قانون سجل احوال

‌قانون سجل احوال ‌مصوب 14 خرداد ماه 1304 شمسی ‌فصل اول ‌ترتیب سجل احوال اشخاصی که قبل از تاریخ اجرای این قانون متولد شده‌اند ‌ماده اول - عموم اتباع ایران پس از یک سال از تاریخ تأسیس شعب سجل احوال در ایالات و ولایات باید دارای ورقه هویت باشند.
‌ماده دوم - کسانی که قبل از تأسیس شعب سجل احوال در هر محل متولد شده‌اند باید سجل احوال خود را مستقیماً یا به وسیله رییس خانواده در‌اوراق اظهارنامه (‌نسختین) نوشته تسلیم مأمور سجل احوال نمایند (‌ نمونه نمره 1).
‌اشخاصی که باید اظهارنامه بدهند هر گاه از انجام تکلیف خود تخلف ورزند مسئول خواهند بود.
‌تبصره - اشخاصی که در تحت ولایات یا قیمومیت شرعی هستند ولی یا قیم خاص آنها و اگر قیم خاص ندارند سرپرست آنها باید اوراق اظهارنامه‌را نوشته تسلیم مأمورین سجل احوال نمایند.
‌ماده سوم - هر گاه اظهارکنندگان سواد نداشته باشند مأمور سجل احوال اظهارات آنها را با حضور دو نفر از معتمدین محل نوشته به مهر می‌رساند.
‌ماده چهارم - هر شخص باید برای خود اسم مخصوص انتخاب کند.
‌زوجه و کلیه اولاد و احفاد ذکور آن شخص و همچنین کلیه اولاد و احفاد اناث او مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند به آن اسم مخصوص که نام خانوادگی‌ است موسوم خواهند بود بنابراین هرکس دارای اسمی خواهد بود مرکب از نام خانوادگی و نام شخصی مثلاً (‌ایرج کاوس) بر فرض این که ایرج نام شخصی و کاوس نام خانوادگی باشد. اشخاصی که از نسل واحد هستند می‌توانند برای خود‌اسم خانوادگی واحد انتخاب کنند و بر عکس اولاد یا احفاد یک رییس خانواده که در تحت کفالت نیستند می‌توانند اگر بخواهند اسم خانوادگی علیحده‌برای خود انتخاب نمایند.
‌تبصره - اسامی خانوادگی پس از ثبت در دفتر سجل احوال هر محل مخصوص اشخاصی است که به نام آنها ثبت شده است و دیگری حق اختیار‌آن اسم را در داخل آن محل ندارد.
‌ماده پنجم - القاب همیشه در ورقه هویت بعد از اسم شخصی ذکر خواهد شد و مأمور سجل احوال باید سند لقب را معاینه نماید.
‌ماده ششم - مأمورین سجل احوال بر طبق اوراق اظهارنامه برای هر فرد یک ورقه هویت صادر نموده اظهارنامه‌ها را به ترتیب حروف تهجی اسامی‌خانوادگی در دفتر یادداشت ثبت نموده سپس برای حکومت ارسال می‌نمایند. نمونه نمره (2).
‌ماده هفتم - پس از انقضاء سال که تمام سکنه هر حوزه ورقه هویت گرفتند حکومت خلاصه تمام اظهارنامه‌های سکنه حوزه حکومتی خود را به‌ترتیب سنوات ولادت در دفتر سجل احوال ولایتی ثبت می‌کند نمونه نمره (3).
‌ماده هشتم - فوت و ازدواج و طلاق اشخاصی که ورقه هویت گرفته‌اند پس از وصول راپرت مأمور سجل احوال در دفتر سجل احوال ولایتی در‌مقابل اسم شخصی در ستون مخصوص ثبت می‌شود.
