قانون اصلاح قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری و انتخابات شوراهای مزبور

‌قانون اصلاح قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری و انتخابات شوراهای مزبور ‌فصل اول - اصلاح قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری مصوب 1361.9.1 مواد 1 و 2 و 3 و 5 و تبصره 4 ماده 21 مواد 23 و 24 و 25 و بند4 ماده 26 و مواد 27 و 28 و 29 قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری به شرح زیر اصلاح و ماده 26 مکرر به آن اضافه می‌گردد:
‌ماده 1 - برای پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی و،‌آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم و‌نظارت بر اداره امور هر روستا، دهستان، بخش، محل، شهر، شهرستان و استان شورای به نام شورای اسلامی ده، دهستان، بخش، محل (‌محله -‌منطقه) شهر، شهرستان، استان و شورای عالی استانها بر اساس مقررات این قانون تشکیل می‌گردد.
‌ماده 2 - برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی کشوری به عهده وزارت کشور می‌باشد.
‌تبصره - مسئولان اجرایی موظفند حداقل 10 روز قبل از انتخابات مراتب را به اطلاع اهالی حوزه‌های انتخابیه برسانند.
‌ماده 3 - مدت اعتبار شوراهای اسلامی کشوری 4 سال می‌باشد.
‌ماده 5 - در هر یک از شوراهای اسلامی در هر سطحی معادل بیش از نصف اعضای اصلی شورا به ترتیب آراء به عنوان اعضاء علی‌البدل انتخاب‌می‌گردند.
‌تبصره 1 - به جای آن عده از اعضای شوراها که به عللی از عضویت شورا خارج می‌شوند شورا از اعضای علی‌البدل به ترتیب رأی برای عضویت‌دعوت می‌نماید.
‌تبصره 2 - انتخاب اعضای شوراهای اسلامی کشوری با اکثریت نسبی آراء خواهد بود.
‌تبصره 4 ماده 21 - در صورتی که طبق مقررات قانونی هر یک از شوراها منحل شود وزارت کشور باید ظرف مدت دو ماه انتخابات را تجدید نماید.
‌ماده 23 - شرایط انتخاب‌کنندگان.
‌الف - حداقل سن 15 سال تمام.
ب - سکونت در محل (‌حداقل یک سال) .
‌تبصره 1 - سکونت یک‌ساله باید به زمان اخذ رأی متصل باشد.
‌تبصره 2 - کسانی که محل کار آنان خارج از محدوده شورای اسلامی بوده ولی افراد تحت تکفل آنان (‌همسر و فرزندان) حداقل یک سال قبل از‌انتخابات سکونت دائمی در حوزه انتخابیه داشته باشند می‌توانند در همان حوزه رأی دهند.
ج - تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران.
‌ماده 24 - شرایط انتخاب شوندگان:
‌الف - حداقل سن بیست و دو سال.
ب - سکونت در شهر یا روستای حوزه انتخابیه (‌حداقل یک سال تمام) و یا سابقه نمایندگی مجلس در آن حوزه.
‌تبصره - سکونت یک‌ساله باید به زمان ثبت نام متصل باشد.
ج - اعتقاد به تعهد عملی به اسلام، ابراز وفاداری به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
‌تبصره - در مناطقی که اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی اکثریت دارند، وفاداری به قانون اساسی کافی است.
‌د - عدم گرایش به احزاب، سازمانها و گروههای غیر قانونی و یا مبتنی بر عقاید التقاطی و غیر الهی.
ه - آشنایی با مسائل اجتماعی و عدم سابقه خیانت در امانت و کلاهبرداری و محکومیت به جرائمی که مستوجب حد شرعی می‌باشد.
‌و - عدم وابستگی به رژیم سابق.
‌ز - عدم اشتهار به فساد اخلاق.
ح - تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران.
‌تبصره - تغییر شرایط مذکور در بندهای: ب، ج، د، ه، ز، به تشخیص دادگاههای صالحه موجب سلب عضویت خواهد شد.
‌ماده 25 - در روستاهایی که بین 20 تا 50 خانوار یا 100 تا 250 نفر جمعیت داشته باشند سه نفر و در روستاهایی که بین 50 تا 150 خانوار یا 250 تا750 نفر جمعیت داشته باشند 5 نفر و در روستاهایی که بیش از 150 خانوار یا بیش از 750 نفر جمعیت داشته باشند 7 نفر به عنوان اعضای شورا‌انتخاب می‌شوند.
‌تبصره - پس از شمارش آراء اگر به علت تساوی آراء دو یا چند نفر از منتخبین تعیین اعضای شورای ممکن نباشد، اولویت با فرد یا افرادی است که‌سواد خواندن و نوشتن دارند و در شرایط مساوی با قرعه تعیین تکلیف می‌شود.
‌بند 4 ماده 26 - همکاری و هماهنگی در امور مربوط به جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ و عمران مزارع، باغها، مراتع، جنگلها، اماکن عمومی و‌راههای فرعی و روستایی و ارائه طرح و پیشنهاد در این زمینه‌ها به شورای دهستان.
‌ماده 27 - شورای اسلامی بخش از نمایندگان منتخب شوراهای اسلامی شهرها و دهستانهای آن بخش تشکیل می‌گردد.
‌تبصره - حداکثر ظرف 15 روز پس از تشکیل شورای اسلامی شهرها و دهستانهای آن بخش، شورای اسلامی بخش به دعوت بخشدار تشکیل می‌گردد.
‌ماده 28 - تعداد اعضای شورای اسلامی هر بخش به تعداد شهرها و دهستانهای آن بخش خواهد بود.
