head |

رأس

معنی: رأس . [ رَءْس ْ ] (ع اِ) سر. (منتهی الارب ) (دهار) (غیاث اللغات ) (مهذب الاسماء) (ناظم الاطباء) (کشاف اصطلاحات الفنون ) (آنندراج ) (ترجمان علامه جرجانی ). ج ، ارؤس ، رؤس . (منتهی الارب ) (آنندراج ). سر که عضو بالایین جاندار است . (فرهنگ نظام ). آنچه در بالای گردن انسان و جلو گردن حیوان قرار دارد. (از کشاف اصطلاحات الفنون ) (از اقرب الموارد). ج ، اَرْؤُس ، آراس ، رُؤس [ رُ ئو ]، روس . (اقرب الموارد):رُمیت ُ منک فی الرأس ؛ یعنی بد شد رای تو در حق من و اعراض کردی از من و سر برنداشتی سوی من و گران شمردی مرا (منتهی الارب ) (آنندراج )، رای تو درباره ٔ من آنچنان بد شد که نتوانی بمن بنگری . (از اقرب الموارد). از تو به بهترین چیزی که در نزد من هست آسیب رسید یا نصیب مهلکی از تو بمن رسید چنانکه گویند: این ضربتی بر سر است . (از اقرب الموارد). رُمی َ فلان منه فی الرأس ؛ یعنی از وی اعراض کرد. (از اقرب الموارد).
- بالرأس و العین ؛ کلمه ای است که در موقع رضا و تسلیم گویند یعنی بسر و چشم . (ناظم الاطباء).
- بیت رأس ؛ موضعی است درشام که می را بسوی وی نسبت دهند. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).
- رأس ارنب ؛ سر خرگوش است و چون بسوزند و خرد بکوبند وبا پیه خروس بر داءالثعلب طلا کنند نافع بود. (از اختیارات بدیعی ).
- مَسْقِطالرأس ؛ وطن . (ناظم الاطباء). میهن . زادگاه . زادبوم . آنجا که شخص بدنیا آید و پرورش یابد.
|| کلّه . سر حیوان ، خاصه گوسفند و گاو. مجموعه ٔ قسمت برتر از گردن آدمی یا حیوان . صاحب مخزن الادویه در ذیل رؤس ج ِ رأس آرد: بفارسی کله نامند... مراد از آن کله و مغزِ آن است از حیوانات و بهترین آن مغز کله ٔ گوسفند است ،سپس درباره ٔ طبیعت و افعال و خواص آن گفتگو می کند ومی گوید: بسیارغذا و دیرهضم است ، و جهت اصحاب کد و ریاضت نافع. در مفردات ابن بیطار نیز در ذیل رؤس آمده است : و تصلح لاصحاب الکبد، که بیشک غلط است ، و این غلط به بحر الجواهر نیز راه یافته و می نویسد: صالح لاصحاب الکبد و الریاضة که پیداست با قرینه کلمه ٔ ریاضت ، کد صحیح و کبد غلط است همانطور که لکلرک نیز آنرا صاحبان رنج و زحمت ترجمه کرده است . رجوع به رؤس و مخزن الادویه و مفردات ابن بیطار و لکلرک و تذکره ٔ داودضریر انطاکی و کله و کله پزی شود. || گاهی بر کاسه و دیواره های چهارگانه و قاعده ٔ سر و آنچه در درون آن است از مخ و پرده ها و جرمهای مشبک و عروق و شریانها و آنچه در کاسه ٔ سر و دیواره هاست از پوست نازک روی کاسه و گوشت و پوست اطلاق میشود. (از کشاف اصطلاحات الفنون و بحر الجواهر). کله . || شخص . نفس . مستقل : هو قسم برأسه ؛ ای مستقل بنفسه . (از اقرب الموارد). || بتن خویش . شخصاً. خود: فعلت ُ ذلک رأساً؛ ای ابتداءً غیر مستطرد الیه من غیره . (اقرب الموارد). و رجوع به رأساً شود. || سر هر چیز. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد) (از المنجد) (ناظم الاطباء). || بمجاز، جزء بالایین چیزی . (فرهنگ نظام ). برترین قسمت چیزی . بالاترین قسمت چیزی . || سرور. (از اقرب الموارد) (از المنجد) (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (آنندراج ): هو رأسهم . (از منتهی الارب ). بمجاز، قائد وسرور: در این فتنه رأس ، فلان بوده . (فرهنگ نظام ). مهتر. بزرگ . سر. آقا. سرور. سید. رئیس . همام . حلاحل . غطریف . (یادداشت مرحوم دهخدا). || سروران . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). قوم را گویندوقتی که زیاد شوند و عزیز گردند: هم رأس اَی ؛ رهط کثیر عزیز. (از اقرب الموارد).