‌فصل دوم ‌ترتیب سجل احوال اشخاصی که از تاریخ اجرای این قانون به بعد متولد می‌شوند ‌ماده نهم - از تاریخ تأسیس شعب سجل احوال در هر محل پدر و در غیاب او مادر در مورد تولد و شوهر در مورد ازدواج و طلاق باید منتهی در ظرف‌ده روز از تاریخ وقوع تولد یا ازدواج و یا طلاق را با شهادت دو نفر که هویت آنها از طرف نظمیه یا حکومت یا کدخدای محل تصدیق شده باشد به مأمور‌سجل احوال اطلاع دهند.
‌ماده دهم - در مورد فوت اطلاع دادن به مأمور سجل احوال باید در ظرف 48 ساعت به عمل آید - دادن این اطلاع به عهده دو نفر از نزدیکترین‌اقربای ذکور حاضر شخص متوفی و در صورت نبودن اقربای ذکور به عهده دو نفر از ساکنین خانه‌ای است که در آن جا فوت واقع شده و هر گاه کسی در‌منزل دیگری فوت کرده اطلاع دادن به عهده کسی است که فوت در منزل او واقع شده است و در مورد اشخاصی که دارای منزل ثابت و اقرباء نیستند یا‌به تنهایی در یک منزل زندگی می‌کند اطلاع دادن به عهده مأمورین نظمیه است.
‌ماده یازدهم - مأمور سجل احوال خلاصه سجل ولادت را در دفتر مخصوص ثبت نموده ورقه هویت صادر می‌نماید. (‌نمونه نمره "4").
‌ماده دوازدهم - در موقع ازدواج یا طلاق مأمور سجل احوال سوادی از عقدنامه یا طلاق‌نامه را به امضای مجری صیغه و امضای دو نفر شاهد گرفته‌ضبط می‌نماید.
‌در موردی که طلاق مستقیماً از طرف خود زوج واقع می‌شود اظهار زوج با شهادت دو نفر شاهد کافی خواهد بود.
‌مأمور سجل احوال باید خلاصه مواد مذکور در فوق یا اظهار زوج و شهود را در دفتر مخصوص و در ورقه هویت زوجین ثبت کند.
‌ثبت قطعی طلاق بعد از آن است که تفکیک قطعی شده باشد و در ثبت ازدواج باید قید شود که دفعه چندم است. (‌نمونه نمره 5 و نمره 6).
‌ماده سیزدهم - در موقع فوت مأمور سجل احوال قضیه را در دفتر مخصوص ثبت و ورقه هویت متوفی را باطل می‌نماید (‌نمونه نمره 7).
‌ماده چهاردهم - قابلات و غسالها باید در ظرف 24 ساعت مأمور سجل احوال را در صورت امکان کتباً و الا شفاهاً از وقوع تولد و فوت مطلع سازند‌در صورت تخلف از 24 ساعت تا یک هفته و در صورت تکرار از یک ماه تا شش ماه حبس خواهند شد.
‌ماده پانزدهم - عموم مأمورین سجل احوال باید ولادت و فوت و ازدواج و طلاق ساکنین محل خود را در ظرف پنج روز از اول ماه بعد به حکومت‌راپرت دهند.
‌فصل سوم ‌ترتیب دفاتر سجل احوال ‌ماده شانزدهم - هر یک از مأمورین سجل احوال چهار دفتر برای ولادت - فوت ازدواج و طلاق خواهند داشت.
‌ماده هفدهم - در مرکز هر حوزه ولایتی علاوه بر دفتر مذکوره در ماده هفت دفتری موسوم به دفتر موالید ولایتی ترتیب داده می‌شود که ولادت‌اشخاص در آن دفتر به ترتیب وقوع در ستون و در ستونهای دیگر ازدواج و طلاق و وفات آنها ثبت می‌شود.
(‌نمونه نمره 8) ‌ماده هیجدهم - در کلیه دفاتر سجل احوال اعداد باید با تمام حروف به ضمیمه ارقام هندسی نوشته شود و تاریخ شمسی باشد و با تاریخ قمری نیز‌تطبیق شود.