‌تبصره - تعداد اعضای شورای اسلامی بخش حداقل پنج نفر خواهند بود و در صورتی که بخش کمتر از پنج شهر و دهستان داشته باشد، بقیه اعضاء به‌تناسب جمعیت و به وسیله نمایندگان منتخب شورای بخش و دهستانها برای شورای بخش تعیین می‌شود.
‌ماده 29 - بندهای 2 و 5 و 6 ماده 29 قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری به شرح زیر اصلاح و بند 8 ماده مذکور حذف گردید:
‌بند 2 - برنامه‌ریزی و ایجاد هماهنگی در جهت تشکیل تعاونیها و نظارت بر آنها در حوزه فعالیت خود.
‌بند 5 - تهیه و تنظیم شناسنامه بخش از طریق جمع‌آوری اطلاعات و آمار لازم بر اساس مشخصات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و منابع طبیعی‌حوزه فعالیت.
‌بند 6 - ایجاد شرایط لازم و کمک به شوراهای اسلامی دهستانها در جهت حفظ و عمران مزارع، مراتع، و اماکن عمومی و راههای فرعی و روستایی در‌حوزه فعالیت خود.
(‌بند 8 ماده 29 حذف گردید) .
‌ماده 26 مکرر - وظایف و اختیارات شورای اسلامی دهستان به شرح زیر است:
1 - بررسی اقدام لازم جهت تشکیل تعاونیها به منظور توسعه کشاورزی و صنایع روستایی و نظارت بر آنها.
2 - همکاری با مسئولین اجرایی در تهیه و تنظیم شناسنامه دهستان از طریق جمع‌آوری اطلاعات و آمار لازم بر اساس مشخصات اقتصادی، اجتماعی،‌فرهنگی و منابع طبیعی حوزه فعالیت.
3 - نظارت بر حفظ و نگهداری و بهره‌برداری از تأسیسات و تجهیزات عمومی و عمرانی، مزارع و مراتع و جنگلهای موجود در دهستان.
4 - ارائه طرحها و پیشنهادهای اصلاحی در جهت امور اجتماعی و عمرانی حوزه فعالیت به مسئولین اجرایی و شورای مافوق.
5 - کوشش برای ایجاد شرکتهای تعاونی تولید، توزیع و مصرف و نظارت بر کار آنها در روستاهای حوزه فعالیت خود.
6 - نظارت و پیگیری در جهت اجرای پروژه‌های عمرانی.
7 - تشویق و ترغیب مردم جهت انجام امور خیریه و ایجاد اماکن و مؤسسات عام‌المنفعه.
8 - دریافت طرحها و پیشنهادات شوراهای اسلامی روستاها و ارسال آن به شورای مافوق جهت پیگیری.
‌فصل دوم - کلیات ‌ماده 1 - انتخابات شوراهای اسلامی کشوری بر طبق مقررات این قانون انجام می‌گیرد.
‌ماده 2 - داوطلبان عضویت در شوراهای اسلامی که از طریق آراء مستقیم مردم تعیین می‌شوند نمی‌توانند همزمان در بیش از یک شورا خود را داوطلب‌نمایند. در غیر این صورت نامزدی آنان باطل و از شرکت در انتخابات همان دوره محرم می‌گردند.
‌ماده 3 - هر شخص واجد شرایط فقط می‌تواند یک بار و در یک شعبه اخذ رأی با ارائه شناسنامه رأی دهد.
‌ماده 4 - انتخاب اعضای شوراهای اسلامی با رأی مخفی خواهد بود.
‌ماده 5 - در موارد ذیل با تأیید هیأت نظارت حوزه انتخابیه مربوطه، برگهای رأی باطل ولی جزو آراء مأخوذه محسوب شده و مراتب در صورت جلسه،‌قید و آراء مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:
1 - آراء ناخوانا باشد.
‌تبصره - چنانچه برگ رأی مشتمل بر اسامی خوانا و ناخوانا باشد فقط اسامی ناخوانا باطل خواهد بود.
2 - آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد.
3 - آرایی که دارای نام رأی‌دهنده و یا امضاء یا اثر انگشت وی باشد.
4 - آرایی که کلاً حاوی اسامی غیر از نامزدهای تأیید شده باشد.
‌ماده 6 - در موارد ذیل با تأیید هیأت نظارت مربوطه، برگهای رأی باطل و جزو آراء مأخوذه محسوب نشده و مراتب در صورت جلسه قید و آراء مذکور‌ضمیمه صورتجلسه خواهد شد:
1 - صندوق فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد.
2 - آراء زائد بر تعداد تعرفه باشد.
3 - آراء کسانی که به سن قانونی رأی نرسیده باشند.
4 - آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیر ایرانی داده شده باشد.
5 - آرایی که با تقلب و تزویر (‌تعرفه‌ها، آراء، صورتجلسات، شمارش) به دست آمده باشد.
6 - آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد.
7 - آراء تکراری.
8 - آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد.
9 - آرایی که فاقد مهر انتخاباتی باشد.
10 - آرایی که سفید به صندوق ریخته شده باشد.
11 - آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد.
12 - آرایی که روی ورقه‌ای غیر از برگ رأی نوشته شده باشد.
‌تبصره 1 - کل آراء مندرج در صورت جلسه‌ای که صندوق اخذ رأی آن فاقد اوراق رأی یا برگهای تعرفه باشد، باطل و جزو آراء مأخوذه محسوب‌نخواهد شد.
‌تبصره 2 - آراء زائد مذکور در بند2 به قید قرعه از کل برگهای رأی کسر می‌شود.