- رأس الجبل ؛ سر کوه .قله ٔ کوه . (ناظم الاطباء).
|| ابری که میپوشاند سر کوه را. (از ناظم الاطباء). || بر سر اطلاق می شود ولی از آن شخص اراده شود، چنانکه گفته میشود: اذاکان الورثة عصبة تقسیم المال علی عدد الرؤوس ؛ هرگاه وارثان گروهی باشند مال بتعداد افراد تقسیم می شود.و این استعمال بیشتر برای چهارپایان است ، چنانکه گویند: یازده رأس گوسپند و چهل رأس گاو. (از کشاف اصطلاحات الفنون ) (از اقرب الموارد). صفت توصیفی که نوع چهارپایان و شتر و فیل را بدان توصیف کنند، مانند: یک رأس اسب ، دو رأس اشتر. (از ناظم الاطباء). معدودعدد برخی از حیوانات چون گاو و گوسفند و اسب و خر وقاطر و بز و غیره .
- رأس کلان ؛ اسب اصیل و نجیب . (ناظم الاطباء).
|| روی . بالا: اَنت َ علی رأس امرک ؛ تو بر سر کار خویشی . (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ). در فارسی نیز بدین معنی وارد شده است : نخست وزیر در رأس کارهای مملکت قرار دارد. وزیر فرهنگ در رأس امور فرهنگی قرار گرفته است . || اصل .
- رأس المال ؛ اصل مال . (منتهی الارب ). اصل مال و سرمایه . (ناظم الاطباء). رجوع به ماده ٔ رأس المال شود.
|| بلندی صحرا. رأس الوادی . (از تاج العروس ، در ماده ٔ رأس ). || هر مشرف و بلندی . (از تاج العروس ). || قطعه ٔ زمین مرتفعی است که در دریا جلو آمده باشد. (فرهنگ نظام ). دماغه : رأس الرجاء الصالح ؛ دماغه ٔ امید نیک . (یادداشت مرحوم دهخدا). رجوع به همین کلمه و کلمات مشابه شود. پیش رفتگی خاک در آب دریا. || آغاز و اول هر چیز: اَعِد کلامک مِن رأس ؛ از سر گوی . (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء).
- رأس السنة ؛ سر سال . نخستین روز آن . (از اقرب الموارد).
- رأس الشهر ؛ سر ماه . نخستین روز آن . (از اقرب الموارد).
- رأس خرمن ؛ سر خرمن . هنگام خرمن کردن . گاه خرمن .
|| اصل و اساس :
حب دنیا هست رأس هر خطا
از خطا کی میشود ایمان عطا.
شیخ بهائی .
|| آخر.
- رأس آیة ؛ آخر آیه . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). از آن است : توفاه علی رأس ستین ، اَی آخره ؛ او را میراند بر سر شصت سال ، یعنی در آخر آن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).
|| اصطلاح هیأت ) نقطه ٔ مقابل ذَنَب . (از کشاف اصطلاحات الفنون ). آن عقده ٔ تقاطع فلک ممثل و مایل است که چون کوکب از او گذرد شمالی شود در مقابل عقده ٔ ذنب . (گاهنامه ٔ تهرانی سال 1312 هَ . ش . ص 63). در هیأت و نجوم ، یکی از دو محل تقاطع مدار ماه با منطقةالبروج ، و نام دوم ، ذنب است . (فرهنگ نظام ). عقده ای است فلکی . (شرفنامه ٔ منیری ). نام صورتی از صور فلکیه از ناحیه ٔ جنوبی ، و آن را بر مثال سری یا باطیه ای توهم کنند. کواکب آن هفت و نام دیگر آن باطیه است . (از جهان دانش ) : و عقده ٔ ذنب نحوست رأس شقاوت او گذشته . (تاریخ جهانگشای جوینی ). شرف رأس در جوزاست . (مفاتیح العلوم ).
