جهت کپی کردن میتوانید از دکمه های Ctrl + C استفاده کنید
رویداد ها - امتیازات
×
رویداد ها - امتیازات
برای بررسی عملکرد فعالیت و امتیازات خود باید در وب سایت وارد باشید. در صورت عضویت از بخش بالای صفحه وارد شوید، در غیر این صورت از دکمه پایین، مستقیم به صفحه ثبت نام وارد شوید.
معنی: ایرانشهر یا کشور آریایی ها، عنوانی است که ایرانیان در دوره ساسانی به سرزمین خود داده بودند. ردپای این مفهوم جغرافیایی را می توان در کتیبه های شاپور اول (در کعبه زردشت) و کرتیر (در نقش رستم) دنبال کرد. در این دو کتیبه اسامی ایالات و شهرهای اصلی ایران عصر ساسانی ذکر کرده است و می توان با توجه به آن، قلمرو سنتی شاهنشاهی ساسانی را بازسازی کرد. افزون بر این سنگ نوشته ها، منبع دیگری موجود است که تصویری مشابه از ایالات، مراکز آنها و شهرهای اصلی قلمرو ساسانیان به دست دهد. این اثر منحصر به فرد و ارزشمند متنی کوتاه به زبان پهلوی با نام شهرستانهای ایرانشهر است و در اواخر عصر باستان گردآوری شده است. در اوایل دوره اسلامی مطالب اندکی به متن اصلی اضافه گردیده و در واقع آخرین بازنویسی آن در دوره خلافت عباسی (سده هشتم میلادی) صورت گرفته است.
شهرستانهای ایرانشهر تقسیمات مختلف نواحی قلمرو ساسانی را بر می شمرد و فهرستی طولانی از مکان های جغرافیایی و اسامی شهرها ارائه می دهد. از این جهت برای بررسی جغرافیای اداری ساسانیان منبعی سودمند به شمار می رود. همچنین نویسنده ناشناس متن به شخصیت های افسانه ای و تاریخی که بنا کننده شهرهای مختلف بوده اند می پردازد و اسامی پادشاهان ساسانی که شهری از خود به یادگار گذاشته اند را ذکر می کند.
سرزمین ایرانِ عصر ساسانی در این متن به چهار جهت جغرافیایی یا چهار ناحیه (کوست) شرق (خراسان)، غرب (خوربران)، شمال (اپاختر یا کپکوه) و جنوب (نیمروز) تقسیم شده که هر یک به ترتیب بیست و شش، نه، سیزده و نوزده شهرستان را شامل می شوند.
شباهت های موجود میان متن شهرستانهای ایرانشهر با اثر موسی خورنی1، مورخ ارمنی معاصر با ساسانیان، با عنوان جغرافیای موسی خورنی، این نکته را به ذهن می رساند که متن رساله پهلوی، یکی از منابع مورد استفاده وی بوده است. خورنی در تالیف کتاب خود افزون بر متن شهرستانهای ایرانشهر از کتاب جغرافیای بطلمیوس نیز سود می برده است. در واقع او سرزمین های ذکر شده در متن پهلوی را با نوشته بطلمیوس مقایسه کرده و توضیحی نیز بر آن افزوده است.
در اواخر سده نوزدهم یوزف مارکوارت (١٩٣٠- ١٨٦٤ م)، دانشمند و ایران شناس آلمانی بر آن شد تا کتاب ارزشمند موسی خورنی را همراه با توضیحات و تفاسیر منتشر نماید. تغیر نام یافتن بسیاری از شهرستان ها و مناطق تاریخی و یا از بین رفتن کامل آن ها در طول تاریخ، شرح و تفسیر مارکوارت بر این اثر جغرافیایی را ضروری می کرد. مارکوارت به دلیل شباهت های متعددی که رساله شهرستانهای ایرانشهر با جغرافیای موسی خورنی داشت، تصمیم گرفت تا بر هر یک به طور مستقل شرح و تفسیری بنویسد. وی اصطلاح باستانی ایرانشهر، برگرفته از متن پهلوی شهرستانهای ایرانشهر را برای عنوان کتاب خود برگزید.