‌ماده نوزدهم - دفاتر سجل احوال به استثنای دفتر مذکور در ماده 7 سال به سال تجدید شده اوراق آن را قبلاً باید رییس نظمیه در شهرها و‌صاحب‌منصبان امنیه در قصبات و قراء نمره گذارده امضاء نمایند.
‌ماده بیستم - دفاتر سجل احوال باید پاکیزه و مرتب نوشته شده و بین‌السطور چیزی نوشته نشود و جای سفید نداشته باشد و هر گاه در نوشته‌سهوی حاصل شده و محتاج به تصحیح شود ذیل آن را باید مأمور سجل احوال و نویسنده دفتر تصدیق نمایند.
‌ماده بیست و یکم - هر گاه اختلافی راجع به اسناد سجل احوال ایجاد شود رسیدگی آن در محاکم ابتدایی و در صورت نبودن آن در نزدیکترین‌محاکم صلح به عمل می‌آید و تا موقعی که از طرف محاکم مزبوره به موجب احکام قطعیه اسناد مذکوره ابطال نشد دارای اعتبار خواهد بود و فقط‌محاکم مزبوره می‌توانند به تصحیح آن اسناد کتباً امر صادر کنند در این صورت مأمور سجل احوال رأی محکمه را در دفتر مخصوص ثبت و در حاشیه‌دفتر اصلاح شده قید می‌نماید.
‌فصل چهاردهم ‌مطالب متفرقه ‌ماده بیست و دوم - به هر ورقه هویتی که داده می‌شود و هر سواد مصدق یا تصدیقی که در دفاتر سجل احوال به اشخاص ذینفع ممکن است داده‌شود یک قران تمبر الصاق می‌شود و فقرا به تصدیق نظمیه یا شعبات آن در شهرها و نایب‌الحکومه در قصبات و کدخدا در دهات از تأدیه وجه تمبر‌معاف خواهند بود.
‌ماده بیست و سوم - پس از یک سال از تاریخ اجرای سجل احوال در هر محل مأمورین دولتی موظفند در موقع صدور کلیه اسناد رسمی از قبیل‌تعرفه انتخابات و جواز حمل اسلحه و غیره و کلیه مراجعات اشخاص به ادارات دولتی ورقه هویت مطالبه نمایند و الا مطابق ماده بیست و هفتم‌مجازات خواهند شد.
‌ماده بیست و چهارم - پس از یک سال از اجرای سجل احوال در هر محل کسانی که ورقه هویت نداشته باشند یا تکالیفی را که در مواد 2 - 4 - 9 -10 بر عهده آنها قرار گرفته انجام ننمایند از دو روز تا یک هفته و در صورت تکرار از هشت روز تا یک ماه به حکم محکمه صالحه حبس خواهند شد.
‌ماده بیست و پنجم - کسانی که سند سجل احوال جعل کنند یا عالماً سند مجعول استعمال نمایند از شش ماه تا سه سال و مرتکبین اظهارات یا‌شهادت کذب در مورد اسناد سجل احوال از سه ماه تا دو سال به حکم محکمه صالحه محکوم به حبس می‌شوند و نیز محکوم به تأدیه خسارت وارده‌خواهند شد و در صورت تکرار مجازات مندرجه در این ماده تشدید می‌شود ولی در هر صورت از دو برابر مجازات مورد اول تجاوز نخواهد کرد.
‌ماده بیست و ششم - حبسهایی که به موجب این قانون مقرر است در صورتی که از شش ماه تجاوز نکند به مناسبت تمکن و با رعایت کیفیات‌ارتکاب از قرار روزی از دو قران تا پنج تومان قابل ابتیاع خواهد بود.
‌ماده بیست و هفتم - مأمورین سجل احوال که در انجام وظایف محوله مرتکب خطا و تقصیر اداری شوند مطابق مقررات قانون استخدام کشوری‌محاکمه و مجازات خواهند شد.
