem de sık sık istilalara uğradığından bu yapılar günümüze kadar ulaşmamıştır.
Sümerlerde hissedilen her nesnenin bir Tanrısı vardı ve insan görünümündeydiler, fakat insanüstü güçleri olan ölümsüz varlıklardı. Tanrılar, insanlara ne istediklerini bildirmez. Ancak insanlar onlara, kendilerinden istenileni sorarak öğrenebilirdi.
Sümer mitolojisinin en önemlilerinden Gılgamış Destanında da adları geçen tanrılardan başlıcaları şunlardır:
Anu veya An: Gök tanrısı, önceleri baş tanrıyken sonra yerini hava tanrısı Enlil almıştır.
Enlil: Hava tanrısı, tanrıların babası, tapınağı Ekur Nippur kentindeydi.
Enki: Bilgelik tanrısı
Nimmah (Ninhursag): Ulu hanım, ana-tanrıça
Nanna (Sin): Ay tanrısı
Utu (Şamaş): Güneş tanrısı, ay tanrısı Nannanın oğlu.
Ecem (Kueen) : Kraliçe Soylular tanrıçası.
İnanna (İştar): Aşk ve Bereket Tanrıçası
Sümer mitolojisinde Evrenin yaratılışı
Sümer inanışına göre başlangıçta gök ile yer birdi. Daha sonra gök ile yer tanrılar tarafından ayrılmıştır. Sümer inanışında evrenin kökeni şu şekilde açıklanır:
1-Başlangıçta ilksel deniz vardı; kökeni veya doğuşu konusunda bir şey söylenmemektedir, Sümerliler onu her zaman varmış gibi düşünmüş olabilirler. 2-İlksel deniz gök ile yerin birliğinden oluşan kozmik dağı vücuda getirdi. 3-Tanrılar insan biçiminde kişileştirildiğinde, Anu (gök) eril, Ki (yer) dişildi. Onların birleşmesinden hava tanrısı Enlil doğdu. 4-Hava tanrısı Enlil yerden göğü ayırdı ve babası Anu göğü ele geçirirken, Enlil annesi Kiyi, yeri, ele geçirdi. Enlil ile annesi Kinin birleşmesi- tarihsel devirlerde Ninmah, "yüce kraliçe", Ninhursag, ("kozmik dağın kraliçesi"; Nintu, "doğurgan kraliçe" gibi çeşitli adlar verilen tanrıçayla özdeşleştirilmiş olabilir- evrenin düzenlenmesini, insanın yaratılışı ve uygarlığın kuruluşunu başlattı.
Bu konu aşağıdaki "Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı" adlı Sümer şiirinin giriş bölümünde şöyle anlatılmaktadır:
Gök yerden uzaklaştıktan sonra, Yer gökten ayrıldıktan sonra, İnsanın adı konduktan sonra,
Anu göğü ele geçirdikten sonra, Enlil yeri ele geçirdikten sonra, Ereşkigal Kurun ödülü olarak ele geçirilip götürüldükten sonra,
O denize açıldıktan sonra, Baba Kura doğru denize açıldıktan sonra, Enki Kura doğru denize açıldıktan sonra; (Kur) krala ufak taşlar fırlattı, Enkiye koca taşlar fırlattı; Onun küçük taşları, el kadar taşlar, Onun koca taşları,... kamışların taşları, Enkinin gemisinin omurgası, Saldıran kasırgaya benzeyen savaşta yenildi;
Krala karşı, geminin serenindeki sular, Kurt gibi yutuyordu, Enkiye karşı, geminin ardındaki sular, Aslan gibi vuruyordu .
Şiirden anlaşıldığı üzere başlangıçta bütün olan gök ve yer birbirlerinden ayrıldı ve böylece insanın yaratılışı buyruldu. Ardından gök tanrısı Anu göğün, yer tanrısı Enlil de yerin hâkimi oldular.
İnsanın Yaratılışı
Sümer mitolojisinde insanın tanrılara hizmet etmesi için yaratıldığı anlatılır. Hava tanrısı Enlil tanrılara hizmet etmeleri maksadıyla Enkinin tavsiyesiyle tahıl tanrıçası Aşnan ile sığır tanrı Laharı yaratmıştır. Ancak bu iki tanrı bir gün öyle bir kavgaya tutuşmuşlar ki tüm işleri yapmaz olmuşlar. Kendilerine hizmet edilmeyen tanrılar, yeryüzündeki işleri yapmaktan yorulmuşlar ve bu konuyu Enkiye götürüp şikayette bulunmuşlar. Uyuduğu için olan bitenden haberi olmayan Enki, tanrıça Nammu ve doğum tanrısı Ninmaha insanı yaratması emrini vermiştir. Ninmah ve Nammu "derin suların üzerindeki" "balçığı" kararak şekil bakımından tanrılara benzeyen, ancak onların ölümsüzlük yeteneklerine sahip olmayan insanı yaratmışlar. İnsanın yaratılışı şerefine verilen şölende bütün tanrılar içerek sarhoş olmuşlar. Sarhoşluğun tesiriyle Ninmahın yarattığı altı insanın hepsi kusurlu olmuş. Ardından Enkinin yarattığı insan da akli ve fiziksel bakımdan kusurlu olmuş. Hatasını düzeltmesi için Ninmahtan yardım isteyen Enlili tanrı Ninmah yaptığı hatadan dolayı lanetlemiş.
