در آداب جنگ

امیرالمومنین (ع) در خطبه 65

و من كلام له عليه السلام كان يقوله لأصحابه فى بعض أيام صفين - مَعَاشِرَ الْمُسْلِمِينَ اسْتَشْعِرُوا الْخَشْيَةَ وَ تَجَلْبَبُوا السَّكِينَةَ وَ عَضُّوا عَلَى النَّوَاجِذِ فَإِنَّهُ أَنْبَى لِلسُّيُوفِ عَنِ الْهَامِ وَ أَكْمِلُوا اللَّأْمَةَ وَ قَلْقِلُوا السُّيُوفَ فِي أَغْمَادِهَا قَبْلَ سَلِّهَا وَ الْحَظُوا الْخَزْرَ وَ اطْعَنُوا الشَّزْرَ وَ نَافِحُوا بِالظُّبَا وَ صِلُوا السُّيُوفَ بِالْخُطَا وَ اعْلَمُوا أَنَّكُمْ بِعَيْنِ اللَّهِ وَ مَعَ ابْنِ عَمِّ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى الَّلُه عَلَيْهِ وَاَلِهِ وَ سَلَّمَ) فَعَاوِدُوا الْكَرَّ وَ اسْتَحْيُوا مِنَ الْفَرِّ فَإِنَّهُ عَارٌ فِي الْأَعْقَابِ وَ نَارٌ يَوْمَ الْحِسَابِ وَ طِيبُوا عَنْ أَنْفُسِكُمْ نَفْساً وَ امْشُوا إِلَى الْمَوْتِ مَشْياً سُجُحاً وَ عَلَيْكُمْ بِهَذَا السَّوَادِ الْأَعْظَمِ وَ الرِّوَاقِ الْمُطَنَّبِ فَاضْرِبُوا ثَبَجَهُ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ كَامِنٌ فِي كِسْرِهِ قَدْ قَدَّمَ لِلْوَثْبَةِ يَداً وَ أَخَّرَ لِلنُّكُوصِ رِجْلًا فَصَمْداً صَمْداً حَتَّى يَنْجَلِيَ لَكُمْ عَمُودُ الْحَقِّ (وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَكُمْ وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ)

از سخنان آن حضرت است كه در يكي از روزهاي صفيّن به ياران خود فرموده است - گروه مسلمانان ترس از پروردگار را شعار داريد، و برون را پوشيده به آرامش و وقار، و در ميدان كارزار دندانها را سخت برهم بفشاريد، كه شمشيرها را باز مي‏دارد از رسيدن به كاسه سر، و ساز جنگ را آماده سازيد، هر چه بهتر و نيكوتر، و پيش از كشيدن شمشير - در رزمگاه - آن را در نيام بجنبانيد. از گوشه چشم بنگريد، و ضربت را از چپ و راست رانيد با تيزي شمشير بزنيد، و با ياري گرفتن از گامهاي خويش ضربت تيغ را كاري‏تر كنيد. و بدانيد كه ديده لطف خدا شما را پناه است و پسر عموي رسول وي با شما همراه. پس پياپي بستيزيد و شرم كنيد از آنكه بگريزيد، كه گريز براي بازماندگان مايه ننگ است و ملامت، و آتشي است براي روز قيامت. خود را خرّم و سرخوش داريد، و با آساني و سبك جاني به سوي مرگ گام برداريد. اين لشكر انبوه فراهم، و اين خيمه‏هاي طناب افكنده درهم را هدف حمله خود سازيد. به قلب آن حمله بريد و از كارش بيندازيد كه شيطان در چين و شكن آن خانه گرفته است، دستي پيش براي حمله و ستيز، و پايي در پس براي گريز. پس استوار باشيد و پايدار، تا حقّ براي شما روشن گردد و پديدار، كه «شما برتريد و خدا با شماست، و از پاداش كردارتان نخواهد كاست».

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 65