‌ماده 7 - کلیه وزارتخانه‌ها، سازمانها، ادارات دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و نهادهای انقلابی و کلیه سازمان‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم‌ذکر نام است موظفند بر حسب درخواست وزارت کشور کارکنان و سایر امکانات خود را تا خاتمه انتخابات در اختیار آنان قرار دهند. بدیهی است مدت‌همکاری کارکنان مذکور جزء ایام مأموریت محسوب خواهد شد.
‌تبصره - وزارت کشور موظف است بنا به درخواست هیأتهای نظارت استانها و شهرستانها وسایل و امکانات مورد نیاز را تا پایان انتخابات در اختیار آنان‌قرار دهد و همچنین کلیه وزارتخانه سازمانها، ادارات و نهادهای قانونی و مؤسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است موظفند حسب‌درخواست هیأتهای مذکور کارکنان خود را تا پایان انتخابات در اختیار آنها قرار دهند.
‌ماده 8 - هزینه برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی کشوری از شمول قانون محاسبات عمومی مستثنی می‌باشد.
‌ماده 9 - شهرکهایی که در محدوده قانونی شهرها قرار دارند در حکم محله یا منطقه و شهرکهایی که خارج از محدوده قانونی شهرها قرار گرفته‌اند در‌حکم روستا محسوب می‌گردند.
‌ماده 10 - هر گاه عضو شورا در شش جلسه متوالی و یا ظرف یک سال در دوازده جلسه غیر متوالی بدون عذر موجه غیبت نماید مستعفی شناخته‌می‌شود.
‌ماده 11 - در صورتی که هر یک از شوراها به علت فوت یا استعفا و یا اخراج بیش از ثلث مجموع اعضای اصلی و علی‌البدل فاقد نصاب لازم برای‌تشکیل جلسه گردد شورا منحل و انتخابات، تجدید خواهد شد.
‌فصل سوم - اشخاصی که از انتخابات شدن محرومند ‌ماده 12 - مسئولین اجرایی و نظارتی انتخابات شوراهای اسلامی کشوری از داوطلب شدن محرومند.
‌ماده 13 - اشخاص زیر از داوطلب شدن برای عضویت در شوراهای اسلامی کشوری محرومند:
1 - کسانی که در جهت تحکیم مبانی رژیم سابق نقش مؤثر و فعال داشته‌اند.
2 - ملاکین بزرگ که زمینهای موات را بنام خود ثبت داده‌اند.
3 - وابستگان تشکیلاتی به احزاب، سازمانها و گروههایی که غیر قانونی بودن آنها از طرف مقامات صالحه اعلام شده است.
4 - کسانی که به جرم اقدام علیه جمهوری اسلامی ایران محکوم شده‌اند.
5 - محکومین به ارتداد به حکم محاکم صالحه قضایی.
6 - مشهورین به فساد و متجاهرین به فسق.
7 - محکومین به حدود شرعی مگر آن که توبه آنان ثابت شده باشد.
8 - معتادین به مواد مخدر.
9 - محجورین و کسانی که به حکم دادگاه مشمول اصل 49 قانون اساسی باشند.
‌فصل چهارم - هیأت اجرایی و وظایف آن ‌ماده 14 - پس از صدور دستور انتخابات از طرف وزارت کشور در مرکز هر شهرستان هیأت اجرایی برای انجام انتخابات شوراهای اسلامی کشوری به‌ریاست فرماندار و به عضویت رییس ثبت احوال محل، رییس اداره آموزش و پرورش و نماینده جهاد سازندگی و 5 نفر از معتمدین تشکیل می‌گردد.
‌ماده 15 - اعضای اداری هیأت اجرایی 25 نفر از معتمدین اقشار مختلف مردم را از مرکز شهرستان و بخشهای تابعه تعیین خواهند نمود.
‌ماده 16 - معتمدین منتخب موضوع ماده 15 به دعوت فرماندار ظرف دو روز پس از انتخابات تشکیل جلسه داده، پس از حضور دو سوم مدعوین از‌بین خود 5 نفر را به عنوان معتمدین اصلی و 5 نفر را به عنوان معتمدین علی‌البدل هیأت اجرایی با رأی مخفی و اکثریت نسبی آراء انتخاب می‌نمایند.
‌ماده 17 - فرماندار مکلف است 5 نفر معتمد اصلی را برای شرکت در جلسات هیأت اجرایی انتخابات دعوت نماید.
‌ماده 18 - جلسات هیأت اجرایی با حضور دو سوم اعضاء رسمیت یافته و در صورت استعفاء یا غیبت غیر موجه در سه جلسه که به منزله استعفاء تلقی‌می‌گردد فرماندار از اعضای علی‌البدل به ترتیب آراء به جای آنان دعوت خواهد نمود.
‌تبصره 1 - غیر موجه بودن غیبت با تصویب دو سوم اعضاء هیأت اجرایی خواهد بود.
‌تبصره 2 - تصمیمات هیأت اجرایی با اکثریت آراء اعضای حاضر معتبر خواهد بود.
‌تبصره 3 - در صورتی که با دعوت از اعضای علی‌البدل، اکثریت حاصل نگردید، اعضای اداری هیأت اجرایی بقیه معتمدین (‌پانزده نفر) را دعوت نموده‌تا کسری اعضاء را از میان خود انتخاب نمایند.
‌ماده 19 - عضویت هر فرد در بیش از یک هیأت اجرایی ممنوع است.
‌ماده 20 - اعضای اداری هیأت اجرایی تا زمانی که از سمت اداری خود مستعفی یا بر کنار نشده‌اند، شخصاً مکلف به شرکت در جلسات هیأت اجرایی‌می‌باشند و غیبت غیر موجه آنان در جلسات هیأت اجرایی تمرد از وظایف قانونی محسوب می‌گردد و فرماندار موظف است بلافاصله پس از غیبت‌اعضای اداری هیأت اجرایی مراتب را با ذکر علت غیبت به مقام مافوق وی اعلام دارد.
