فصوص الحکم

معنی کلمه فصوص الحکم

معنی واژه فصوص الحکم

معنیکتاب فصوص یا فصوص‌الحکم اثر شیخ اکبر ابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است.
فصوص جمع واژه فص به معنای نگین است و فصوص‌الحکم نگین‌های حکمت معنا می‌دهد. این کتاب، که به مقامات باطنی پیامبران الهی از آدم تا خاتم می‌پردازد، بیست و هفت فص دارد. همانگونه که نگین‌ها گوهرهای درخشنده و ممتازند، انبیاء هم به مثابه گوهرهای ممتاز و نورانی انسانی در جوامع بشری به حساب آمده‌اند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، کون و انسان. و علاقه انسان با کون و با خالق کون. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر.و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتیست، احدیت الهیست، و احدیت ربوبی.
محتویات
شروح کتاب

به خاطر اهمیت و ارزش والای آن، تا کنون، بیشتر از صد و ده شرح مختلف، به زبان‌های گوناگون، بر فصوص‌الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهمترین این شروح عبارت است از:
شرح جندی: این کتاب اولین شرح فصوص‌الحکم به‌حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی:این شرح را عبدالرزاق کاشانی (وفات: ۷۳۵) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث‌های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
نخستینمنبع شرح را بر فصوص به پارسی رکنای شیرازی نوشت، او از شاگردان داود قیصری بود. نخستین ردیه بر فصوص به قلم محمد بن عمر دمشقی بود و نخستین کتاب در نقض فصوص به قلم عمادالدین احمد بن ابراهیم واسطی حنبلی.
ابن تیمیه حرّانی نیز ردیه بر فصوص الحکم نوشت. و در ایران نیز علاء الدوله سمنانی بر آن ردیه نگاشت؛ به دلیل آن چه ایشان می‌گفتند کفر است؛ مثل آن چه ابن عربی نوشته بود العبد ربّ و الرب عبد.
ترجمه‌ها

ترجمه انگلیسی این کتاب با نام Bezels of Wisdom منتشر شده است.
پانوشته‌ها

↑ صفحه پنجاه و سه، مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز
↑ متن کامل کتاب
منابع

مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز، تألیف شمس‌الدّین محمّد لاهیجی (۹۱۲ هجری قمری)، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی، و عفّت کرباسی، انتشارات روزبه، تهران، بهار ۱۳۷۸
پیوند به بیرون

The Columbia Encyclopedia، Sixth Edition. ۲۰۰۱
رده‌ها: آثار ابن عربی کتاب‌های عرفانی

قس

یکی از بهترین کتابهایی که برای شناخت اطوار انسان کامل نگاشته شده است کتاب شریف « فصوص الحکم » تألیف جناب شیخ اکبر محیی الدین بن عربی است. این کتاب در قالب 27 فص، شئون گوناگون انسان کامل را تحقیق و بررسی کرده و هر فصلی را به یک نبیّ از انبیای الهی تخصیص داده است....

نکته ی قابل اهتمام این است که کتاب مستطاب « فصوص الحکم ِ» شیخ اکبر را باید در زمره ی کتب تفسیر انفسی « قرآن کریم » تلقّی کرد. این که این کتاب از ناحیه ی عده ای مورد انتقاد و اعتراض شدید قرار گرفت، به خاطر این بود که آنان گمان می کردند این کتاب، تفسیر آفاقی « قرآن کریم » است، و این پندار موجب شد که حتی حکم به کفر جناب شیخ اکبر و حرمت مطالعه ی این کتاب کنند. در حالی که هیچ یک از بزرگانی که این کتاب را ستوده اند،قایل نبودند که این کتاب،تفسیر آفاقی « قرآن کریم » است، بلکه آن را تفسیر انفسی « قرآن کریم » شمرده اند.....

جناب ابن عربی این کتاب را در قالب مبشّره ای از جناب رسول اکرم (ص) گرفتند که جناب رسول الله در رویایی صادقه به ایشان فرمودند:

« هذا کتاب « فصوص الحکم » خذه واخرج به الی الناس ینتفعون به ».

یعنی: این کتاب « فصوص الحکم » است. آن را بگیر و به مردم برسان تا از او نفع برند.

حضرت استاد علامه – روحی فداه – در این باره می فرمایند:

« همچنان که رسول اکرم (ص) قرآن را در شب قدر انزالاً تلقی کرد و تدریجاً و نجوماً به تفصیل، تنزیل شد ، تو نیز به قدر خود از ملکوت عالم خواهی گرفت که حصول استعداد همان ، و نزول حقائق همان. چه، هیچ کس در عالم محروم نیست، چنان که آحاد رعیت که تاسّی به حضرتش داشتند چنین موهبی را یافتند، چنان که صاحب « فصوص الحکم» آن را یکبارگی در مبشّره ای از دست خاتم(ص) گرفته است و آن را به تفصیل و تدریج در بیست و هفت فص پیاده کرده است ...

رسول الله (ص) قرآن را از مقام « هو » گرفت ؛ « هواالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کلِّه »(توبه ۳۳) و دیگران از مقام مشکات خاتم (ص) می گیرند.(هزار و یک نکته/نکته 889)

به روشنی آشکار است این کتاب از آن جهت که از دست مبارک حضرت خاتم(ص) به ابن عربی اعطا شده است پایدار خواهد ماند و برای مردمان همه ی اعصار مفید فایده خواهد بود. به تعبیر شریف حضرت علامه حسن زاده آملی – روحی فداه -:

« هر یک از کلمات بیست و هفت گانه ی آن ، مقامی از مقامات انسان است ؛ نه آدم شخصی ملحوظ است، نه شیث شخصی و نه نوح شخصی، همچنین تا حکمت فردیّه ی محمدیّه » ( همان / نکته 13)

شرح انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه اثر ارزشمند حضرت علامه حسن زاده آملی حفظه الله/شارح: استاد صمدی آملی صفحه 70 و 71
منبع:


همچنین


« به جانم قسم، آنکه خود را از کتب عقلی و صحف عرفانی دور کند، کتابهایی همچون تمهید القواعد، شرح قیصری بر فصوص الحکم و سرح العیون فی شرح العیون و مصباح الانس و شرح محقق طوسی بر اشارات و اسفار و شفاء و فتوحات مکیه، که دستهای نوریه آنها را هدیه نموده اند، همانا {جان} خود را از فهم خطاب محمدی (ص) {قرآن} دور کرده است و آنرا {جان خود را} از نیل به سعادت قصوایش محروم ساخته است. »
ترجمه فرمایش حضرت علامه حسن زاده در تعلیقات بر اسفار azha.ir
انگلیسیfasus al -hakam
عربیفاسوس الحكام