give |

دی

معنی: دی . [ دَ / دِ ] (اِخ ) در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده از صفات اهورمزدا است . || نام ملکی است که تدبیر امور و مصالح دیماه و روز دی به مهر و دی به آذر بدو متعلق است . (برهان ). اسم ملکی است که موکل باشد بر ماه دی و تدبیر امور و مصالحی که در ماه دی ، روز دی به مهر و روزی به آذر واقع شود بدو متعلق است . (جهانگیری ) (آنندراج ). || (اِ) نام روز نهم [ هشتم صحیح است ] از هر ماه فارسی ، و در این روز از ماه دی فارسیان جشن سازند و عید کنند. (برهان ). نام روز نهم (صحیح هشتم ) از هر ماه شمسی . (غیاث ) (از شرفنامه ٔ منیری ). دی به معنی آفریننده ، دادار در دین زردشتی ، از صفات اهورمزداست و روزهای هشتم ، پانزدهم و بیست و سوم هر ماه شمسی و ماه دهم سال شمسی ، بنام خدادی نامیده شده است و برای اینکه سه روز دی در ماه با هم مشتبه نشوند نام هر یک را به نام روز بعد ملحق میکرده اند. رجوع به گاه شماری تقی زاده و ایران در زمان ساسانیان تألیف کریستنسن ومقاله ٔ محققانه ٔ پرفسور نی برگ درباره ٔ آیین زروانی در مجله ٔ آزیاتیک 1931 و فرهنگ ایران باستان ص 72 و یشتهای پورداود ج 1 ص 42 و مزدیسنا ص 433 و دائرة المعارف فارسی شود :
که چون ماه آذر بود روز دی
جهان را تو باشی جهاندار کی .
فردوسی .
کجا ماه آذر بد و روز دی
گه آتش و مرغ بریان و می .
فردوسی .
روز دی است خیز و بیار ای نگار می
ای ترک می بیار که ترکی گرفت دی .
مسعودسعد.
|| نام ماه دهم است از سال شمسی و آن مدت بودن آفتاب است در برج جدی که اول زمستان باشد. (برهان ). نام ماه دهم باشد از سال شمسی و آن مدت ماندن نیز اعظم است در برج بره و آن را بتازی جدی خوانند و آن ماه نخستین است از فصل زمستان و در این ماه پارسیان در آن سه روز که نامشان با کلمه ٔ دی آغاز شود عید کنند. (از جهانگیری ). بهندی ماگهه (= ماگه ) گویند. (از غیاث ) (از آنندراج ).ماه اول زمستان . (صحاح الفرس ) :
دی و بهمن و آذر و فرودین
همیشه پر از لاله بینی زمین .
فردوسی .
اگر خواهد و اگر نه بازگردد و دی رفته و تموز درآمده است . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 590).
گرمای حزیران را مر سردی دی را
مر باد بهاری را مر باد خزان را.
ناصرخسرو.
بر باغ قلم درکش وز جور دی آتش کن
چون پیرهن از کاغذ کهسار همی پوشد.
خاقانی .
زان پس که تاخت رخش بهرا چو نو بهار
چون باد دی ببست رکاب و عنان آب .
خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 569).
پس فکندش صاحب اندر انتظار
شد زمستان و دی و آمد بهار.
مولوی .
- دیماه ؛ دیماه جلالی ماه دهم از سال شمسی و یکی از ماههای زمستان که اول آن مطابق است تقریباً با شانزدهم دسامبر :
تا به مرداد گرم گردد آب
تا به دیماه سرد گردد باد.
فرخی .
منم نخل و دیماه نخل آمد اینجا
بهار کرم را بهائی نبینم .
خاقانی .
هست آسمان سیاست در آفتاب فضلش
دیماه بندگان را نیسان تازه بینی .
خاقانی .
خیل دیماهی روان کردآفتاب
چشمه بر ماهی روان کرد آفتاب .
خاقانی .
رجوع به دی شود.
- دی مه ؛ مخفف دیماه :
به دی مه بسان بهاران بدی
پرستشگه سوکواران بدی .
فردوسی .
آب دریا را بصحرا در پراکنده کند
از جلالت چون به دی مه قصد زی دریا کند.
ناصرخسرو.
ابر چو پیل هندوان آمدو باد پیل بان
دی مه روس طبع را کشته بپای زندگی .
خاقانی .
بسا محنت که دولت آخر اوست
که دی مه را نتیجه نوبهار است .
خاقانی .
گر به دی مه بر زمین مرده از بهر حنوط
توده ٔ کافور و تنگ زعفران افشانده اند.
خاقانی .
میوه دارم که به دی مه شکفد
که نه برگی نه بری خواهم داشت .
خاقانی .
هم امیدی می پزم با درد و سوز
تا مگر این دی مهم گردد تموز.
مولوی .
|| چون در این ماه غایت شدت سرما باشد لهذا گاهی از لفظ دی سرما مراد باشد مجازاً بمعنی زمستان . (غیاث ). گاهی از لفظ دی مراد سرما باشد. (آنندراج ). زمستان و سرما. (شرفنامه ٔ منیری ). مطلق زمستان . توسعاً زمستان . (یادداشت مؤلف ) :
دلمان چو آب با می ، تن چون بهار با دی .
از بیم چشم حاسد، کش کرده باد باهک .
بوشعیب (از لغتنامه ٔ اسدی ص 286).
جز بوی خلق او نشناسد سموم تیر
جز تف خشم او نبردزمهریر دی .
منوچهری .
همی یخ شد از بوی کافور خوی
برانگیخت از مغز سرمای دی .
اسدی .
دی شوی بینی تو اخراج بهار
لیل گردی بینی ایلاج نهار.
مولوی .
پشه کی داندکه این باغ از کی است
در بهاران زاد و مرگش در دی است .
مولوی .
یکی غله مرداد مه توده کرد
ز تیمار دی خاطر آسوده کرد.
سعدی .
چه جورها که کشیدند بلبلان از دی
ببوی آنکه دگر نوبهار بازآید.
حافظ.
خوش نازکانه می چمی ای بادنوبهار
کآشفتگی مبادت از آشوب باد دی .
حافظ.