‌ماده 21 - هیأتهای اجرایی در اسرع وقت تشکیل جلسه داده و پس از تعیین محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رأی، تعداد و محل شعب ثبت نام و‌اخذ رأی را صورت جلسه نموده و یک هفته قبل از روز اخذ رأی مبادرت به انتشار آگهی انتخابات حاوی تاریخ برگزاری انتخابات و اوقات اخذ رأی و‌شرایط انتخاب‌کنندگان و مقررات جزایی و محل شعب ثبت نام و اخذ رأی در حوزه انتخابیه می‌نمایند.
‌ماده - 22 هیأت اجرایی مرکز شهرستان موظف است انتخابات شوراهای اسلامی محلات، مناطق و شهرهای واقع در محدوده شهرستان و شوراهای‌اسلامی شهرستان را به انجام رساند.
‌ماده 23 - هیأتهای اجرایی فرعی در بخشها به ریاست بخشدار و عضویت نماینده جهاد سازندگی و رییس یا نماینده آموزش و پرورش و 6 نفر معتمد از‌اقشار مختلف مردم که با روش ماده 15 و 16 انتخابات خواهند شد، جهت انجام انتخابات تشکیل می‌شوند.
‌ماده 24 - هیأتهای اجرایی برای هر شعبه ثبت نام و اخذ رأی 5 نفر از معتمدین محل را که دارای سواد خواندن و نوشتن باشند، انتخاب و جهت صدور‌حکم به فرماندار یا بخشدار محل معرفی می‌نمایند.
‌تبصره 1 - در صورتی که در محل استقرار شعبه ثبت نام و اخذ رأی به تعداد کافی معتمد با سواد نباشد هیأت اجرایی می‌تواند افرادی را از خارج(‌حتی‌الامکان از محدوده همان دهستان و بخش) برای آن شعبه انتخاب و به حکم فرماندار یا بخشدار اعزام نماید.
‌تبصره 2 - اعضای شعب ثبت نام و اخذ رأی از بین خود یک رییس و یک نائب رییس و سه نفر منشی انتخاب می‌نمایند.
‌ماده 25 - نیروهای انتظامی در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هر گونه بی‌نظمی در انتخابات و حفاظت صندوقها می‌باشند و حق‌دخالت در امور انتخابات را ندارند.
‌ماده 26 - هیأتهای اجرایی انتخابات شوراهای اسلامی مسئول صحت برگزاری انتخابات حوزه انتخابیه خود می‌باشند.
‌ماده 27 - هیأتهای اجرایی می‌توانند برای بعضی از مناطق که لازم باشد شعب سیار ثبت نام و اخذ رأی با ذکر مسیر حرکت و محل توقف تعیین نمایند.
‌ماده 28 - هیأتهای اجرایی باید ترتیبی اتخاذ نمایند که یک روز قبل از اخذ رأی، محل ثبت نام و اخذ رأی آماده باشد.
‌فصل پنجم - اعلام داوطلبی ‌ماده 29 - فرماندار یا بخشدار هر حوزه انتخابیه مکلف است پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر شروع انتخابات و همزمان با تشکیل هیأت‌اجرایی تاریخ مراجعه داوطلبان عضویت در شوراهای اسلامی را ضمن انتشار آگهی به اطلاع کلیه اهالی حوزه انتخابیه برساند.
‌تبصره 1 - مهلت مراجعه داوطلبان به فرمانداری یا بخشداری جهت اعلام داوطلبی از تاریخ انتشار آگهی ثبت نام داوطلبان ده روز خواهد بود.
‌تبصره 2 - شرایط انتخاب شوندگان و تاریخ شروع و خاتمه قبول برگ اعلام داوطلبی از طرف فرماندار یا بخشدار در آگهی اعلام داوطلبی قید خواهد‌شد.
‌تبصره 3 - هیأت اجرایی فرعی در هر بخش موظف است پس از انتشار آگهی مزبور برای یک یا چند روستا هیأتی مرکب از 3 نفر جهت ثبت نام از‌داوطلبان روستاها تعیین و اعزام نماید تا ظرف مدت ده روز از داوطلبان ثبت نام نمایند.
‌ماده 30 - در مورد بررسی سوابق داوطلبان عضویت در شوراهای اسلامی روستاها هیأت اجرایی فرعی، اطلاعات لازم را از جهاد سازندگی بخش یا‌مرکز شهرستان و اداره اطلاعات و منابع محلی کسب می‌نمایند. جهاد سازندگی و اداره اطلاعات موظفند ظرف مدت ده روز نظر خود را در مورد سوابق‌داوطلبان هیأت اجرایی فرعی کتباً اعلام نمایند.
‌تبصره - بررسی سوابق داوطلبان باید محرمانه انجام گیرد به طوری که موجب هتک حیثیت و آبروی افراد نشود و بررسی‌ها از محدوده موارد مذکور در‌ماده 13 فصل سوم این قانون خارج نگردد، و افشاء هر گونه اطلاعات دریافت شده توسط اعضاء هیأتهای اجرایی و یا هر شخص دیگر ممنوع است.
‌ماده 31 - فرمانداران موظفند روزانه مشخصات کامل داوطلبان حوزه انتخابیه شهری را بر اساس مفاد مندرج در پرسشنامه با سریعترین وسیله به‌وزارت کشور اعلام نمایند.
‌ماده 32 - وزارت کشور پس از وصول مشخصات داوطلبان از فرمانداریها، تدریجاً لیست کامل آنان را تهیه و به منظور بررسی سوابق آنها در رابطه با‌صلاحیتهای مذکور در این قانون به مراجع ذیصلاح در مرکز ارسال می‌دارد، مراجع مزبور موظفند ظرف مدت 5 روز نظر خود را کتباً به وزارت کشور‌اعلام نمایند.
