جهت کپی کردن میتوانید از دکمه های Ctrl + C استفاده کنید
رویداد ها - امتیازات
×
رویداد ها - امتیازات
برای بررسی عملکرد فعالیت و امتیازات خود باید در وب سایت وارد باشید. در صورت عضویت از بخش بالای صفحه وارد شوید، در غیر این صورت از دکمه پایین، مستقیم به صفحه ثبت نام وارد شوید.
معنی: نفس . [ ن َ ] (ع اِ) جان . روح . (از منتهی الارب ) (آنندراج ) (غیاث اللغات ) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (از دهار) (از مهذب الاسماء). روان . (ناظم الاطباء). قوه ای است که بدان جسم زنده ، زنده است . (از مفاتیح ) : خواهی پادشاه و خواهی جز پادشاه هر کسی را نفسی است و آن را روح گویند. (تاریخ بیهقی ص 100). در این تن سه قوه است ... و هر یک از این قوتها را محل نفسی دانند. (تاریخ بیهقی ). گفتا ز نفس جثه ٔ مردم نصیب یافت گفتم ز نفس نامیه مردم گزیده تر. ناصرخسرو. گفتم مقام عاقله نفس است بی گمان گفتا مقام نفس حیات است بی مگر. ناصرخسرو. خرد را اولین موجود دان پس نفس و جسم آنگه نبات و گونه گون حیوان و آنگه جانور گویا. ناصرخسرو. از عقل همه هوات خواهم وز نفس همه ثنات جویم . خاقانی . آدمی با شرف نفس و عزت ذات هیچ نوع از انواع حبوب نمی یافت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 296). هلاک نفس خوی زشت نفس است نکو زد این مثل را هوشیاری . عطار. حیف بود مردن بی عاشقی تا نفسی داری و نفسی بکوش . سعدی . || جوهری است مجرد متعلق به تعلق تدبیر و تصرف ، و او جسم و جسمانی نیست و این مذهب بیشتر محققان از حکما و متکلمان است . یا آنکه مجرد نیست یعنی نفوس اجسامی اند لطیف و به ذوات خود زنده و ساری در اعماق بدن که انحلال و تبدیل بدو راه نیابد و بقای او در بدن عبارت است از حیات ، و انفصال او عبارت است از موت ، و بعضی گویند نفس جزوی است لایتجزی در دل ، و بعضی برآنند که او قوتی است در دماغ که مبداء حس و حرکت است ، و بعضی گویند قوت نیست بلکه روحی است متکون در دماغ که صلاحیت قبول حس و حرکت دارد. (از نفایس الفنون ). || خود هر کسی . خود هر چیزی . (ناظم الاطباء). خویشتن : بگیر از نفس خود پیمان به آن قسمی که فرستاده شده است به سوی تو. (تاریخ بیهقی ص 313). گواه می گیرم خداوند تعالی را برنفس خود به آنچه نبشتم و گفتم . (تاریخ بیهقی ص 319). پس هر که بیعت را می شکند بر نفس خود شکست آورده . (تاریخ بیهقی ص 137). هر آنکو نفس خود بشناخت بشناسد یقین حق را امیرالمؤمنین این گفته شیر ایزد دیان . ناصرخسرو. با آنکه هست هر دو جهان ملک این و آن نفس ترا اگر تو بخواهی مسخر اند. ناصرخسرو. هیچ خردمند برای آسایش نفس خود رنج مخدوم اختیار نکند. (کلیله و دمنه ). آنگاه نفس خویش را میان چهار کار... مخیر گردانیدم . (کلیله و دمنه ). ندانم یار خود کس را و از بی یاری ایزد به نفس خویشتن گفتن که بی یارم نمی یارم . سوزنی . بگفتا که این مرد بد می کند نه بر من که با نفس خود می کند. سعدی . || حقیقت شی ٔ و هستی و عین هر چیز. (غیاث اللغات ). عین هر چیزی . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). خود هر چیزی . (از ناظم الاطباء). برای تأکید گفته می شود،مثلاً: جائنی نفسه و بنفسه . (از اقرب الموارد). || ذات . (ناظم الاطباء). خمیر. طینت : در نفس من این علم عطائی است الهی معروف چو روز است نه مجهول و نه منکر. ناصرخسرو. این نور در اولاد نبی باقی گشته ست کز نفس پیمبر به وصی بود وصالش . ناصرخسرو. نفسش بر بردباری و رایش به برتری عزمش به وقت مردی و طبعش گه سخا. مسعودسعد. هر که نفسی شریف دارد... خویشتن را از محل وضیع به منزلتی رفیع می رساند. (از کلیله و دمنه ). از صیانت به بردباری نفس چاره نیست . (کلیله و دمنه ص 153). با بدان کم نشین که درمانی خوپذیر است نفس انسانی . سنائی . در آفرینش نفسی اگر بود ناقص ریاضتش به کمالی که واجب است رساند. خاقانی . که خبث نفس نگردد به سالها معلوم . سعدی . از نفس بدان چشم نکوئی نتوان داشت . سلمان ساوجی . || تن . (غیاث اللغات ) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (دهار) (از آنندراج ). جسد. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). شخص . (ناظم الاطباء).تن مردم و جز او. (از مهذب الاسماء). مراد از نفس شخص همگی شخص و سراپای انسان است : اهلک فلان نفسه ؛ اوقعالاهلاک بذاته کلها و حقیقته . (از اقرب الموارد) : من نه از آن مردانم که به هزیمت بشوم اگر حال دیگرگونه باشد من نفس خود به خوارزم نبرم . (تاریخ بیهقی ص 350). و چون روز شد امیر برنشست و پیش کار رفت با نفس عزیز خویش و منجنیق ها بر کار کرد. (تاریخ بیهقی ص 113). اگر امیر در این جنگ با ما مساعدت کند چنانکه به نفس خویش حاضر آید یا پسری فرستد با فوجی لشکر قوی ساخته . (تاریخ بیهقی ). فایده در تعلم حرمت ذات و عزت نفس است . (کلیله و دمنه ص 483). جانها و نفس های ما فدای ملک است . (کلیله و دمنه ). جان را وقایه ٔ ذات و فدای نفس شریف او می ساخت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 440). از لباس نفس عریان مانده چون ایمان و صبح هم به صبح از کعبه ٔ جان روی ایمان دیده اند. خاقانی . ز بهر نفس مکن جان که بهر گردن خوک کسی نبرد زنجیر مسجد اقصی . خاقانی . گفتم کلید گنج معارف توان شناخت گفتا توان اگر نشود نفس اسیر کام . خاقانی . آن می که گره گشای کار است با نفس چو روح سازگار است . نظامی . هر چه بر نفس خویش نپسندی نیز بر نفس دیگری مپسند. سعدی . و من در نفس خود این قدر قوت و سرعت می یابم که ... یار شاطر باشم نه بارخاطر. (از گلستان سعدی ). بعد از آنکه به نفس خویش دوبار به اصفهان معاودت نموده بود. (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 96). || شخص . (از اقرب الموارد). کس . تن . نسمة. ج ، انفس ، نفوس : بحق کرسی و حق آیةالکرسی که نخسبیده شبی در بر من نفسی . منوچهری . بر گردن هر نفس از او غل و مر او را نه گردن و دست است و نه اغلال و سلاسل . ناصرخسرو. اگر توفیق باشد و یک نفس را از چنگال مشقت خلاصی طلبیده آید آمرزشی بر اطلاق مستحکم شود. (کلیله و دمنه ).یک نفس را فدای اهل بیتی توان کرد. (کلیله و دمنه ). || نفس اماره : ایمن از شر نفس خود بودی در غم حرقت و عذاب جحیم . ناصرخسرو. چون بر این سیاقت در مخاصمت نفس مبالغت نمودم به راه راست بازآمد. (کلیله و دمنه ص 54). چون یک چندی گذشت و طایفه ای از امثال خود را در مال و جاه برخود سابق دیدم نفس بدان مایل گشت . (کلیله و دمنه ). با خود گفتم ای نفس میان منافع و مضار خویش فرق نمی توانی کردن . (از کلیله و دمنه ). نکند عشق نفس زنده قبول نکند باز موش مرده شکار. سنائی . سر ز آن فروبرم که برآرم دمار نفس نفس اژدهاست هیچ مگو تا برآورم . خاقانی . هر چه نقش نفس می بینم به دریا می دهم هر چه نقد عقل می یابم در آتش می برم . خاقانی . تا کی در چشم عقل خار مغیلان زدن تا کی در راه نفس باغ ارم ساختن . خاقانی . گر نفسی نفس به فرمان تست کفش بیاور که بهشت آن تست . نظامی . مادر بت ها بت نفس شماست زآنکه آن بت با روان است اژدهاست . مولوی . نفس اژدرهاست او کی مرده است از غم بی آلتی افسرده است . مولوی . نفس و شیطان خواهش خود پیش برد و آن عنایت قهر گشت و خرد و مرد. مولوی . نفس را وعده دادن به طعام آسانتر است که بقال را به درم . (گلستان