- رأس و ذنب ؛ سر و دنبال در عقدتین جوزهر. (از التفهیم مقدمه ص قسز). آنچه در آسمان از تقاطع منطقه ٔ فلک جوزهر و مایل صورت مار بزرگ بهم رسد، یک طرفش را رأس گویند و طرف دیگر را ذنب و این را تنین فلک نیز گویند، و صاحب قاموس گوید که تنین سفیدی است در آسمان که تنه اش در شش برج است و دمش در برج هفتم و سیر میکند چون کواکب سیاره . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). عقده ٔ رأس ، آن است که سیاره چون از آن گذردشمالی شود. (بدایةالنجوم ص 64). عقده ٔ ذنب و رأس که عقدتین نامند دو اصطلاح معمول در هیأت و نجوم است که در قمر محل تقاطع مدار وی با مدار زمین باشد یا بقول قدما محل تقاطع فلک ممثل و مایل میباشد. (گاهنامه ٔ سیدجلال الدین تهرانی ) :
تا ببحر اندر است وال و نهنگ
تا بگردون بر است رأس و ذنب .
فرخی .
ماه را رأس و ذنب ره ندهد در هر برج
تا ز سعد تو بدارند مر این هر دو جواز.
منوچهری .
رأس و ذنب را اندر شرفها هیچ یادنکنند [ هندیها ]. (التفهیم چ همایی ص 399). گروهی از منجمان رأس و ذنب را طبع دهند و گویند که رأس گرم است و سعد و دلیل بر فزونی بهمه ٔ چیزها و ذنب سر دو نحس و دلیل بر کمی از همه چیزها. (التفهیم ص 358). نزدیک ایشان [ هندوان ] زحل و مریخ و آفتاب و رأس نحسند همیشه ، و ذنب را خود یاد نکنند. (التفهیم ص 358). و گروهی رأس را نری دادند و روزی کردندش و ذنب رامادگی و شبی . (التفهیم ص 359).
بگسلد ار حد کند عقده ٔ رأس و ذنب
بردرد ار رد کند پرده ٔ لیل و نهار.
خاقانی .
تو گویی اسد خورد رأس و ذنب را
گوارنده نامد برآوردش از بر.
خاقانی .
به حل عقده ٔ رأس و ذنب گر آری روی
بدست فکر تو آسان شده هم اکنون بار.
کمال الدین اسماعیل (از شرفنامه ٔ منیری ).
رجوع به ذنب شود.
- سمت الرأس ؛ نقطه ٔ عمود آسمان یعنی آن نقطه از آسمان که بطور دقت در فوق شخص ناظر واقع شده . (از ناظم الاطباء). و چون میلش [ میل آفتاب ] از عرض شهر بیفزاید، از سمت الرأس سوی شمال بگذرد و ارتفاع نیمروزان از سوی شمال گردد و تمامش بعد آفتاب بود از سمت الرأس بدان جهت . (التفهیم ص 185).
|| (اصطلاح هندسه ) تارک . نقطه ٔ تقاطع دو خط یک زاویه را گویند، مانندنقطه ٔ «ب » در زاویه ٔ زیر:
ب
ا
ج
- رأس المثلث ؛گوشه ای که در میان دو ساق قرار دارد. (از کشاف اصطلاحات الفنون )، مانند نقطه ٔ الف در شکل زیر.
ا
ب
ج
- رأس المخروط ؛ رأس مخروط. نقطه ٔ مقابل قاعده ٔ مخروط را رأس المخروط گویند. (از کشاف اصطلاحات الفنون ص 616 و 477). رجوع به همین ترکیب و نیز سر مخروط در التفهیم ص 28 شود.
- رأس مخروط ؛ سر مخروط. (التفهیم مقدمه ص قسز 167).
- رأس و قاعده ؛سر و بن . باصطلاح هندسه ، میان دو مرکز سر و بن . (از التفهیم مقدمه ص قسز). و رجوع به التفهیم ص 26 شود.
- رأس و قاعده ٔ ظل ؛ «سر مایه تا به بنش ». (از التفهیم مقدمه ص قسز). و رجوع به التفهیم ص 313 شود.
|| در اصطلاح کیمیاگران بمعنی اکسیر است . (یادداشت مرحوم دهخدا). رجوع به الفهرست ابن ندیم چ مصر ص 497 شود.