‌ماده 33 - وزارت کشور موظف است پس از وصول نتایج بررسی از مراجع ذیصلاح مراتب را به فرمانداران ذیربط بلافاصله اعلام نماید.
‌تبصره - مراجع ذیصلاح مذکور در مواد 32‌و 33 عبارتند از وزارت اطلاعات و دادگستری، سازمان ثبت احوال کشور، اداره تشخیص هویت و پلیس‌بین‌الملل.
‌ماده 34 - نظر هیأت اجرایی مبنی بر صلاحیت یا عدم صلاحیت داوطلبان با تأیید هیأت نظارت شهرستان معتبر است و چنانچه ظرف مهلت قانونی(‌پنج روز) هیأت اجرایی یا نظارت درباره داوطلب یا داوطلبان نظر خود را اعلام نکنند آنان واجد شرایط شناخته می‌شوند.
‌تبصره 1 - هیأتهای اجرایی مکلفند در انجام وظایف خود بیطرفی کامل را رعایت نمایند و در صورت تخلف، فرماندار یا بخشدار با رأی اکثریت اعضای‌هیأت اجرایی نسبت به تعویض هر یک از معتمدین اجرایی و در مواردی که انحلال و تشکیل مجدد هیأت اجرایی ضروری باشد با تأیید وزارت کشور‌اقدام نمایند. تصمیمات متخذه هیأت اجرایی منحله عنداللزوم وسیله هیأت اجرایی جدید قبل از انقضای مهلت قانونی رسیدگی به صلاحیت داوطلبان‌قابل تجدید نظر خواهد بود. کسانی که صلاحیت آنان رد شده باشد می‌توانند به دادگاه صالح شکایت نمایند، و دادگاه موظف است خارج از نوبت‌رسیدگی و رأی خود را صادر کند.
‌تبصره 2 - اعضای هیأتهای نظارت شهرستان و استان باید در انجام وظایف خود بیطرفی کامل را رعایت و در صورت تخلف، فرد متخلف توسط هیأت‌نظارت مافوق بر کنار و چنانچه اکثر اعضای هیأت نظارت بیطرفی کامل را رعایت نکنند هیأت متخلف توسط هیأت مرکزی نظارت منحل خواهد شد.
‌ماده 35 - فرماندار یا بخشدار حوزه انتخابیه مکلف است فهرست اسامی نامزدهای تأیید شده هیأت اجرایی انتخابات را ظرف دو روز از طریق انتشار‌آگهی به اطلاع اهالی حوزه انتخابیه برساند.
‌فصل ششم - شکایات و نحوه رسیدگی ‌ماده 36 - هیأتهای اجرایی و نظارت شهرستان موظفند از تاریخ اعلام نهایی صلاحیت داوطلبان تا دو روز پس از اعلام نتیجه انتخابات، شکایات را‌بپذیرند و از تاریخ دریافت شکایات تا 5 روز در جلسه مشترک هیأت اجرایی و نظارت به آنها رسیدگی نمایند.
‌تبصره - هیأتهای اجرایی فرعی پس از دریافت شکایات موظفند شکایات واصله را ظرف پنج روز بررسی نموده و فوراً نظریه خود را جهت اخذ تصمیم‌در جلسه مشترک به هیأت اجرایی شهرستان تسلیم نمایند.
‌ماده 37 - در صورت عدم وصول شکایت در مهلت قانونی و یا تشخیص بی‌اساس بودن شکایات واصله از طرف مرجع مذکور در ماده 37 و تأیید‌صحت انتخابات به وسیله هیأت نظارت مربوطه، نتیجه قطعی انتخابات به وسیله وزارت کشور به اطلاع اهالی خواهد رسید.
‌ماده 38 - در صورتی که رأی هیأت نظارت دائر بر بطلان انتخابات باشد، انتخابات در اولین فرصت تجدید خواهد شد.
‌ماده 39 - در صورت انحلال شورا توسط مرجع قانونی، وزارت کشور موظف است حداکثر ظرف دو ماده اقدام به برگزاری انتخابات شورای جدید‌بنماید. جز در مواردی که کمتر از 6 ماه به پایان دوره شورا باقیمانده باشد.
‌ماده 40 - هیچ یک از اعضای هیأتهای اجرایی و نظارت و اعضای شعب ثبت نام و اخذ رأی نباید با کاندیداها خویشاوندی نسبی (‌پدر، مادر، فرزند،‌برادر، خواهر) یا سببی درجه یک داشته باشد.
‌ماده 41 - هیأتهای اجرایی می‌توانند در صورت ضرورت نسبت به تعویض تمام یا عده‌ای از اعضای یک یا چند شعبه ثبت نام و اخذ رأی اقدام نمایند.
‌تبصره - محل شعبه ثبت نام و اخذ رای مندرج در آگهی انتخابات غیر قابل تغییر است مگر این که دائر نمودن شعبه و یا ادامه کار آن در محل اعلام شده‌قبل به علت حوادث غیر مترقبه و یا هر علت موجه دیگری به تشخیص هیأت اجرایی مقدور نباشد که در این صورت شعبه ثبت نام و اخذ رأی جدید‌در کوتاهترین فاصله نسبت به شعبه قدیم به نحوی دائر خواهد شد که خللی در مراجعه رای دهندگان و تشخیص محل شعبه ایجاد نشود.
‌ماده 42 - وزارت کشور به منظور حسن انجام انتخابات می‌تواند مأمورینی جهت بازرسی و کنترل جریان انتخابات به طور ثابت یا سیار به حوزه‌های‌انتخابیه اعزام نماید.
