انتظار

وظیفه ما در عصر غیبت چیست؟

در عصر غیبت، ناهنجاری‌های بسیاری در جامعه می تواند وجود داشته باشد كه با اعتقادات فرد منتظر در تضاد جدی قرار دارد. مواردی نظیر:
وجود استبداد در جامعه، گسترش فساد اخلاقی، شیوع ظلم و ستم، جنگ و فتنه‌، ناامنی، هرج و مرج و بی‌نظمی، عدم ارتباط صمیمی میان مسلمانان، تظاهر به دین‌داری و دین‌فروشی و افزایش فقر و گرسنگی و موارد دیگری كه در روایات اسلامی به تفصیل بیان شده است.
در چنین وضعیتی انسانی كه در انتظار مهدی آل محمد(ص) به سر می‌برد و آرزوی دیدار و حكومت او را در دل می‌پروراند، به این‌گونه ناهنجاری‌ها اعتراض می‌كند و با آنها به ستیز مشغول می‌شود. انسان منتظر در مقابل چنین ناهنجاری‌ها و كجروی‌های اجتماعی هرگز سكوت نخواهد كرد، زیرا سكوت به معنای رضایت یا بی‌تفاوتی نسبت به وضع موجود است؛ در حالی که او از درون و برون با چنین انحرافات اجتماعی به شدت در حال ستیز و تضادّ به سر می‌برد.

در این مرحله، انسان منتظر با آگاهی از ناهنجاری‌های اجتماعی در تلاش برای كنترل اوضاع اجتماعی و كاهش و ریشه‌كن كردن فساد و كجروی بر می‌آید. انسان منتظر وظیفه خود می‌داند كه بر هنجارهای اجتماعی نظارت كند و نگذارد هنجارها و معیارهای زندگی تغییر كند. این مكانیسم كنترلی به صورت نصح، خیرخواهی، امر به معروف و نهی از منكر، شكل اجرایی به خود می‌گیرد. قرآن كریم در مورد نظارت اجتماعی بر هنجارهای جامعه می‌فرماید:
«وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ[آل عمران/۱۰۴]؛ باید كه از میان شما گروهی باشند كه به خیر دعوت كنند و امر به معروف و نهی از منكر كنند. اینان رستگارانند.»

روشن است كه ضرورت كنترل اجتماعی برای حفظ ارزش‌ها و هنجارها در جامعه، امری عقلی بوده و شرع مقدس نیز آن را مورد تأكید قرار داده است. امام باقر(ع) در مورد كاركردهای اجتماعی امر به معروف و نهی از منكر چنین فرموده است: «امر به معروف و نهی از منكر فرضیه بزرگ الهی است كه بقیه فرائض با آنها برپا، راه‌ها امن، كسب و كار مردم حلال و حقوق افراد تأمین، زمین‌ها آباد و از دشمنان انتقام گرفته می‌شود و در پرتو آن همه كارها رو به راه می‌گردد.»[۱]

مؤمن در چنین دورانی، منتظر محقّق ساختن آرمان‌های مهدوی است و یكی از مهم‌ترین آرمان‌های او رفع فساد، ظلم و تبعیض است. انسان منتظر با خودآگاهی از چنین اهدافی ضمن خودسازی، تهذیب نفس و امر و نهی خویشتن به جامعه نظر می‌افكند و هنگامی كه ناهنجاری‌هایی را مشاهده می‌كند با درك وظیفه خطیر امر به معروف و نهی از منكر مشفقانه به اصلاح خویش اقدام می‌كند و از هیچ تلاشی در این زمینه فروگذار نخواهد كرد.
انسان منتظر با اتحاد روحی و هماهنگی درونی با ارزش‌های مهدوی كه همانا تطهیر زمین از آلودگی‌ها و رفع انواع ظلم و ستم‌هاست با تلاش‌های فردی و گروهی وظیفه خود می‌داند كه در جهت پیشگیری و درمان ناهنجاری‌های جامعه قدم بردارد. این‌گونه است كه می‌تواند انحرافات اجتماعی را درمان كند.

خلاصه اینكه: وظیفه منتظر در در صورت مشاهده چنین صحنه هایی امر به معروف از طریق صحیح خود است ، بهتر است در چنین مواقعی با یك یادآوری كوچك خطاكار را به قبح عمل خود آگاه كنیم . همچنانكه اشاره گردید از آنجایی كه در جامعه امروز ما الحمد لله مكانیسم نظارت بر چنین رخدادهایی وجود دارد كار نهی از منكر را ایشان انجام می دهند ، وظیفه ما در صورت مشاهده تذكر و یادآوری و در صورت تكرار در میان گذاشتن با مراجع اجرایی است.

[۱]. وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۳۹۵.

(برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی)