نقشه برداری

معنی کلمه نقشه برداری

معنی واژه نقشه برداری

معنینقشه‌برداری به علم اندازه‌گیری دقیق و تعین موقعیت نسبی عوارض روی سطح زمین اطلاق میشود. از این تعریف ساده چنین استنتاج می‌شود که هدف، تعیین مختصات نقاط در سه بعد است. در بعضی موارد، برای تعیین موقعیت، بعد زمان نیز مورد توجه قرار می‌گیرد (سنجش‌های نجومی و نقشه برداری ماهواره‌ای). مختصات مطلوب می‌تواند مختصات دکارتی Z,Y,X و یا مختصات عرض و طول جغرافیایی باشد.
معمولاً عملیات نقشه‌برداری شامل دو مرحله برداشت (یا اندازه‌گیری) و محاسبه و ارائه نتایج کار است. در مرحله اندازه گیری، از وسایل و دستگاه‌ها و نیز روش‌های مختلفی استفاده می‌شود تا داده‌های لازم برای مرحله دوم بدست آید. نتایج کار به صورتهای آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و...) و یا ارقامی (مانند جدول‌ها، مدل‌های رقمی زمین) ارائه می‌گردد.
در نقشه‌برداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً ناچیز است و می‌توان زمین را در منطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت. در مواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشه‌برداری مسطحه نامیده می‌شود این فرضیه مادامیکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کیلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول است. نقشه‌برداری مسطح برای کارهای مهندسی، معماری، شهرسازی، باستانشناسی، کارهای ثبت و املاکی، تجاری، اکتشافی بکار می‌رود. برای نمایش اطلاعات جمع‌اوری شده در نقشه‌برداری از سیستم تصویر استفاده می‌گردد.
آموزش نقشه‌برداری
نقشه‌برداری در سطوح گوناگون آموزش داده می‌شود. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره دبیرستان قوی باشند و نیز علاقه‌مندی و آمادگی جسمی لازم برای کارهای صحرایی را دارا باشند.
بعضی دروس تخصصی این رشته عبارت‌اند از: راه سازی، تئوری خطاها، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین)، فتوگرامتری، کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه‌برداری از بستر دریا)، پروژه و کارآموزی می‌باشند.
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد دکتری در ایران موجود است. سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتیرانی، سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سپاه و بخش خصوصی از جمله محلهای جذب فارغ‌التحصیلان این رشته‌است.
شاخه‌ها]
به علت وسعت زیاد نقشه‌برداری تقسیمات مختلفی برای آن در نظر گرفته‌اند:
۱- ژئودزی: برای تعیین و بررسی شکل و ابعاد زمین
۲- توپوگرافی: برداشت و نمایش شکل زمین و محاسبه مساحت وارتفاع هدف اصلی آن تهیهٔ نقشه‌های ارتفاعی است
۳- فتوگرامتری: تهیهٔ نقشه با عکس برداری زمینی، هوایی یا ماهواره‌ای
۴- کارتوگرافی: مراحل ترسیم نقشه را گویند تنها بخش نقشه برداری است که هنر در آن دخیل است
۵- سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS): در این سیستم همه اطلاعات به صورت مکان مرجع دسته بندی می‌شوند و کاربردهای فراوانی دارد از جمله ذخیره، بازیابی، به هنگام سازی و پردازش داده‌های مکانی به منظور اتخاذ یا پشتیبانی یک تصمیم برای حل یک مسئله به بهترین روش و کمترین هزینهرا ممکن می‌سازد.
۶- سنجش از دور (RS): جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی بیشترین اتکای آن به تصاویر ماهواره‌ای است
۷- کاداستر: نقشه برداری ثبتی و یا نقشه برداری که ارزش حقوقی داشته باشد
۸- آب‌نگاری: یا همان هیدروگرافی تهیه نقشه و دادهای مکانی از ژرفای آب‌ها
رشته‌های مختلف نقشه‌برداری
۱-نقشه‌برداری مسیر: برای طرح و پیاده کردن مسیرها از قبیل راه و راه آهن و کانال کشی و غیره استفاده می‌گردد.
