قیصریه عثمانی آناطولی

معنی کلمه قیصریه عثمانی آناطولی

معنی واژه قیصریه عثمانی آناطولی

معنیقیصریه شهری است متعلق به سلجوقیان آناطولی که در کنار شهرهایی چون قونیه و سیواس از مراکز اصلی تمدنی این دولت به شمار می آید . این شهر از روزگاران قدیم سرپا بوده است و آثاری از تمدن هیت ها و بعد از آن رومی های بیزانس و سپس دوره عثمانی در اینجا دیده می شود. منطقه کول تپه 22 کیلومتر مانده به قیصریه روزگاری پایتخت دوره هیت ها بوده و آثار فراوانی از آن کشف شده است. تپه کانیش و شهرک کارن نیز در همان نزدیکی هستند که آثار فراوانی از دوره های کهن در خود جای داده اند.

تاجران آسوری به این شهر رفت و آمد داشتند و قیصریه از همان دوره شهری اقتصادی بوده و تاکنون نیز این موقعیت را حفظ کرده است. قزوینی در آثار البلاد (ص554) در باره قیصریه نوشته است: «شهر بزرگی در بلاد روم است که سلطان روم آن را از سنگ ساخته است. مردمان زیاد و عمارات فراوانی دارد و اکنون هم پایتخت سلجوقیان است. آثار قدیمه ای در آنجا هست. جایی هست که می گویند محبس محمد بن حنفیه بوده است. جامع ابومحمد بطال و حمامی که از عجایب دنیاست در آنجا هست». در معجم البلدان هم شبیه این مطالب آمده است.

در این شهر از اماکن مقدسه مسجدى را میتوان ذکر کرد که بنام قهرمان دوره امویان (ابو محمد) بطال ساخته شده بود. حمد اللّه مستوفى میگوید «قیصریه شهرى بزرگ است قلعه آنرا سلطان علاء الدین کیقباد سلجوقى بارو از سنگ تراشید و در پاى کوه ارجاست افتاده است». در خصوص کوه ارجاست مستوفى میگوید «کوه بس عظیم است و بلند ... و قله آن هرگز از برف کم نشود و آبهاى فراوان از آن کوه فرود میآید و به بلاد روم میریزد و بر آن کلیساى بزرگ ساخته‏اند و دور آن کوه کس نداند که چند فرسنگ است و قیصریه در پایان اوست». همچنین در قیصریه مزار معروف محمد بن حنفیه پسر حضرت على بن ابیطالب واقع شده است.

بازاری در شهر اصفهان ایران وجود دارد که قیصریه خوانده می شود و شاردن در این باره نوشته است که «شاه عباس این سردر را از آن چنین نام نهاد که شبیه سردر یکى از بناهاى شهر قیصریه ساخته است». البته درستی این مطلب نیاز به تحقیق دارد. بازار قیصریه در شهرهای دیگری از شهرهای ایران نیز هست که ممکن است به تقلید از اصفهان برپا شده باشد.

قیصریه یادآور شهر اصفهان است. مردم مرکزی آن در وسط تاریخ زندگی می کنند. تعداد زیادی کاروانسرا و مدرسه و مسجد در این محوطه وجود دارد که بیشتر آنها از قرنهای هفتم و هشتم هجری و حتی اندکی زودتر است.

کتیبه های زیادی به عربی وجود دارد که تاریخ هر کدام از این بناها روی آن نصب شده است. کتیبه ای هم به فارسی حاوی چند بیت شعر روی یکی از دیوارهای قلعه دیده می شود. قبرستان کهن شهر بسیار بزرگ است. سنگهای زیادی در آن وجود دارد اما تقریبا روی هیچ کدام آنها نوشته ای نیست مگر آن که خیلی متأخر باشد. قبر شیخ برهان الدین و مزار او که در سال 1234 ساخته شده در این قبرستان است که در سال 1893 گنبدی روی آن بنا شده است. گفته اند که وی استاد مولانا است و مزار او اکنون زیارتگاه مردم است.

در بخش مرکزی شهر دیوارهای قلعه در اکثر جاها باقی مانده است. لابلای آنها مساجد کهنه و کاروانسراهایی دیده می شود که همچنان قابل استفاده است. میدان اصلی شهر، میدان جمهوریت است با مجسمه آتاتورک در میان آن، که به نوعی تداعی گر میدان نقش جهان اصفهان است. مسجد بزرگ، مناره یا برج ساعت و برخی از بناهای جدید نیز در کنار آن وجود دارد.

این آثار نشان می دهد که فرهنگ های مختلفی در ادوار مختلف در اینجا وجود داشته است. آثار تاریخی به دوره هیتی ها، رومی ها ، سلجوقی ها و عثمانی ها تقسیم می شود. شهرک های کارن و کانیش در اطراف مازاکا ـ نام قدیم قیصریه ـ در آن زمان بوده است. فرهنگ ایرانی هم در اینجا تأثیر داشته چرا که شهر تا زمان اسکندر زیر حکومت ایران قرار داشته است. مازاکا بعدها به دست رومی‌ها افتاده و یکی از مراکز مسیحیان شد.

ساکنان این شهر پیش از اسلام مسیحی بودند و کلیساهای فراوانی داشتند. در اواسط قرن ششم میلادی شهر توسط شاهپور ساسانی تصرف شد. بعد از اسلام، این منطقه را نیز مسلمانان گرفتند و در سال 1071 میلادی پس از نبردی به سرزمین ترکان سلجوقی پیوست. در سال 1075 بیگی دانشمند در این ناحیه حکومت می کرد. پس از سلجوقیان مدتی دولت ذوالقدرها در این ناحیه برپا بود تا آن که به دست عثمانی ها افتاد.

قلعه اصلی شهر، مهم ترین پدیده تاریخی این محوطه، هشتصد متر است با دو دروازه که در آن معماری سلجوقیان آناطولی و معماری عثمانی دیده می شود. مسجد هنات خاتون، مسجد جامع ، مسجد و مدرسه حاجی قلیچ ، مسجد قورشون لو، مسجد قلعه و مسجد خان از مساجد مهم این شهر هستند. شهر قیصریه را باید شهر گنبدها نیز نامید. گنبدهای مخروطی شکل که در جاهای مختلف شهر هست و هر کجا کنار مسجد یا مدرسه ای ملاحظه شد معنایش این است که روی مقبره بانی ساخته شده است. یا آن که سرانی از صوفیه از اخی ها یا مولوی ها در زیر آن مدفون هستند.

یکی از زیباترین بناهایی داخل مجموعه قلعه کاروانسرای وزیرخان است که توسط داماد ابراهیم پاشا در سال 1727 تأسیس شده و تنها کاروانسرای داخل قیصریه قدیم است. جالب است که به جز کاروانسرای اصلی، دو کاروانسری کوچک مثل گوشه هایی که در مسجد امام اصفهان است، در زوایای آن وجود دارد. پدیده جالب دیگر قلعه بازار سرپوشیده بزرگ و تو در تویی است که در سال 1859 توسط مردم قیصریه درست شده و بالغ بر پانصد دکان دارد. این قسمت شبیه بازارهای سرپوشیده ای است که در شهرهای ایرانی هم قابل رؤیت است و همچنان برپاست.
انگلیسیottoman anatolian caesaria