انواع دوستان

الإمام الباقر علیه السلام

قامَ رَجُلٌ بِالبَصرَةِ إلی أميرِ المُؤمِنينَعليهالسلام فَقالَ: يا أميرَ المُؤمِنينَ، أخبِرنا عَنِ الإِخوانِ ؟ فَقالَ: الإِخوانُ صِنفانِ: إخوانُ الثِّقَةِ، وإخوانُ المُكاشَرَةِ. فَأَمّا إخوانُ الثِّقَةِ فَهُمُ الكَفُّ، وَالجَناحُ، وَالأَهلُ، وَالمالُ. فَإِذا كُنتَ مِن أخيكَ عَلی حَدِّ الثِّقَةِ فَابذِل لَهُ مالَكَ وبَدَنَكَ، وصافِ مَن صافاهُ، وعادِ مَن عاداهُ، وَاكتُم سِرَّهُ وعَيبَهُ، وأظهِر مِنهُ الحُسنَ. وَاعلَم أيُّهَا السّائِلُ أنَّهُم أقَلُّ مِنَ الكِبريتِ الأَحمَرِ. وأمّا إخوانُ المُكاشَرَةِ فَإِنَّكَ تُصيبُ لَذَّتَكَ مِنهُم، فَلا تَقطَعَنَّ ذلِكَ مِنهُم، ولا تَطلُبَنَّ ما وَراءَ ذلِكَ مِن ضَميرِهِم، وَابذِل لَهُم ما بَذَلوا لَكَ مِن طَلاقَةِ الوَجهِ وحَلاوَةِ اللِّسانِ.

امام باقرعلیه السلام: در بصره مردی بر پا خاست و گفت: ای امیر مؤمنان ! ما را از [حال]برادران خبر ده. حضرت فرمود: «برادران، دو گونه اند: برادرانِ قابل اعتماد و برادرانِ [مفیدِ تنها برای] شوخی و شادمانی. امّا برادران قابل اعتماد، دست و بال و خانواده و دارایی [شخص] هستند. پس اگر نسبت به برادرت اعتماد داشتی، مال و تنت را بدو ببخش و با دوستش دوستی و با دشمنش دشمنی كن و رازش را پنهان دار و خوبی اش را آشكار ساز. ای پرسشگر ! بدان كه این گونه برادران، كمیاب تر از گوگرد سرخهستند. امّا برادارن شوخی و شادمانی، پس [بدان كه]تو از آنان لذّت خود را می بری. پس آن را از آنان مبُر و... بیش از آن، از درونشان مخواه و به همان میزان كه روی گشاده و زبان شیرین خود را به تو ارزانی می دارند، تو نیز چنین كن».

منبع: الكافی: 2 / 248 / 3، الاختصاص: 251 وفیه «كالكف» بدل «الكف» كلاهما عن أبی مریم الأنصاری، الخصال: 49 / 56 عن جابر، مصادقة الإخوان: 131 / 1 عن یونس بن عبد الرحمن عن أبی جعفر الثانی علیه السلاموفیه «كالكفّ... سرّه وأعنه» بدل «الكفّ... سرّه وعیبه»، تحف العقول: 204 من دون نقل عن الإمام الباقر علیه السلام، بحار الأنوار: 67 / 193 / 3 و ج 74 / 281 / 2. / گوگرد سرخ، به غایتْ كمیاب است (ر. ك: لغتنامه دهخدا، واژه «كبریت اَحمر»).