جهت کپی کردن میتوانید از دکمه های Ctrl + C استفاده کنید
رویداد ها - امتیازات
×
رویداد ها - امتیازات
برای بررسی عملکرد فعالیت و امتیازات خود باید در وب سایت وارد باشید. در صورت عضویت از بخش بالای صفحه وارد شوید، در غیر این صورت از دکمه پایین، مستقیم به صفحه ثبت نام وارد شوید.
معنی: علیشیر نوائی . [ ع َ رِ ن َ ] (اِخ ) (امیر...) نام او علیشیربن الوس یا کیچکنه یا کیچینه یا کجکنه ٔ نوائی جغتائی و ملقب به نظام الدین است . وی از مشاهیر درباریان و وزرای سلطان حسین میرزا بایقرای گورکانی (875- 911 هَ . ق .) و ازبزرگ زادگان خاندان جغتای بن چنگیزخان حاکم ماوراءالنهر و کاشغر و بلخ و بدخشان بود. او مردی نیکوصفت و دانشمند و شاعر بوده اشعار بسیاری به دو زبان فارسی وترکی جغتائی دارد به همین جهت مشهور به «ذواللسانین » بود. تخلص او در اشعار ترکی «نوائی » و در اشعار فارسی «فانی » یا «فنائی » است . وی در سال 844 هَ . ق . متولد شد و در خردسالی با سلطان حسین میرزا که همدرس وهم مدرسه بوده اند، عهد و پیمان بسته بودند که هر کدام به سلطنت برسد از حال دیگری تفقد نموده و فراموشش نکند. نوائی از آن پس بمنظور تحصیل معارف و کمالات خراسان و سمرقند و بسیاری از شهرهای دیگر را سیاحت کردو در آن میان گرفتار فقر و فاقه ای سخت شد. در این هنگام سلطان حسین میرزا در هرات به سلطنت نشست و به حکم همان پیمان قدیم ، امیر علیشیر را از سمرقند فراخوانده منصب مهرداری خود را به وی واگذار کرد و اندکی پس از آن امر صدارت را نیز به او داد و بزرگی مقامش به جایی رسید که هر یک از برادران و فرزندان سلطان ، ملازمت او را مایه ٔ شرف و افتخار خود میدانستند و سلطان نیز بی مشورت او به هیچ کاری اقدام نمی کرد. اما علیشیر با وجود این همه مشاغل ، از مطالعات علمی و تألیفات مختلف دست برنداشت و مجلس او مجمع علما و فضلای آن روزگار بود و کتابخانه ٔ وی نیز عمومی و مورد استفاده ٔ علاقمندان بود که از آنجمله خواندمیر مؤلف تاریخ حبیب السیر نیز از آن کتابخانه بهره ها برده است . سرانجام وی از امور دولتی استعفا داده منزوی گشت و با ملاعبدالرحمان جامی مصاحب شد و درویشی را بر همه ٔ امورترجیح داد. و در عین انزوا نیز مورد توجه سلطان حسین بوده و شاهزادگان موظف به استفاده از مجالس وی بودند. و عاقبت او به سال 906 یا 907 هَ . ق . درگذشت . امیر علیشیر علاوه بر مقام علمی و تألیفات بسیاری که داشت ، از آنجاکه شخصی خیر و نیکوکار بود آثار خیریه ٔ بسیاری از او به جای مانده است که از آن جمله ایوان جنوبی صحن عتیق حضرت رضا (ع ) و آب نهر خیابان مشهد، و مقبره ٔ فریدالدین عطار نیشابوری در نیشابور، و بقعه ٔ امیر قاسم الانوار در قریه ٔ لنگر میباشد و تعداد این آثار او را تا سیصد وهفتاد نوشته اند. از جمله تألیفات اوست :1- اربعین منظوم . 2- تاریخ انبیاء، به ترکی . 3- تاریخ ملوک عجم ، به ترکی . 4- ترجمة اللغة الترکیة بالفارسیة، که یک نسخه ٔ آن در کتابخانه ٔ رضوی موجود است . 5- خمسه ٔ نوائی ، که در تقلید و استقبال از خمسه ٔ نظامی سروده و آن پنج مثنوی است به زبان ترکی جغتائی به نامهای : حیرةالابرار، لیلی و مجنون ، فرهاد و شیرین ، سبعه ٔ سیاره ، سد اسکندری یا اسکندرنامه . 6- خمسةالمتحیرین ، و آن رساله ای است به زبان ترکی جغتائی در شرح حال عبدالرحمان جامی . و با در نظر گرفتن یک مقدمه ویک خاتمه و سه مقاله ، بدین نام خوانده شده است . 7- دیوان ترکی غزلیات ، که شامل چهار دیوان به نامهای : غرائب الصغر (یا غرائب النوائب )، نوادرالشباب ، بدایع الواسط، و فوائدالکبر میباشد و آنها را بترتیب در خردسالی و جوانی و سن کمال و سالخوردگی و انزوا نظم کرده است . 8- دیوان فارسی ، محتوی شش هزار بیت . 9- سراج المسلمین . 10- عروض ترکی . 11- مثنوی لسان الطیر. 12- مجالس النفائس ، که تذکره ای است به ترکی در شرح حال قریب به سیصد و پنجاه تن از بزرگان و شعرای معاصر خود. ودو ترجمه آن در تهران به چاپ رسیده است . 13- محاکمةاللغتین ، در محاکمه ٔ دو زبان ترکی و فارسی . و به چندین دلیل اولی را کاملتر از دومی دانسته است . 14- محبوب القلوب . 15- مفردات ، در معمی . 16- منشآت ترکی . 17-منشآت فارسی . 18- نسائم المحبة، که ترجمه ٔ ترکی نفحات الانس جامی است . 19- نظم الجواهر. (از ریحانة الادب از مجمعالفصحاء ج 1 ص 41 و قاموس الاعلام ج 6 ص 3195 ولغات تاریخیه و جغرافیه ٔ احمد رفعت ج 7 ص 53 و تذکره ٔ نصرآبادی ص 470 و فهرست کتابخانه ٔ سپهسالار تهران ). و نیز رجوع به مآخذ ذیل شود: حبیب السیر چ خیام ج 4ص 137 و 159 و ... دستورالوزراء خواندمیر ص 397 و 404 و ... الذریعه ٔ آقابزرگ ج 9 ص 804. ترجمه ٔ مجالس النفائس ، در مقدمه ٔ آن و ص 244. مجالس العشاق . تحفه ٔسامی ص 179. مرآة الخیال ص 172. فهرست کتابخانه ٔ مجلس شورای ملی ج 3 ص 367. alishir nawaii أليشير ناوي
لام تا کام نسخه صفحه کلید نیز راه اندازی شده است. شما با استفاده از کلیدهای موجود بر روی صفحه کلید دستگاهتان می توانید با وب سایت ارتباط برقرار کنید. لیست کلید های میانبر