Sümer Mitolojisinin günümüze etkileri
Sümer mitolojisine ait birçok unsur ibranilerin babil sürgünü gibi değişik yollar ve etkileşimlerle günümüze kadar değişimler geçirerek gelmiş, kutsal kitaplara konu olmuştur. Bunların başlıcaları yaratılış ve tufan efsanelerinde karşımıza çıkar. Başlıca temalar; Gök ve yer bitişik iken sonradan ayrılması, her şeyin sudan veya su üzerinde yaratılması, insanın balçıktan ve tanrıya (tanrılara) benzer şekilde yaratılması, erkeğe ait Ti (Sümercede yaşam özü ve kaburga anlamlarına gelmektedir) kullanılarak kadının yaratılması, ilk insanların bin (veya binlerce) yıl yaşaması, insanın Gökteki bilgiye ulaşmak için çabalaması ve bunun tanrıları sinirlendirmesi, tufan, gemi yapımı ve her canlıdan bir çiftin gemiye alınması vb.
Bilim
Yerleştiklerinde çanak-çömlek yapmayı ve madenleri işlemeyi biliyorlardı. Aşağı Mezopotamyada Dicle ve Fırat nehirleri kıyısında Uruk, Lagaş, Eridu, Ur, Kiş gibi kent devletleri kurdular. Gelişmiş bir yapı tekniği kullanıyorlardı. Yerleştikleri kesimlerde muazzam bir sulama sistemi kurup, kanallar, barajlar ve bentlerle hem seli önleyip bataklıkları kuruttular hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği de icat eden bu toplum tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla sürüyorlardı.
60 rakamına dayanan seksajismal sayı sistemini kullanan Sümerlerin "sos" dedikleri bu 60lık birim bütün zaman ve mekân hesaplarında kullanılmaktaydı ve onları bir uyum içerisinde birbirine bağlıyordu. Ayı 30, yılı 360 gün olarak hesapladılar. Gece ve gündüzü 12şer saate böldüler. Bir yılı 12 ay olarak hesapladılar. Ay ve Güneş tutulmasını hesapladılar. Aritmetik ve geometrinin temellerini attılar. Çarpma ve bölme cetvellerini buldular. Daireyi 360 dereceye böldüler.
Dil ve yazı
Sümer yazısı
Ana madde: Sümerce
İlk yazıyı M.Ö. 3200 yıllarında Sümerler buldular. İlk yazıları şekiller üzerine kurulu yani her varlık ve olay için bir şekil kullandılar. Çivi yazısı işaretleri geçmişteki bir resim yazısına dayanır. Bir kavramı ifade eden işaretlere ideogram adı verilir. Sümerce Türkçeye benzemektedir. Bazı bilim adamlarına göre Sümerce Türk dilidir.
İlkler
Hukuk
Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Otoritenin korunmak istenmesi hukuk kurallarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Lagaş Kralı Urukagine tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu.
Matematik, astronomi ve burçlar
Sümerler Matematik ve Geometrinin temellerini atmışlardır. (Dört işlemi bulmuşlar, dairenin alanını hesaplamışlar, çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır.) Sümerliler astronomide de gelişmişlerdir. Burçları ilk Sümerler bulmuştur ve günümüze değin gelmiştir. Artıklı ve doğru bir takvim kullanmışlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca Güneş saatini icat etmişlerdir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvimi Sümerliler bulmuşlardır.
Edebiyat
Sümerlilerin en önemli edebiyat eserleri; Gılgamış Destanı, Yaratılış Destanı ve Tufan Hikayesidir. Sümerliler kendi ülkelerine Kengir, konuştukları dile Emegir ve kendilerine Sag-giga derlerdi.belirtilmeli
Toplum yapısı
Bir mühürde ilah Annunaki tasviri
Devlet kentlerden oluşmuştu ve her kent surlarla çevrili idi. Kent içinde yüksek bir tepeye yapılan tapınak bulunurdu ki bu sosyal yaşamın merkezini oluşturmaktaydı.