تسلط مارکوارت به زبان های ایرانی، ارمنی، یونانی، سریانی و تفسیر عالمانه وی بر متن شهرستانهای ایرانشهر و جغرافیای موسی خورنی باعث شده تا کتاب ایرانشهر وی اثری مرجع برای پژوهشگران بعدی محسوب شود. در ایران اثر مارکوارت به فاصله ده سال به صورت دو کتاب مجزا با عناوین ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی2 و ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس توسط دکتر مریم میراحمدی به فارسی ترجمه شد. مطالب کتاب ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس هشت ناحیه ماد، الیمایی (الی مائیس = خوزستان)، پارس، اریک (شرق ماد)، دریای هیرکان، اسکیت ها، بین النهرین و بابل را شامل می شود. مارکوارت با توجه به منابع و متون ِ کهن و معاصر با موسی خورنی، برای هر یک از نواحی هشت گانه مطالب و توضیحاتی را ذکر می کند. از جمله منابعی که مارکوارت از آنها سود برده می توان به سفرنامه هوآن - چوانگ (گزارشی درباره مغرب زمین)، نوشته های جغرافی دانان و نویسندگان جهان همچون استرابو و آثار برخی از جغرافی دانان و مورخان عصر اسلامی همچون ابن خردادبه، استخری، مقدسی، ابن رسته و یعقوبی اشاره کرد. هر چند برخی از همعصران مارکوارت به شیوه مقایسه ای وی ایراد گرفته و سبک او را مورد نقد قرار می دادند اما با این وجود مارکوارت در تمامی آثارش این شیوه را دنبال کرد و همیشه به آن پایبند ماند.
مارکوارت برای کامل کردن نوشته خود، ملحقاتی به متن اصلی افزوده که مطالبی چون مرزبانان ارمنستان، حدود تاریخی کرمان، تخارستان (طخارستان)، سرزمین کابل و کابلشاه، قندهار و نواحی جیحون را در بر می گیرد. از این میان مبحث مربوط به تخارستان، مفصل تر از سایر موارد است.
از ویژگی های کتاب ایرانشهر می توان به مشخص کردن استان های کلیسایی، شهرهای اسقف نشین، مقر مطران های مسیحی (نسطوری) و همچنین خط سیر نفوذ و ورود مسیحان در ایران عصر ساسانی اشاره کرد. مارکوارت در ضمن مقایسه متون و منابع متعدد، برخی مواقع به نکات جالبی بر می خورد. برای نمونه وی در می یابد که میان فهرست شهرهای خراسان با گزارش جهانگرد چینی، هوان - چوآنگ (٦٤٤- ٦٢٩ م) و همچنین فهرست مالیاتی عبدالله بن طاهر از سال ٢١١ و ٢١٢ ارتباط شگفت انگیزی وجود دارد.
اساس پژوهش مارکوارت در تالیف ایرانشهر دو نسخه از متن اصلی کتاب موسی خورنی مشهور به نسخه کامل و نسخه خلاصه شده بوده که پیش از این توسط آرسن سوکری ویرایش شده اند.3 مترجم محترم کتاب حاضر، در پیشگفتار کتاب ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس به ناپدید شدن اصل پهلوی رساله شهرستانهای ایرانشهر اشاره می کند و تنها منبعی که این رساله در آن باقی مانده را همان اثر موسی خورنی به زبان ارمنی می داند. این در حالی است که ایشان در پیشگفتار کتاب ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی آشکارا به ترجمه های متعدد فارسی این رساله اشاره دارد. چنان که می دانیم اکثر این ترجمه ها از متن اصل (پهلوی) رساله صورت گرفته است.4 برای مثال ترجمه هایی که توسط سعید عریان یا تورج دریایی5 از متن شهرستانهای ایرانشهر به چاپ رسیده، اصل متن پهلوی را نیز ضمیمه خود دارند.
حسین کیان راد
پانویسها:
1- از دیگر آثار وی می توان به تاریخ ارمنستان و ترجمه زندگی اسکندر از یونانی به ارمنی اشاره کرد. از این میان، کتاب تاریخ ارمنستان تا کنون سه بار و با مشخصات زیر به فارسی نیز ترجمه شده است: - موسی خورنی، تاریخ ارمنیان، ترجمه ادیک باغداساریان، ناشر: مترجم، تهران، ١٣٨٠ - موسی خورنی، تاریخ ارمنستان، به اهتمام ابراهیم دهکان، انتشارات روزنامه افق اراک، اراک، ١٣٣١ - موسی خورنی، تاریخ ارمنستان، ترجمه و مقدمه و حواشی گئورگی نعلبندیان، ایروان، ١٩٨٤ برای آگاهی بیشتر بنگرید به: - حسین کیان راد، " گرایش به تاریخ عمومی در مکتب تاریخنگاری ارمنستان "، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، سال هفتم، ش ١٢، مهر ١٣٨٣، صص ٣٩-٣٥
3- P. Arsen Soukry , Geographie de Moise de Corene, p. 37 f, 40-44, vending 1881.
4- اولین ترجمه فارسی متعلق به صادق هدایت است که با نام شهرستانهای ایران یک بار در مجله مهر، سال ٧، شماره ١،٢،٣ (ص ٤٧ تا ٥٥،١٢٧ تا ١٣١ و ١٦٩ تا ١٧٤) در سال ١٣٢١ به چاپ رسید و بار دیگر نیز در مجموعه مقالات هدایت با عنوان نوشته های پراکنده (تهران، امیرکبیر، ١٣٣٤)، ص ٤١٢ تا ٤٣٣ منتشر شد. - سعید عریان، " شهرستانهای ایران"، مجله چیستا، سال ٢، شماره ٥، دی ماه ١٣٦١، ص ٥٩٣ تا ٦١٩. همچنین در متون پهلوی، گردآورنده: جاماسب جی آسانا، ترجمه و گزارش سعید عریان، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، پاییز ١٣٧١، صص ٦٩- ٦٤. - احمد تفضلی، "شهرستانهای ایران"، در مجموعه مقالات شهرهای ایران، به کوشش یوسف کیانی، تهران، جهاد دانشگاهی، ١٣٦٨، صص ٣٤٩- ٣٣٢. - محمد جواد مشکور، جغرافیای تاریخی ایران باستان، تهران، دنیای کتاب، ١٣٧١، صص ٢٢٧-٢٢٢.
5- T. Daryaee, Šahrestānīhā ī Ērānšahr, Costa Mesa, Ca, 2002. iranshahr إيرانشهر İranşehr iranshahr iranshahr iránshahr iranshahr
"ایرانشهر" به عنوان یک کلمه و نام جغرافیایی، دارای قواعد خاصی در نگارش و استفاده است. در زیر به برخی از نکات نگارشی و قاعده‌های مربوط به این کلمه اشاره می‌شود:
تلفظ و جدا نوشتن: "ایرانشهر" یک واژه ترکیبی است و به‌طور کلی به صورت پیوسته نوشته می‌شود. جدا نوشتن آن (ایران شهر) نادرست است مگر در موارد خاصی که بخواهید بر روی معنای دو جز واژه تأکید کنید.
حروف بزرگ: در نگارش رسمی و کتابت، اولین حرف "ایرانشهر" با حرف بزرگ نوشته می‌شود، زیرا این کلمه به عنوان یک نام خاص جغرافیایی شناخته می‌شود.
نقطه‌گذاری: هنگامی که "ایرانشهر" در جملات استفاده می‌شود، قوانین نقطه‌گذاری و نگارش جملات صحیح باید رعایت شود. مثلاً در انتهای جمله یا مابین جملات، استفاده از ویرگول یا نقطه باید به درستی انجام گیرد.
مفاهیم و تعاریف: در نوشتارهای علمی یا ادبی، اگر بخواهید اشاره به ویژگی‌های خاص جغرافیایی، فرهنگی یا تاریخی "ایرانشهر" داشته باشید، بهتر است اطلاعات دقیق و مستند ارائه دهید.
استفاده از آن: این واژه می‌تواند به عنوان اسم خاص در متون ادبی، جغرافیایی و تاریخی مورد استفاده قرار گیرد.
با رعایت این نکات، می‌توان به نگارش صحیح و استاندارد "ایرانشهر" در متون مختلف کمک کرد.
مثال برای واژه (هوش مصنوعی)
البته! در اینجا چند مثال برای کلمه "ایرانشهر" در جملات آورده‌ام:
ایرانشهر یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی استان سیستان و بلوچستان است که جاذبه‌های گردشگری بسیاری دارد.
در ایرانشهر، می‌توان با زندگی سنتی مردم محلی و آداب و رسوم آنها آشنا شد.
جاده‌های منتهی به ایرانشهر همواره میزبان مسافران و گردشگرانی است که به دنبال کشف زیبایی‌های این منطقه هستند.
دلتنگی برای زادگاهش باعث شد که او به یاد ایرانشهر و خاطرات کودکی‌اش بیفتد.
ایرانشهر به عنوان شهری با سابقه تاریخی، نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ ایران دارد.
اگر نیاز به مثال‌های بیشتری دارید یا موضوع خاصی مدنظر شماست، لطفاً بفرمایید!
لام تا کام نسخه صفحه کلید نیز راه اندازی شده است. شما با استفاده از کلیدهای موجود بر روی صفحه کلید دستگاهتان می توانید با وب سایت ارتباط برقرار کنید. لیست کلید های میانبر