‌ماده 43 - وزارت کشور موظف است در اولین فرصت مناسب انتخابات مجدد را در حوزه‌هایی که انتخابات آنها متوف و یا باطل شده است، بر اساس‌این قانون و آیین‌نامه اجرایی آن برگزار نماید.
فصل هفتم - مقررات جزایی ‌ماده 44 - ارتکاب امور ذیل جرم محسوب می‌شود:
1 - خرید و فروش رأی.
2 - تقلب و تزویر در اوراق تعرفه یا برگ رأی یا صورت جلسات.
3 - تهدید یا تطمیع در امر انتخابات.
4 - رأی دادن با شناسنامه جعلی.
5 - رأی دادن با شناسنامه دیگری.
6 - رأی دادن بیش از یک بار.
7 - اخلال در امر انتخابات.
8 - کم و زیاد کردن آراء و یا تعرفه‌ها.
9 - تقلب در رأی‌گیری یا شمارش آراء 10 - رأی گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد.
11 - توصیه به نوشتن سم کاندیدای معین در ورقه از طرف اعضای شعبه اخذ رأی یا هر فرد دیگری در محل صندوق رأی.
12 - تغییر و تبدیل یا جعل و یا ربودن و یا معدوم نمودن اوراق و اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه و برگ رأی و صورت جلسات و تلکس و تلفنگرامها و‌تلگرافها.
13 - باز کردن و یا شکستن قفل محل نگاهداری و لاک و مهر صندوقهای رأی بدون مجوز قانونی.
14 - جابجایی، دخل و تصرف و یا معدوم نمودن اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی.
15 - دخالت در امر انتخابات با سند مجعول.
16 - ایجاد رعب و وحشت برای رأی‌دهندگان یا اعضای شعب ثبت نام و اخذ رأی با اسلحه یا بدون اسلحه در امر انتخابات.
17 - دخالت در امر انتخابات با سمت مجعول و یا به هر نحو غیر قانونی.
‌تبصره - چنانچه وقوع جرائم مندرج در ماده فوق موجب گردد تا جریان انتخابات در یک یا چند شعبه ثبت نام و اخذ رأی از مسیر قانونی خود خارج‌شود و در نتیجه کلی انتخابات مؤثر باشد مراتب جهت اخذ تصمیم به هیأت عالی نظارت اعلام می‌گردد.
‌ماده 45 - مجازات تخلفات و جرائم مذکور در این قانون حسب مورد همان مجازاتهای مندرج در فصل نهم قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی‌مصوب 1362.12.9 خواهد بود.
‌تبصره 1 - اعضاء اداری هیأتهای اجرایی اصلی و فرعی در صورت تخلف از وظایف مندرج در این قانون برابر ماده 75 قانون مجلس فوق‌الذکر توسط‌محاکم قضایی مجازات خواهند شد و در مورد بقیه اعضاء محرومیت در دو نوبت انتخابات از عضویت هیأتهای اجرایی و نظارت و شعب اخذ رأی‌می‌باشد.
‌تبصره 2 - هیأتهای نظارت شهرستان و استان و نمایندگان آنان موظفند در اجرای وظایف قانونی خود عدالت و بی‌طرفی کامل را مراعات نمایند و‌جانبداری آنان از هر یک از کاندیداها جرم محسوب می‌شود و مجازات این جرم انفصال موقت از 6 ماه تا یک سال از خدمات دولتی و 6 ماه تا یک سال‌زندان خواهد بود.
‌ماده 46 - تخلفاتی که در رابطه با انتخابات مورد رسیدگی دادگاههای صالحه قرار می‌گیرد مانع از اعلام نتایج نهایی انتخابات نخواهد بود.
فصل هشتم - انتخابات شوراهای اسلامی کشوری ‌انتخابات شورای اسلامی روستا و عشایر (‌ده) ‌ماده 47 - در روستاهایی که حداقل 20 خانوار یا 100 نفر جمعیت داشته باشد شورای اسلامی روستا تشکیل می‌گردد، در غیر این صورت چنانچه چند‌آبادی نزدیک بهم وجود داشته باشد که مجموعاً حداقل 20 خانوار یا 100 نفر داشته باشد مشترکاً یک شورا والا دو نفر از اهالی آبادی به عنوان نماینده‌آبادی جهت پیگیری مسائل و نیازهای محل با رأی مردم انتخاب می‌شوند.
‌تبصره 1 - کارت عضویت شورا به امضاء بخشدار صادر و به اعضای شورا تسلیم خواهد شد.
‌تبصره 2 - تعیین آبادی مرکز شورای مذکور در ماده فوق با رعایت اولویتهای جمعیت و مرکزیت به پیشنهاد بخشدار و تأیید فرماندار خواهد بود.
‌ماده 48 - در عشایر کوچ رو شورا در کوچکترین واحد عشایری که حداقل بیست خانوار یا 100 نفر جمعیت داشته باشد تشکیل می‌گردد.
‌انتخابات شورای اسلامی دهستان ‌ماده 49 - شورای اسلامی دهستان از بین نمایندگان منتخب شوراهای اسلامی روستایی که در حوزه دهستان قرار دارند تشکیل می‌گردد.
‌ماده 50 - شورای اسلامی دهستان حداکثر ظرف 15 روز پس از انجام انتخابات در سه چهارم روستاهای تابعه تشکیل می‌گردد.
‌تبصره - تعداد اعضاء شورای اسلامی دهستان به تعداد روستاهای تابعه و حداکثر 15 نفر خواهد بود.