۲-نقشه‌برداری زیرزمینی: موضوع آن برداشت یا پیاده کردن نقشه‌های تونل و معادن و غیره‌است.
۳-نقشه‌برداری هیدروگرافی: به منظور داشتن موقعیت عمق دریاها و رودخانه‌ها جهت عبور و مرور کشتی‌ها، زیردریائی‌ها، محل عبور لوله‌های نفت وگاز دراعماق دریاها، ایجاد اسکله‌های جدید ومکانیزه، احیای بنادر و تاسیسات ساحلی متعلق به آنها و همچنان بهره‌برداری صحیح و بهینه از دریاچه‌ها و سدها برای مقاصد و اهداف مختلف از آن استفاده می‌شود.
۴-نقشه‌برداری نظامی: برای تهیه نقشه‌های نظامی و تعیین نقاط مهم استراتژیکی یک منطقه و برای اهداف نظامی و آرایش و استقرار نیروهای رزمنده و مواضع تعرضی و دفاعی با مقیاس بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۵-نقشه‌برداری ثبتی: که هدف آن تعیین حدود اراضی و مساحت قطعات ملکی است.
۶-نقشه‌برداری شهری: برای تهیه و اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی و هادی شهرها به کار می‌رود.
نرم افزار های نقشه‌برداری
با پیشرفت علم و گسترش نرم افزارهای کامپیوتری باعث شد که دیگر روش های سنتی جای خود را به نرم افزارهای بدهد .که می توان به چند نرم افزار پرکاربرد اشاره نمود - اتودیسک اتوکد Auto desk Auto Cad : نخستین نرم افزار نقشه کشی الگو:جان واکر و موسس شرکت Auto desk، مبتکر نرم افزار َAuto cad که در سال 1982 پا به عرصه ظهور نهاد .اولین نسخه آن کمتر از دو مگابایت حجم داشت و تنها شامل 17 دستور برای ترسیم بود.در حال حاضر 24 نسخه ( از اتوکد 1 تا 2011 ) انشتار یافته که می توان به چهار دوره تقسیم کرد
دوره اول :تکامل نرم افزار با تکمیل دستورالعملهای ترسیمات دوبعدی تا اتوکد ویرایش 10 ادامه دارد
دوره دوم : امکان ایجاد فضای سه بعدی با خصلت صفحه ای در محیط اتوکد 10
دوره سوم :استفاده از فناوری پنجره های محاوره ای در نرم افزار وآسان سازی ارتباط با صفحه کار اتوکد 11 و 12
دوره چهارم: امکان ایجاد احجام سه بعدی در محیط های 14 به بعد .توانایی ایجاد اشکال سه بعدی پیچده قابلیت برنامه نویسی به زبانهای مایکروسافت ویژوال بیسیک و اتو لیسپ استفاده از امکانات سیستم عامل مایکروسافت ویندوز استفاده از امکانات چند کاربری و امکان ارتباط با نرم افزارهای دیگر.در ویرایش های 2000 به بعد ایجاد گرددید
در سال 2000 شرکت اتودیسک رسما نرم افزار را برای مهندسین نقشه براری که توانایی خارق العاده ای در زمینه نقشه برداری، راهسازی، کارتوگرافی و... به همراه داشت و نقطه عطفی در صنعت نرم افزارهای نقشه برداری گردید که اولین نگارش آن 2000 Auto Cad Land Development بوده و آخرین نگارش Auto cad Land Desktop 2009 عرضه گردید.
از مزایایی آن می توان :
تحت ویندوز و استفاده از تمام ابزارهای اتوکد
قابلیت های محاسبه تمامی نیازهای مهندسین نقشه برداری
قابلیت برنامه نویسی و توسعه آن بر حسب نیاز کاربر
پشتیبانی فنی از طرف شرکت سازنده
وجود مستندات بسیار زیاد و دارا بود Help جامع نرم افزار
عدم نیاز به نصب اولیه نرم افزار اتوکد
قابلیت ارائه خروجی به اکثر نرم افزار های مرتبط
و.....

از معایب :
پویا نبودن نرم افزار در برخی موارد مانند ایجاد منحنی میزانها خط پروژه و .....
سنگین بودن نرم افزار و نیاز به سخت افزار قوی تر در نسخه های جدید
تصحیحات زیاد برای ایجاد منحنی های میزان ( مثلث بندی نسبتا ضعیف )
آموزش و یادگیری نسبتا سخت به نرم افزارهای مشابه مانند SDRMap & Design
و ....


زمینه کاری این رشته
دانش‌آموختگان رشته نقشه‌بردای در هر مقطعی اعم از دیپلم به بالا به سرعت جذب بازار کار می‌شوند. به دلیل اهمیت این رشته در کارهای عمرانی و محاسبات سنگین ریاضی و تئوری خطاها کسب مدرک در این رشته کار آسانی نیست. از این رو دانشجویان این رشته حتی در هنگام تحصیل نیز با پیشنهادات کار فراوانی روبرو می‌شوند.
عربیرسم الخرائط