Başlangıçta Anaerkil bir toplum yapısına sahiptiler.belirtilmeli İşbölümü derinleşmişti;1. sınıfı din adamları ve askerler 2. sınıfı halk 3. sınıfı ise kölelerin oluşturduğu bir toplumsal hiyerarşi vardı. Sürekli savaşlar sonucunda halktan her insan kolayca köle edinebiliyordu. M.Ö. 3000-2500 yıllarında yüksek ruhbanlardan oluşan egemen sınıflar, dinsel yapıya sahip kent devletlerinin yöneticileri olarak ortaya çıktılar. Bu kral-rahipler dinsel ve siyasal işleri yürütürlerdi. Bir kentin baş rahibi, aynı zamanda o kentin başkanıydı.
Sümerlerin sonu
Sümerler ilk defa Akadlar tarafından içten çökertildi ve bundan sonra bir daha eski haline gelemedi; M.Ö. 2000li yıllardan sonra uygarlıkları bağımsız kimlikleriyle yaşayamadı.belirtilmeli Ardından gelen Akad ve Babil uygarlıkları çoğunlukla Sümerlerin izlerini taşıdılar. Kendilerine özgü dilleri ve çivi yazıları uzun süre yaşadı. Sümer inanışları ve mitolojisi ibranilerin babil sürgünü yoluyla yahudi, hristiyan ve islam inanışlarını etkilediği gibi Fenike - Yunan - Roma bağlantısıyla da günümüze dek ulaşmıştır.
Ayrıca bakınız
Sümerce
Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi
Sümer mitolojisi
Dış Kaynaklar
Sümer, Yahudi ve Yunan Mitolojisi
Sümer, Türk ve İslam mitolojisi
Dipnotlar
^ MSN Encarta Ansiklopedisi. Sümerliler. 30 Kasım 2008. İng. "
^ "Sümerler." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
^ a b c d "Sümerler." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
^ Halikarnas Balıkçısı (Altınçı Kıta Akdeniz)
^ Meydan, Sinan (Son Truvalılar, syf.96)
^ Kramer, Samuel Noah, Sümer Mitolojisi, s.83
^ Kramer, Samuel Noah, Sümer Mitolojisi, s.80
^ Atatürk ve Türklerin Saklı Tarihi, Sinan Meydan
Kategori: Sümer
قس انگلیسی
Sumer (from Akkadian Šumeru; Sumerian
sumerians
السومري
نمایش تصویر
اطلاعات بیشتر واژه
آواشناسی:
منبع:
واژه‌نامه آزاد
معادل ابجد:
367
شمارگان هجا:
دیگر زبان ها
انگلیسی
sumerians
عربی
السومري
تشریح نگارش (هوش مصنوعی)
سومریان یکی از باستانی‌ترین تمدن‌ها در تاریخ بشری به شمار می‌روند و کلمه «سومر» به مردمی اشاره دارد که در منطقه‌ی بین‌النهرین (عراق امروزی) زندگی میکردند. در زبان فارسی، نحوه‌ی استفاده و نگارش این کلمه به چند نکته‌ی قواعدی و نگارشی نیاز دارد:
-
نوشتار صحیح: کلمه «سومر» به صورت «سومری» در صفات و «سومریان» در حالت جمع به کار می‌رود. بنابراین وقتی به مردم این تمدن اشاره می‌کنیم، باید از شکل جمع «سومریان» استفاده کنیم.
-
قیدهای مربوط به تاریخ: در متون تاریخی یا محتوایی که نیاز به توضیح بیشتر دارد، می‌توان با توضیحات افزودن جمله‌هایی مانند «تمدن سومر» یا «مردم سومریان»، به روشنی موضوع را مشخص کرد.
-
استفاده از علامت‌های نگارشی: در جملات، بهتر است از ویرگول و نقطه‌گذاری مناسب استفاده کنید تا خوانایی متن بالا برود. به عنوان مثال: «سومریان، یکی از نخستین تمدن‌های تاریخ بودند.»
-
استفاده از صفت: میتوانید از صفت‌های مرتبط با سومریان استفاده کنید، مانند «تمدن سومری»، «زبان سومری» و غیره.
- دقت در مفهوم: ممکن است کلمه "سومریان" در متون مختلف به معانی متفاوتی اشاره کند. به همین دلیل، برای جلوگیری از سوءتفاهم، بهتر است در متن توضیحات کافی درباره‌ی آنها داده شود.
با رعایت این نکات، می‌توان به خوبی و به درستی از کلمه سومریان در نوشته‌ها استفاده کرد.