‌ماده 51 - شورای اسلامی هر روستا در اولین جلسه که حداکثر ظرف یک هفته پس از قطعیت انتخابات تشکیل خواهد شد یک نفر را از بین خود با‌رأی مخفی و اکثریت نسبی به عنوان نماینده شورای اسلامی روستا برای شرکت در جلسه انتخابات اعضای شورای اسلامی دهستان تعیین و کتباً به‌بخشداری معرفی می‌نماید.
‌ماده 52 - بخشداری پس از وصول معرفی‌نامه نمایندگان منتخب شوراهای اسلامی روستاهای تابعه هر دهستان از آنان به منظور تشکیل جلسه انتخاب‌اعضای شورای اسلامی دهستان دعوت به عمل می‌آورد.
‌ماده 53 - بخشداری بلافاصله پس از تعیین اعضای شورای اسلامی دهستان مراتب را به منظور اطلاع اهالی در سطح دهستان آگهی می‌نماید.
‌تبصره - برای اعضای منتخب شورای اسلامی دهستان پس از تأیید بخشداری، کارت عضویت به امضاء فرماندار صادر می‌گردد.
‌انتخابات شورای اسلامی بخش ‌ماده 54 - هر یک از شوراهای اسلامی شهرها و دهستانهای تابعه بخش پس از قطعیت انتخابات ظرف یک هفته تشکیل جلسه داده و هر کدام یک نفر‌را از بین خود با رأی مخفی و اکثریت نسبی به عنوان نماینده برای عضویت در شورای اسلامی بخش انتخاب و به بخشداری معرفی می‌نمایند.
‌ماده 55 - بخشدار بلافاصله پس از تعیین اعضای شورای اسلامی بخش مراتب را به منظور اطلاع اهالی در سراسر حوزه انتخابیه آگهی می‌نماید.
‌تبصره - برای اعضاء منتخب شورای اسلامی بخش کارت عضویت به معرفی بخشدار و با امضاء فرماندار صادر می‌گردد.
‌انتخابات شورای اسلامی محله ‌ماده 56 - در انتخابات شورای اسلامی محله 7 نفر به عنوان اعضاء اصلی و 4 نفر به عنوان اعضاء علی‌البدل با رأی مستقیم مردم طبق مقررات این‌قانون انتخاب خواهند شد.
‌تبصره - برای اعضاء منتخب شورای اسلامی محله کارت عضویت به امضاء فرماندار صادر می‌گردد.
‌انتخابات شورای اسلامی منطقه ‌ماده 57 - شوراهای اسلامی محله در اولین جلسه حداکثر ظرف یک هفته پس از قطعیت انتخابات تشکیل خواهد شد یک نفر را از بین خود رأی‌مخفی و اکثریت نسبی به عنوان نماینده شورای اسلامی محله برای شرکت در جلسه انتخابات اعضای شورای اسلامی منطقه تعیین و کتباً به فرمانداری‌معرفی می‌نمایند.
‌ماده 58 - فرماندار پس از وصول معرفی‌نامه‌های نمایندگان منتخب شورای اسلامی محلات به منظور تشکیل جلسه انتخاب اعضای شورای اسلامی‌منطقه از نمایندگان معرفی شده دعوت به عمل می‌آورد.
‌ماده 59 - پس از حضور حداقل دو سوم دعوت شدگان موضوع ماده فوق رسمیت جلسه وسیله فرماندار یا نماینده وی اعلام سپس حاضرین در جلسه‌از بین خود با رأی مخفی و اکثریت نسبی حداکثر 7 نفر را به عنوان اعضای اصلی شورای اسلامی منطقه و 4 نفر را نیز به عنوان اعضای علی‌البدل‌انتخاب و مراتب را در صورتجلسه‌ای که به امضای حاضرین و اعضای هیأت نظارت رسیده باشد، منعکس می‌نماید.
‌ماده 60 - فرماندار بلافاصله پس از تعیین اعضای شورای اسلامی منطقه، مراتب را به منظور اطلاع اهالی حوزه انتخابیه آگهی می‌نماید.
‌تبصره - برای اعضای منتخب شورای اسلامی منطقه کارت عضویت به امضاء فرماندار صادر خواهد شد.
‌انتخابات شورای اسلامی شهر ‌ماده 61 - در انتخابات شورای اسلامی شهر 7 نفر به عنوان اعضاء اصلی و 4 نفر به عنوان اعضای علی‌البدل با انتخابات رسمی و رأی مستقیم مردم‌طبق مقررات این قانون انتخاب خواهند شد.
‌ماده 62 - به منظور نظارت در امر انتخابات اصلی و علی‌البدل شورای اسلامی سه نفر از طرف هیأت نظارت شهرستان به عنوان هیأت نظارت فرعی‌تعیین و کتباً به فرمانداری معرفی خواهند شد.
‌ماده 63 - فرماندار با دعوت از هیأت نظارت فرعی موجبات نظارت آنان را در امر انتخاب اعضای شورای اسلامی شهر فراهم خواهد نمود.
‌ماده 64 - فرماندار بلافاصله پس از انتخاب و تعیین اعضای شورای اسلامی شهر مراتب را به منظور اطلاع اهالی حوزه انتخابیه آگهی می‌نماید.
‌انتخاب شورای اسلامی شهرستان ‌ماده 65 - هر یک از شوراهای اسلامی شهر، مرکز شهرستان و بخشهای تابعه آن شهرستان حداکثر ظرف یک هفته تشکیل جلسه داده و یک نفر را از‌بین خود با رأی مخفی و اکثریت نسبی به عنوان نماینده برای عضویت در شورای اسلامی شهرستان به فرماندار معرفی می‌نماید.
‌ماده 66 - فرماندار پس از وصول معرفی‌نامه‌های کلیه نمایندگان منتخب شوراهای اسلامی شهر، مرکز شهرستان و بخش موظف است حداکثر ظرف‌یک هفته به منظور تشکیل اولین جلسه شورای اسلامی شهرستان از نمایندگان معرفی شده دعوت به عمل آورد.
