صفت مشتق به واژه‌هایی گفته می‌شود که از یک فعل یا اسم حاصل می‌شوند و ویژگی یا خاصیتی را به نام یا چیزی نسبت می‌دهند. در زبان فارسی، صفت‌های مشتق معمولاً از طریق افزودن پسوندهای خاصی به ریشه فعل یا اسم شکل می‌گیرند.

ویژگی‌ها و قواعد صفت‌های مشتق:

1. پسوندهای شایع:

   • -یده: مانند "خوانده" (از خواندن)، "دیده" (از دیدن)
   • -ان: مانند "دوستانه" (از دوست)، "خندان" (از خندیدن)
   • -س: مانند "شاد" (از شادی)

2. گونه‌های صفت‌های مشتق:

   • صفت participle: این صفات معمولاً نشان‌دهنده حال و یا انجام فعل هستند. مثلاً "رانده" به معنای کسی که رانده است.
   • صفت حال: این صفات معمولاً نشان‌دهنده ویژگی یا حالتی هستند. مثلاً "زیبا" به معنای دارای زیبایی.

3. نحوه‌ی صرف:

   • صفت‌های مشتق در جملات به‌عنوان توصیف‌کننده اسم‌ها به کار می‌روند و ممکن است از نظر جنس و تعداد با اسم‌هایی که توصیف می‌کنند هماهنگ شوند. مثلاً "کتاب‌های خوانده شده" (کتاب‌های خوانده + شده).

4. تطابق با اسم:

   • صفت‌های مشتق باید با اسم‌هایی که توصیف می‌کنند، از نظر جنس و تعداد هم‌خوانی داشته باشند. مثلاً "دختران خندان" (دختران > خندان).
5. نکات نگارشی:
   • در نوشتار، استفاده صحیح از ویرگول و نقطه‌گذاری می‌تواند فهم جملات را تسهیل کند.
   • دقت در کاربرد قافیه و هجا در ساخت صفات مشتق می‌تواند به زیبایی متن کمک کند.

مثال‌ها:

• "کتاب‌های خوانده شده در قفسه قرار دارند."
• "دانشجوهای پرتلاش در امتحانات موفق بودند."
• "شرکت‌های نوپا به دنبال جذب سرمایه‌گذار هستند."

استفاده از صفت‌های مشتق در زبان فارسی موجب غنای بیان و توصیف ویژگی‌ها و حالات می‌شود.