... ادامه

506 | 0

نمایش تصویر

اطلاعات بیشتر واژه

آواشناسی:

منبع: لغت‌نامه دهخدا

معادل ابجد: 261

شمارگان هجا:

دیگر زبان ها

انگلیسی

head | top , vertex , tip , peak , leader , pinnacle , end , cap , climax , fastigium

عربی

رئيس | رأس , قائد , زعيم , رأسية , قمة , رأس الإنسان , منبع , رغوة , أعلى الشئ , سنبلة , الرأس جزء من آلة , الجزء ألاعلى من السرير , صدر الشىء , المكتب الرئسي , مقام الزعامة , مقدم السفينة , وجه القطعة النقدية , ترأس , قاد , تزعم , تصدر , تقدم , توج برأسية , حصد , ركل كرة , واجه , رأسي , ذا رأسا

تشریح نگارش (هوش مصنوعی)

کلمه "رأس" در زبان فارسی به معنای "سر" یا "بالا" است و در برخی متون به عنوان معادل "قله" یا "نقطهٔ اوج" نیز به کار می‌رود. همچنین در معاني فنی و علمی نیز استفاده می‌شود. در زیر قواعد نگارشی و نکاتی در مورد این کلمه ذکر شده است:

نقطه‌گذاری: "رأس" دارای یک نقطه‌ی زیر حرف "ا" (أ) است. این نقطه برای تفکیک این تلفظ از کلمه "راس" (بدون نقطه) که به معنی "سقف" یا "پایه" می‌تواند باشد، ضروری است.
نوشتار صحیح: کلمه را باید به صورت "رأس" نوشته شود تا از کلمات مشابه متمایز گردد. بنابراین دقت در نوشتار این کلمه بسیار اهمیت دارد.
استفاده در جملات: کلمه "رأس" می‌تواند در جملات به صورت زیر مورد استفاده قرار گیرد:
- "بالاترین رأس کوه را به راحتی می‌توان دید."
- "رأس این مسأله نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد."
تلفظ صحیح: هنگام تلفظ این کلمه باید به وجود نقطه در زیر حرف "ا" توجه شود و به شکل "أرس" بیان گردد.
فرهنگ‌نویسی و اصطلاحات: در متون تخصصی و علمی، این واژه ممکن است به عنوان اصطلاح فنی به کار رود، بنابراین در این موارد دقت در معانی و استفاده‌های حقیقی آن ضروری است.

با رعایت این نکات، نوشتار و استفاده از کلمه "رأس" صحیح و معنا دار خواهد بود.

واژگان مرتبط: سر، رئيس، راس، رهبر، کله، نوک، بالا، تاپ، قله، اوج، فرق، سمتالراس، فرق سر، انعام، سرقلم، نک، حد اکثر، ستیغ، منتها درجه، فرمانده، پیشوا، راهنما، ذروه، منتهی درجه، قله نوک تیز، برج، پایان، ختم، انتها، خاتمه، آخر، کلاه، کلاهک، سر پوش، سربطری یا قوطی، راس قسمت فوقانی بطن چهارم

فرم ورود

آدرس بخش انتخاب شده

رویداد ها - امتیازات

زیر مجموعه ها

سوالات متداول

رأس

معنی کلمه رأس

معنی واژه رأس

رأس

اطلاعات بیشتر واژه

500 کاراکتر باقی مانده

جعبه لام تا کام

تبلیغات توضیحی

تبلیغات موضوعی

تبلیغات تصویری

فرم ورود

آدرس بخش انتخاب شده

رویداد ها - امتیازات

زیر مجموعه ها

سوالات متداول

رأس

معنی کلمه رأس

معنی واژه رأس

رأس

اطلاعات بیشتر واژه

500 کاراکتر باقی مانده

مطالب مرتبط

رأس قزم

رأس ستة

رأس حلم

رأس حسن

رأس جدی

رأس ضان

جعبه لام تا کام

تبلیغات توضیحی

تبلیغات موضوعی

تبلیغات تصویری