الگوی انسان کامل

امیرالمومنین (ع) در حکمت 341

وَ قَالَ عليه السلام - مَنْ نَظَرَ فِي عَيْبِ نَفْسِهِ اشْتَغَلَ عَنْ عَيْبِ غَيْرِهِ وَ مَنْ رَضِيَ بِرِزْقِ اللَّهِ لَمْ يَحْزَنْ عَلَى مَا فَاتَهُ وَ مَنْ سَلَّ سَيْفَ الْبَغْيِ قُتِلَ بِهِ وَ مَنْ كَابَدَ الْأُمُورَ عَطِبَ وَ مَنِ اقْتَحَمَ اللُّجَجَ غَرِقَ وَ مَنْ دَخَلَ مَدَاخِلَ السُّوءِ اتُّهِمَ وَ مَنْ كَثُرَ كَلَامُهُ كَثُرَ خَطَؤُهُ وَ مَنْ كَثُرَ خَطَؤُهُ قَلَّ حَيَاؤُهُ وَ مَنْ قَلَّ حَيَاؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ وَ مَنْ قَلَّ وَرَعُهُ مَاتَ قَلْبُهُ وَ مَنْ مَاتَ قَلْبُهُ دَخَلَ النَّارَ وَ مَنْ نَظَرَ فِي عُيُوبِ النَّاسِ فَأَنْكَرَهَا ثُمَّ رَضِيَهَا لِنَفْسِهِ فَذَلِكَ الْأَحْمَقُ بِعَيْنِهِ (وَ الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَا يَنْفَدُ) وَ مَنْ أَكْثَرَ مِنْ ذِكْرِ الْمَوْتِ رَضِيَ مِنَ الدُّنْيَا بِالْيَسِيرِ وَ مَنْ عَلِمَ أَنَّ كَلَامَهُ مِنْ عَمَلِهِ قَلَّ كَلَامُهُ إِلَّا فِيمَا يَعْنِيهِ

(و فرمود:) - آن كه به عيب خود نگريست، ننگريست كه عيب ديگري چيست، و آن كه به روزي خدا خرسندي نمود، بر آنچه از دستش رفت اندوهگين نبود، و آن كه تيغ ستم آهيخت، خون خود بدان بريخت، و آن كه در كارها خود را به رنج انداخت، خويشتن را هلاك ساخت، و آن كه بي‏پروا به موجها در شد غرق گرديد، و آن كه به جايهاي بدنام در آمد بدنامي كشيد، و هر كه پر گفت راه خطا بسيار پوييد، و آن كه بسيار خطا كرد شرم او كم، و آن كه شرمش كم پارسايي‏اش اندك هم، و آن كه پارسايي‏اش اندك، دلش مرده است، و آن كه دلش مرده است راه به دوزخ برده. و آن كه به زشتيهاي مردم نگرد و آن را ناپسند انگارد سپس چنان زشتي را براي خود روا دارد ناداني است و چون و چرايي در ناداني او نيست، و قناعت مالي است كه پايان نيابد، و آن كه ياد مرگ بسيار كند، از دنيا به اندك خشنود شود، و آن كه دانست گفتارش از كردارش به حساب آيد، جز در آنچه به كار اوست زبان نگشايد.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، حکمت 341