سعدی ). دردا که طبیب صبر می فرماید وین نفس حریص را شکر می باید. سعدی . سیاه را در آن حالت نفس طالب بود و شهوت غالب . (گلستان سعدی ). نفس بیشه ست و گُربزی شیرش عقل بازو و علم شمشیرش . اوحدی . گر تو بر نفس خود شکست آری دولت جاودان به دست آری . مکتبی . تو نفس خویش را لعنت کن ای دوست که دشمن تر کست از دشمنان اوست . پوریای ولی . || آلت تناسل . (غیاث اللغات ) (از چراغ هدایت ). نره . (ناظم الاطباء) (از آنندراج ). شرم مرد. (یادداشت مؤلف ). آلت مردی . ذکر. (از ناظم الاطباء) (آنندراج ) : تا چه آید بر من از حمدان من وز بلای نفس من بر جان من . سعدی . از خواجه سرائی نتوان کمتر بود گر نفس برید محرم سلطان شد. شهیدی قمی (از آنندراج ). || نزدیک . (منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء). نزد. (ناظم الاطباء). عند. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ). || همت . (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (مهذب الاسماء). || اراده . (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). || قصد دل . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ). || رای . (از اقرب الموارد). || ننگ . عار. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ). انفة. (اقرب الموارد). عیب . (اقرب الموارد) (از منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ). || قوت . جلادت . (منتهی الارب ) (از آنندراج ). || عقوبت . (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (از آنندراج ). قوله تعالی : و یحذرکم اﷲ نفسه . (قرآن 28/3و 30). || خون . (منتهی الارب ) (غیاث اللغات ) (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (مهذب الاسماء) (آنندراج ). یقال : دفق نفسه ؛ ای دمه . (اقرب الموارد). رجوع به نفس سائله شود. || نم . (منتهی الارب ). || آب . (از اقرب الموارد) (مهذب الاسماء). || چشم زخم . (منتهی الارب ) (غیاث اللغات ) (ناظم الاطباء) (مهذب الاسماء) (آنندراج ). عین . (از اقرب الموارد). گویند: اصابته نفس ؛ ای عین . (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (آنندراج ). || بزرگی . (ناظم الاطباء) (آنندراج ) (منتهی الارب ). عظمت . (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). جلالت . (ناظم الاطباء). || چیرگی . (منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء) (آنندراج ). عزت . (از اقرب الموارد). || آنچه بدان پوست پیرایند از بیخ درخت و برگ سلم و جز آن ، بقدر یک دباغ ، یا عام است . (منتهی الارب ) (آنندراج ). اندازه ٔ یک دباغت از بیخ و برگ سلم و جز آن . (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || در اصطلاح حکما: نفس جوهری است که ذاتاً مستقل است و در فصل نیاز به ماده دارد و متعلق به اجساد و اجسام است ، و بالاخره جوهری است مستقل قائم به ذات خود که تعلق تدبیری با بدن دارد و یا جوهری است مستقل غیر مائت و در تصرف و تدبیر نیاز به جوهر روحانی دیگر دارد که روحانیت آن از نفس کمتر باشد و آن واسطه ٔ روح حیوانی است که آن هم واسطه ای دارد که قلب است . (اسفار ج 4 ص 55، شرح حکمة الاشرق ص 382). در ماهیت و حقیقت نفس اقوال و آراء مختلفی در طول تاریخ فلسفه اظهار شده و خلاصه ٔ آن از این قرار است : 1- نفس عبارت از اجزاء صغار کسری الشکل است . 2- نار است . 3- هواست .4- ارض است . 5- ماء است . 6- جسم بخاری است . 7- عدد است . 8- مرکب از عناصر است . 9- حرارت غریزی است . 10-برودت است . 11- دم است . 12- مزاج است . 