‌هر گاه مرتکب جعل یا تزویر در اوراق و دفاتر سجل احوال شوند یا شرکت در جعل و تزویر نمایند از دو الی پانزده سال محکوم به حبس می‌شوند به‌علاوه در هر حال خساراتی که در اثر اشتباه یا تقصیر مأمورین سجل احوال متوجه اشخاص بشود از طرف همان مأمورین باید جبران شود.
‌ماده بیست و هشتم - مسئولیت سجل احوال هر ولایت با حاکم آن ولایات است و مباشرت آن در شهرها با اداره بلدیه یا نظمیه و در قصبات با‌نایب‌الحکومه و در دهات با کدخدا است که به کمک محرر شرعیات ده وظایف سجل احوال را انجام می‌دهد و در ممالک خارجه با نمایندگان دولت‌است.
‌تبصره 1 - مسئولیت سجل احوال ایلات با رییس ایل و مباشرت آن با خوانین و کدخدایان ایل خواهد بود.
‌تبصره 2 - در دهاتی که شخص با سواد نباشد که کار محرر شرعیات را انجام کند مأمورین سیاری که از طرف حکومت مأمور می‌شوند این وظیفه را‌عهده‌دار خواهند شد.
‌ماده بیست و نهم - حکام به وسیله مأمورین مخصوص و صاحب‌منصبان امنیه دفاتر سجل احوال حوزه حکومتی خود را مرتباً نظارت و تفتیش‌نموده نواقص کار آنها را رفع می‌نمایند و مرتباً باید وزارت داخله را از جریان سجل احوال مطلع نمایند.
‌ماده سی‌ام - مأمورین سجل احوال در سال اول تأسیس شعب سجل احوال مکلفند که در هر دو ماه یک مرتبه اهالی آن محل را متذکر گرفتن اوراق‌هویت نموده و مجازاتهای مقرره را به وسیله اعلانات به اهالی گوشزد نمایند.
‌ماده سی و یکم - دفاتر سجل احوال تهران که قبلاً تنظیم شده و وظایفی که افراد به موجب مقررات قبلی سجل احوال انجام داده‌اند بعد از اجرای‌این قانون جزو دفاتر جدید نقل و قانوناً محسوب خواهد شد.
‌ماده سی و دوم - در موردی که تولد در کشتی واقع شود پدر و در نبودن او مادر مکلف است تولد را فوراً به ناخدای کشتی یا قائم مقام او اطلاع داده‌پس از آن تصدیق بگیرد و آن تصدیق را در اولین بندر ایران یا بندر خارجه که نماینده ایران در آن جا باشد به ضمیمه اظهارنامه به مأمور دولت داده ورقه‌هویت تحصیل نماید.
‌ماده سی و سوم - در مورد اشخاصی که حین مسافرت در راه‌ها فوت می‌شوند مأمورین امنیه مکلف هستند وقوع فوت را به اطلاعاتی که راجع به‌هویت شخص متوفی به دست می‌آورند به نزدیکترین دفتر سجل احوال اطلاع دهند - راجع به اشخاصی که در جنگ کشته و تلف می‌شوند اداره‌قشونی مکلف است مراتب را به اطلاعات راجعه به هویت مقتولین در موقع مقتضی به دفتر سجل احوال اطلاع دهد.
‌ماده سی و چهارم - وزارت مالیه اعتباری که محل آن عایدات سجل احوال خواهد بود برای اجرای فوری این قانون به اختیار وزارت داخله‌می‌گذارد.
‌ماده سی و پنجم - وزارت داخله مأمور اجرای مواد این قانون است که بلافاصله پس از تصویب وسائل اجرای آن را فراهم و پس از شش ماه شروع‌به اجرا نمایند.
‌این قانون که مشتمل بر سی و پنج ماده است در جلسه چهاردهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
‌رییس مجلس شورای ملی - حسین پیرنیا >‌جدول: دوره 5 - جلد 1 - صفحه 233 الی 243<
*‌پاورقی: این قانون به موجب قانون مصوب 20 مرداد ماه 1307 (‌در دوره ششم) نسخ شده است.