... ادامه

788 | 0

نمایش تصویر

اطلاعات بیشتر واژه

ترکیب: (قید) [قدیمی]

مختصات: ( دِ) [ په . ] (ق .)

آواشناسی:

منبع: لغت‌نامه دهخدا

معادل ابجد: 14

شمارگان هجا:

دیگر زبان ها

انگلیسی

give | grant , admit , impute , render , concede , mete , pay , afford , endue , hand , indue , come through

ترکی

ocak

فرانسوی

janvier

آلمانی

januar

اسپانیایی

enero

ایتالیایی

gennaio

عربی

منح | أعطى , دفع , وهب , خصص , كشف نفسه , يعطي

تشریح نگارش (هوش مصنوعی)

کلمه "دی" در زبان فارسی به عنوان یک واژه مهم و پرکاربرد شناخته می‌شود و در متون مختلف معنای خاصی دارد. در ادامه، به برخی از قواعد و نکات نگارشی مربوط به این کلمه اشاره می‌شود:

استفاده به عنوان نام ماه: "دی" نام یکی از ماه‌های سال در تقویم هجری شمسی است و معمولاً با حرف بزرگ آغاز می‌شود:
- مثال: در ماه دی، هوا سرد می‌شود.
حروف اضافه: "دی" می‌تواند به عنوان یک پسوند در واژه‌ها به کار رود، و در این حالت، معمولاً به شکل جدا نوشته می‌شود:
- مثال: دی‌ماه، دی‌وان
تلفظ و نگارش: "دی" معمولاً به‌صورت غیرمفصل (با استفاده از یاء) نوشته و تلفظ می‌شود و هیچ‌گاه نباید با "ی" یا "یای مفصل" اشتباه گرفته شود.
نکات نگارشی: در صورت اضافه کردن "ماه" به کلمه، "دی" و "ماه" به شکل نزدیک به هم ولی بدون فاصله نوشته می‌شوند:
- مثال: دی‌ماه
استفاده در ترکیب‌ها: در ترکیب با دیگر واژه‌ها، "دی" ممکن است به عنوان پیشوند یا پسوند اضافه شود:
- مثال: دیوانگی، دیوانه

با رعایت این نکات و قواعد، می‌توانید به درستی از کلمه "دی" در نوشتار و گفتار خود استفاده کنید.

مثال برای واژه (هوش مصنوعی)

در ماه دی، آب و هوای شهر بسیار سرد و برفی می‌شود.
او تصمیم گرفت در دی ماه به دیدن دوستانش برود.
دی سال گذشته بود که من برای اولین بار به کوه‌نوردی رفتم.

فرم ورود

آدرس بخش انتخاب شده

رویداد ها - امتیازات

زیر مجموعه ها

سوالات متداول

دی

معنی کلمه دی

معنی واژه دی

دی

اطلاعات بیشتر واژه

500 کاراکتر باقی مانده

جعبه لام تا کام

تبلیغات توضیحی

تبلیغات موضوعی

تبلیغات تصویری

فرم ورود

آدرس بخش انتخاب شده

رویداد ها - امتیازات

زیر مجموعه ها

سوالات متداول

دی

معنی کلمه دی

معنی واژه دی

دی

اطلاعات بیشتر واژه

500 کاراکتر باقی مانده

مطالب مرتبط

دی

دی

دی

دی

دی ئیل

دی بمهر

جعبه لام تا کام

تبلیغات توضیحی

تبلیغات موضوعی

تبلیغات تصویری