13- نسبت حاصله از عناصر است . (زادالمسافرین ص 60، اسفار ج 1 ص 63، 4، 59). ابن رشد گوید: حد و تعریف نفس ناممکن است .(تهافت التهافت ص 566). صدرالدین در بیان حقیقت و وجود نفس گوید: خداوند متعال موجودات را بترتیب و نظام احسن از اشرف به اخس آفریده است و عنایت او ایجاب می کند که همواره به موجودات فیض بخشد و فیض او دایم باشد و موجودات به واسطه ٔ تأثیر اشعه ٔ کواکب و سماویات همواره مستفیض و مستعد قبول حیاتند و اول امری که از آثار حیات در موجودات طبیعیه ظاهر می شود حیات تغذیه و نشو و نماست و بعد حیات حس و حرکت است و بعد حیات علم و تمیز است و هر یک از این سه مرتبه را صورت کمال است که بواسطه ٔ آن صورت آثار حیات مخصوص به آن فیضان می کند آن صورت را نفس می گویند و سه مرتبه دارد: 1 - نفس نباتی . 2 - حیوانی . 3 - انسانی ، و حد جامع آن «فهی اذن کمال للجسم » است و بالاخره هر جسمی راآثار خاصی است و در هر یک مبداء خاصی است ، که منشاءآن آثار است و آن مبادی قوتی هستند. تعلق به اجسام و خود اجسام نباشند و آن نفس است و کلمه ٔ نفس نام برای آن قوت است و بدین ترتیب صدرالدین نفس را جسمانیةالحدوث می داند، ولکن ماده ٔ آن که همان افاضات علویه بر مواد سفلیه باشد از ناحیه ٔ بالا و علویات و در نتیجه ٔ فیوض الهی است و معنی کینونت سابقه ٔ نفس بر بدن همین است نه آنکه نفوس ناطقه ٔ انسانی ابتداء کینونت مجرد باشند چنانکه دیگران می گویند: نفس انسان را سه نشأت است : اول نشأت صور حسیه ٔ طبعیة و مظهر آن حواس خمس ظاهره است که دنیا هم گویند. نشأت دوم اشباح و صور غائبیه ٔ از حواس است و مظهر آن حواس باطنه است که عالم غیب و آخرت هم گویند. سوم نشأت عقلیه است که دار مقربین و دار عقل و معقول است و مظهر آن قوت عاقله است . (از فرهنگ علوم عقلی ص 593). || در اصطلاح صوفیان ، تورع دل است به مطالب غیوب که نازل است از حضرت محبوب و عبارت از ترویج قلوب است به لطایف غیوب و صاحب انفاس ارق و اصفی است از صاحب احوال و صاحب وقت مبتدی است و صاحب انفاس منتهی . (فرهنگ مصطلحات عرفا ص 397) (از کشاف اصطلاحات الفنون ج 2 ص 1404). روحی است که خدای تعالی آن را بر آتش قلب مسلط می کند تا شرر آن را فرونشاند. (از تعریفات ). || در اصطلاح اهل رمل ، جماعت را نفس و نفس کل نامند. و نیز نفس را بر عنصر آب اطلاق می کنند و آب اول را نفس اول گویند و آب دوم را نفس دوم ، پس آب عتبه داخل نفس هفتم باشد. (از کشاف اصطلاحات الفنون ص 1396). - بنفسه ؛ بعینه . بشخصه . (یادداشت مؤلف ). - به نفس خود ؛ فی حد ذاته . بشخصه . شخصاً : خاکستر نسبی عالی دارد که آتش جوهری علوی است ولیکن چون به نفس خود هنری ندارد با خاک برابر است . (گلستان سعدی ). - حلیم النفس ؛ نرم دل . (ازناظم الاطباء). - در نفس خود ؛ فی حد ذاته . بذاته : هنر در نفس خود دولتی است .(گلستان سعدی ). - || در دل خود: در نفس خود گفتم . (از یادداشت مؤلف ). رجوع به نفس بمعنی نزد شود. - سلیم النفس ؛ ملایم رفتار. که رفتاری معتدل و ملایم وبا رفق و مدارا دارد. خوشرفتار. خوش نیت . 1- آن، لحظه، لمحه
2- آه، نسمت، نسمه
3- تنفس، دم breath, self, ego, oneself, air, wind, snuff تنفس، نسمة، نفخة، برهة، نفس هواء، عبير الأزهار، لحظة، يتنفس nefes haleine atem aliento respiro جان، نسیم، نیرو، رایحه، نفس خود، شخصیت، جنبه، وضع، حالت، خود، ضمیر، هوا، باد، جریان هوا، فضا، نفخ، انحناء، پیچ دان، انفیه، انفیهزنی، نوک فتیله، پف، شهیق، در حال عادی
لام تا کام نسخه صفحه کلید نیز راه اندازی شده است. شما با استفاده از کلیدهای موجود بر روی صفحه کلید دستگاهتان می توانید با وب سایت ارتباط برقرار کنید. لیست کلید های میانبر