‌تبصره - برای اعضای شورای اسلامی شهرستان با معرفی فرماندار کارت عضویت به امضاء استاندار صادر خواهد شد.
‌انتخابات شورای اسلامی استان ‌ماده 67 - شورای اسلامی هر شهرستان در اولین جلسه یک نفر را از بین خود با رأی مخفی و اکثریت نسبی به عنوان نماینده برای عضویت در شورای‌اسلامی استان انتخاب و کتباً به استاندار معرفی می‌نمایند.
‌ماده 68 - استاندار پس از وصول معرفی‌نامه‌های کلیه نمایندگان شورای اسلامی شهرستانها به منظور اطلاع اهالی حوزه انتخابیه نسبت به انتشار اسامی‌اعضاء شورای اسلامی استان اقدام خواهد نمود.
‌تبصره - برای اعضای شورای اسلامی استان کارت عضویت به معرفی استاندار و به امضاء وزیر کشور صادر خواهد شد.
‌انتخاب شورای عالی اسلامی استانها ‌ماده 69 - شورای اسلامی هر استان در اولین جلسه که حداکثر ظرف یک هفته پس از قطعیت انتخابات بنا به دعوت استاندار تشکیل خواهد شد یک‌نفر را از بین خود با رأی مخفی و اکثریت نسبی برای عضویت در شورای عالی اسلامی استانها انتخاب و کتباً به وزیر کشور معرفی می‌نماید.
‌ماده 70 - وزیر کشور پس از وصول معرفی‌نامه کلیه نمایندگان منتخب شوراهای اسلامی استانها اسامی اعضای شورای عالی اسلامی استانها را به‌منظور اطلاع عموم از طریق رسانه‌های گروهی (‌رادیو - تلویزیون) اعلام خواهد نمود.
‌ماده 71 - وزارت کشور محل مناسبی را برای شورای عالی اسلامی استانها تعیین خواهد کرد.
‌تبصره - برای اعضای شورای عالی اسلامی استانها کارت عضویت به معرفی وزیر کشور و امضاء رییس مجلس شورای اسلامی صادر خواهد شد.
‌ماده 72 - آیین‌نامه اجرایی این قانون ظرف سه ماه پس از ابلاغ آن وسیله وزارت کشور تهیه و پس از تصویب هیأت وزیران به مورد اجرا گذارده خواهد‌شد.
فصل نهم - هیأتهای نظارت ‌ماده 73 - به منظور نظارت بر امر انتخابات شوراها هیأت مرکزی نظارت بر امر انتخابات شوراهای اسلامی کشوری متشکل از سه نفر از اعضاء‌کمیسیون شوراها و امور داخلی و دو نفر از اعضاء کمیسیون اصل 90، به انتخاب مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌گردد.
‌تبصره - در صورتی که به تعداد لازم کمیسیونهای مذکور داوطلب نباشد مجلس از میان سایر نمایندگان داوطلب 5 نفر را انتخاب می‌نماید.
‌ماده 74 - به منظور نظارت بر امر انتخابات شوراهای اسلامی کشوری در هر استان هیأت عالی نظارت استان مرکب از سه نفر از نمایندگان مجلس‌شورای اسلامی آن استان به تعیین هیأت مرکزی نظارت تشکیل می‌گردد.
‌تبصره - در هر استانی که تعداد نمایندگان آن از سه نفر کمتر باشد و یا به حد نصاب از آن استان داوطلب نباشد تعیین بقیه اعضاء از بین نمایندگان‌استانهای مجاور با هیأت مرکزی نظارت می‌باشد.
‌ماده 75 - هیأت عالی نظارت استان در هر شهرستان هیأت نظارت شهرستان بر انتخابات شوراهای اسلامی کشوری را مرکب از 5 نفر از معتمدین محل‌آن شهرستان تشکیل می‌دهد.
‌ماده 76 - هیأت نظارت شهرستان برای حوزه‌های انتخابیه آن شهرستان هیأتهای نظارت فرعی مرکب از سه نفر ناظر ثابت یا سیار تعیین می‌نمایند که در‌تمام مراحل انتخابات بر صحت جریان انتخابات نظارت بنمایند اما حق دخالت در امور اجرایی انتخابات را ندارند.
‌تبصره 1 - تصمیم در مورد گزارشات هیأتهای نظارت فرعی و بازرسان با هیأت نظارت شهرستان می‌باشد و هیأت اجرایی مکلف به رعایت نظرات آن‌هیأت در چهار چوب این قانون می‌باشد.
‌تبصره 2 - نتیجه اخذ رأی و صحت انتخابات به پیشنهاد هیأت نظارت شهرستان و تأیید هیأت عالی نظارت استان می‌باشد و هیأت عالی نظارت استان‌موظف است حداکثر ظرف دو هفته پس از اعلام نتیجه آراء نظر خویش را کتباً به اطلاع فرماندار محل برساند و در صورت عدم اعلام نظر صحت‌انتخابات تأیید شده تلقی می‌گردد.
‌ماده 77 - توقف و یا ابطال انتخابات در مواردی انجام می‌شود که به تشخیص هیأت مرکزی نظارت تخلف از این قانون در سر نوشت انتخابات مؤثر‌باشد.
‌قانون فوق مشتمل بر دوازده ماده اصلاحی و ماده 26 مکرر از قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری و هفتاد و هفت ماده و سی و پنج تبصره‌مربوط به انتخابات شوراهای مزبور در جلسه روز یکشنبه بیست و نهم تیر ماه یک هزار و سیصد و شصت و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب و در‌تاریخ 1365.5.1 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
‌رییس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی