به كميل بن زياد

امیرالمومنین (ع) در نامه 61

و من كتاب له عليه السلام إلى كميل بن زياد النخعي و هو عامله على هيت ينكر عليه تركه دفع من يجتاز به من جيش العدو طالبا للغارة - نامه (60) و من كتاب له عليه السلام إلى العمال الذين يطأ الجيش عملهم مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى مَنْ مَرَّ بِهِ الْجَيْشُ مِنْ جُبَاةِ الْخَرَاجِ وَ عُمَّالِ الْبِلَادِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي قَدْ سَيَّرْتُ جُنُوداً هِيَ مَارَّةٌ بِكُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ قَدْ أَوْصَيْتُهُمْ بِمَا يَجِبُ لِلَّهِ عَلَيْهِمْ مِنْ كَفِّ الْأَذَى وَ صَرْفِ الشَّذَا وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَيْكُمْ وَ إِلَى ذِمَّتِكُمْ مِنْ مَعَرَّةِ الْجَيْشِ إِلَّا مِنْ جَوْعَةِ الْمُضْطَرِّ لَا يَجِدُ عَنْهَا مَذْهَباً إِلَى شِبَعِهِ فَنَكِّلُوا مَنْ تَنَاوَلَ مِنْهُمْ ظُلْماً عَنْ ظُلْمِهِمْ وَ كُفُّوا أَيْدِيَ سُفَهَائِكُمْ عَنْ مُضَارَّتِهِمْ وَ التَّعَرُّضِ لَهُمْ فِيمَا اسْتَثْنَيْنَاهُ مِنْهُمْ وَ أَنَا بَيْنَ أَظْهُرِ الْجَيْشِ فَارْفَعُوا إِلَيَّ مَظَالِمَكُمْ وَ مَا عَرَاكُمْ مِمَّا يَغْلِبُكُمْ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ لَا تُطِيقُونَ دَفْعَهُ إِلَّا بِاللَّهِ وَ بِي فَأَنَا أُغَيِّرُهُ بِمَعُونَةِ اللَّهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ

از نامه آن حضرت است به كميل، پسر زياد نخعي هنگامي كه از جانب او عامل هيت بود. امام بر او خرده مي‏گيرد كه چرا سپاهيان دشمن را كه از حوزه مأموريت او گذشته و براي غارت مسلمانان رفته‏اند واگذارده و از سرزمين خود نرانده است. - اما بعد، واگذاردن آدمي آنچه را بر عهده دارد و عهده‏دار شدن وي كاري را كه ديگري بايد گزارد، ناتوانيي است آشكار و انديشه‏اي تباه و نابكار. دليري تو در غارت مردم قرقيسيا و رها كردن مرزهايي كه تو را بر آن گمارده‏ايم، و كسي در آنجا نيست كه آن را بپايد، و سپاه دشمن را از آن دور نمايد، رأيي خطاست و انديشه‏اي نارسا. تو پلي شده‏اي تا از دشمنانت هر كه خواهد از آن بگذرد و بر دوستانت غارت برد. نه قدرتي داري كه با تو بستيزند، نه از تو ترسند و از پيشت گريزند. نه مرزي را تواني بست، نه شوكت دشمن را تواني شكست. نه نياز مردم شهر را بر آوردن تواني، و نه تواني امير خود را راضي گرداني.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، نامه 61