تهرانی

معنی کلمه تهرانی

معنی واژه تهرانی

معنیجلال الدین تهرانی
شناسنامه
نام کامل سید جلال‌الدین تهرانی
زادروز ۱۲۷۵
زادگاه تهران
تاریخ مرگ ۱۳۶۶
محل مرگ جنوب فرانسه
اطلاعات سیاسی
سمت ریاست شورای سلطنت
پست‌های قبلی وزیر مشاور
وزیر پست و تلگراف و تلفن
وزیر مختار ایران در بلژیک
سناتور انتصابی از آذربایجان
ن • ب • و
سید جلال‌الدین تهرانی ستاره شناس، ریاضی دان، دولت‌مرد، دانشمند و فقیه ایرانی دوران پهلوی بود. او چند بار وزیر و سناتور شد و در آستانه انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به ریاست شورای سلطنت منصوب شد. استعفای او پس از ملاقات با خمینی در نوفل لوشاتو ضربه مهمی به نظام پادشاهی در ایران بود.

سید جلال تهرانی پس از تحصیلات مقدماتی دینی به نجوم روی‌آورد. انتشار چند شماره گاهنامه او از نخستین گام‌های عرصه علم ستاره‌شناسی به عموم در ایران است.

محتویات
۱ عرصه سیاست
۱.۱ پست‌های دولتی
۲ در آستانه انقلاب ایران (۱۳۵۷)
۳ آثار
۴ منبع
عرصه سیاست

او در سال ۱۳۰۷ در جریان دستگیری سید حسن مدرس همراه او بود و مدتی زندانی شد. در ۱۳۲۶ در کابینه احمد قوام وزیر مشاور شد. در ۱۳۲۸ در کابینه محمد ساعد وزیر مشاور و سپس وزیر پست و تلگراف و تلفن شد. در فروردین ۱۳۲۹ در کابینه علی منصور وزیر پست و تلگراف و تلفن بود. در خرداد ۱۳۳۰ نایب التولیه آستان قدس رضوی شد. در بهمن ۱۳۳۲ وزیرمختار ایران در بلژیک و در مهر ۱۳۳۷ سناتور انتصابی از آذربایجان شد.

وی از مخالفان اصلاحات ارضی بود و به همین جهت با ایراد سخنرانی علیه این قانون در سالن کشاورزی خراسان از استانداری خراسان و نیابت تولیت آستان قدس رضوی استعفا کرد. در وقایع خرداد ۱۳۴۲ هم به لحاظ دوستی که با روح‌الله خمینی داشت اقدامات مؤثری در نجات وی به عمل آورد. وی در سنا با نخست‌وزیران انتخابی شاه، یعنی حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا به مخالفت برخاست و غالباً به لوایح دولت رأی کبود می‌داد. سید جلال تهرانی تنها سناتوری بود که به لایحه مصونیت مستشاران آمریکایی (کاپیتولاسیون) که بعدآً به صورت قانون درآمد رأی مخالف داد.

پست‌های دولتی
وزیر مشاور در کابینه احمد قوام (۱۳۲۶)
وزیر مشاور در کابینه محمد ساعد (۱۳۲۸)
وزیر پست و تلگراف و تلفن در کابینه محمد ساعد (۱۳۲۸)
وزیر پست و تلگراف و تلفن در کابینه علی منصور (فروردین ۱۳۲۹)
نایب التولیه آستان قدس رضوی (خرداد ۱۳۳۰)
وزیرمختار ایران در بلژیک (بهمن ۱۳۳۲)
سناتور انتصابی از آذربایجان (مهر ۱۳۳۷ تا ۲۷ اسفند ۱۳۳۸)
سناتور انتصابی از آذربایجان (۳ فروردین ۱۳۳۹ تا ۱۹ اردیبهشت ۱۳۴۰)
سناتور انتصابی از تهران (۱۴ مهر ۱۳۴۲ تا ۱۲ مهر ۱۳۴۶)
در آستانه انقلاب ایران (۱۳۵۷)

در ۲۶ دی ۱۳۵۷ در جلسه شورای سلطنت که در حضور محمدرضا شاه تشکیل شد به ریاست این شورا انتخاب شد. دو روز پس از خروج شاه از ایران در ۲۶ دی، سید جلال‌الدین تهرانی به پاریس رفت تا با خمینی ملاقات کند. خمینی او را به شرط استعفا از شورای سلطنت پذیرفت. در دوم بهمن پس از انتشار استعفانامه با خمینی ملاقات کرد.

متن استعفای سید جلال‌الدین تهرانی: یک شنبه ۱ بهمن ماه ۱۳۵۷ هجری شمسی مطابق با ۲۲ شهر صفرالمظفر ۱۳۹۹ هجری قمری . قبول ریاست شورای سلطنت از طرف اینجانب فقط برای حفظ مصالح مملکت و امکان تأمین آرامش اجتماعی آن بود ولی شورای سلطنت به سبب مسافرت اینجانب به پاریس که برای نیل به هدف اصلی بود تشکیل نگردید. در این فاصله اوضاع داخلی ایران سریعاً تغییر یافت به طوری که برای احترام به افکار عمومی با توجه به فتوای حضرت آیت‌الله العظمی خمینی دامت برکاته مبنی بر غیر قانونی بودن آن شورا آن را غیرقانونی دانسته کناره گیری کردیم. از خداوند و اجداد طاهرین و ارواح مقدسه اولیای اسلامی مسئلت دارم که مملکت و دولت مسلمان ایران را در ظل عنایت حضرت امام عصر عجل الله فرجه از هر گزندی مصون داشته و استقلال وطن عزیز ما را محفوظ فرمایند. محمدالحسینی سید جلال تهرانی.

سید جلال‌الدین تهرانی مجموعه بی‌نظیری از آلات و اسباب نجومی گرداورده بود که همه را به موزه آستان قدس رضوی وقف کرد.

آثار
تصحیح تاریخ قم حسن بن محمد قمی
گاهنامه
تصحیح چهار مقاله نظامی عروضی
تصحیح الارشاد فی شرح حال صاحب بن عباد
اصفهان نصف جهان
تصحیح حدود العالم من المشرق الی المغرب
ترجمه محاسن اصفهان
تصحیح تاریخ جهانگشای جوینی
تصحیح فارسنامه ابن بلخی
تصحیح جامع‌التواریخ (رشیدالدین فضل‌الله همدانی)
تصحیح لب‌التواریخ (یحیی بن عبداللطیف قزوینی)
تعلیمات دینی (برای مدارس)

منبع

دکتر باقر عاقلی. شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (۱). تهران: نشر گفتار / نشر علمی، ۱۳۸۰. ISBN 964-5570-57-3.
سید جلال‌الدین تهرانی: رئیس شورای سلطنت مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
انگلیسیtehrani
عربیطهراني
ترکیtahran
فرانسویtéhérani
آلمانیteherani
اسپانیاییteherán
ایتالیاییteherani