قانون تشکیل انجمنهای شهرستان و استان

‌قانون تشکیل انجمنهای شهرستان و استان ‌مصوب 1349.3.30 ‌فصل اول - تشکیل انجمن ‌ماده 1 - به منظور مشارکت اهالی هر محل در اداره امور محلی و در اجرای اصل سپردن کار مردم به مردم و تهیه موجبات آبادانی و عمران شهری و‌روستایی و تشخیص و تعیین نیازمندیهای محلی و مراقبت در تأمین آن در مرکز هر شهرستان به استثناء پایتخت انجمن شهرستان و در مرکز هر استان‌انجمن استان طبق مقررات این قانون تشکیل می‌شود و انجمنهای مزبور دارای شخصیت حقوقی خواهند بود.
‌تبصره 1 - دولت می‌تواند اصلاحاتی را که در این قانون ضروری بداند ظرف 5 سال از تاریخ تصویب این قانون به کمیسیون کشور مجلسین‌پیشنهاد نماید.
‌مصوبات کمیسیون مزبور در این مورد تا تصویب نهایی آن در مجلسین قابل اجراء خواهد بود.
‌تبصره 2 - در نقاطی که فرمانداری کل وجود دارد طبق مقررات این قانون انجمن استان تشکیل می‌شود و فرمانداران کل وظائف و اختیارات‌استانداران را که در این قانون معین گردیده است به عهده خواهند داشت.
‌ماده 2 - اعضاء انجمن‌های شهرستان و استان مطابق مقررات این قانون برای مدت چهار سال از طرف اهالی انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان‌بلامانع است.
‌ماده 3 - انجمن شهرستان تشکیل می‌شود از منتخبین مرکز شهرستان و بخشهای تابع آن و انجمن استان مرکب خواهد بود از دو نفر از اعضاء هر‌یک از انجمنهای شهرستان حوزه استان.
‌ماده 4 - تعداد اعضاء انجمن شهرستان به شرح زیر است:
1 - در مرکز هر شهرستان که تا 30 هزار نفر جمعیت داشته باشد 5 نفر.
2 - در مرکز هر شهرستان که از 30 هزار تا 50 هزار نفر جمعیت داشته باشد 7 نفر.
3 - در مرکز هر شهرستان که از 50 هزار تا 100 هزار نفر جمعیت داشته باشد 9 نفر.
4 - در مرکز هر شهرستان که از 100 هزار تا 200 هزار نفر جمعیت داشته باشد 11 نفر.
5 - در مرکز هر شهرستان که از 200 هزار تا پانصد هزار نفر جمعیت داشته باشد 13 نفر.
6 - در مرکز هر شهرستان که بیش از پانصد هزار نفر جمعیت داشته باشد 15 نفر.
‌تبصره - از هر یک از بخشها که جمعیت آن کمتر از ده هزار نفر باشد یک نفر انتخاب و به تعداد مزبور علاوه خواهد شد و در صورتی که جمعیت‌بخش بیش از 10000 نفر باشد برای هر 7500 نفر به بالا تا ده هزار نفر یک نفر نماینده افزوده خواهد شد.
‌فصل دوم - انتخابات انجمنهای شهرستان و استان ‌ماده 5 - انتخاب‌کنندگان باید واجد شرایط زیر باشند:
1 - تابعیت ایران.
2 - داشتن حداقل 20 سال سن.
3 - توطن در محل انتخاب یا سکونت در آنجا از شش ماه قبل از انتخابات.
‌ماده 6 - انتخاب‌شوندگان باید واجد شرایط زیر باشند:
1 - تابعیت ایران.
2 - داشتن حداقل 25 سال سن.
3 - خواندن و نوشتن فارسی به اندازه کافی.
4 - توطن در محل انتخاب و یا سکونت در آن محل حداقل دو سال قبل از انتخابات.
‌ماده 7 - اشخاص زیر از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محروم هستند:
1 - محجورین.
2 - ورشکستگان به تقصیر و یا تقلب.
3 - مرتکبین جنایات یا جنحه‌های بزرگ عمدی.
4 - کسانی که سوء شهرت دارند.
‌ماده 8 - اشخاص زیر به مناسبت مقام خود نمی‌توانند به عضویت انجمن شهرستان یا استان انتخاب شوند:
1 - نخست وزیر و وزراء و معاونین آنان و نمایندگان مجلسین در تمام کشور.
2 - استانداران و فرمانداران و دادستانها و شهرداران و بخشداران و کلیه رؤساء سازمانهای دولتی و مؤسسات انتفاعی و بازرگانی وابسته به دولت‌و قائم‌مقام و معاونین مقامات مزبور در حوزه مأموریت و کار خود.
3 - اعضاء اصلی و علی‌البدل انجمن نظارت انتخابات انجمن شهرستان در حوزه انتخابیه خود.
4 - رییس و اعضاء انجمن شهر و رییس انجمن بهداری.
‌تبصره 1 - متصدیان مقامات مذکور در بند 2 تا 4 این ماده در صورتی که داوطلب شرکت در انتخابات حوزه مأموریت خود باشند باید قبل از شروع‌انتخابات و همزمان با اعلام آمادگی از سمت خویش استعفا دهند و در صورتی که مستخدم رسمی دولت باشند ضمن استعفا از سمت خود تقاضا کنند‌که آماده به خدمت شوند و دولت مکلف به قبول این تقاضاها است.
‌تبصره 2 - سایر مستخدمین رسمی دولت که به عضویت انجمن شهرستان یا استان انتخاب شوند در صورت قبول عضویت انجمنهای مذکور باید‌از سمت خود استعفا دهند و تقاضا کنند که آماده به خدمت شوند. دولت مکلف به قبول این تقاضا است و مستخدمین مزبور از تاریخ قبولی عضویت‌انجمن آماده به خدمت خواهند شد.
‌مدت عضویت انجمن جزو آمادگی به خدمت مستخدم محسوب می‌شود.
‌تبصره 3 - به مستخدمین رسمی دولت که به نحو مذکور در تبصره‌های 1 و 2 آماده به خدمت می‌شوند در دوران آمادگی به خدمت حقوقی‌پرداخت نخواهد شد و هر گاه مستخدمین مزبور بر اساس آخرین حقوق دریافتی زمان اشتغال کسور بازنشستگی خود را بپردازند وزارتخانه یا مؤسسه‌دولتی متبوع آنان موظف خواهد بود مبلغی معادل کسور پرداختی بابت سهم خود به صندوق بازنشستگی کشوری نیز پرداخت نماید در این صورت‌خدمت اینگونه مستخدمین از نظر بازنشستگی جزء سابقه خدمت آنان محسوب خواهد شد.
‌تبصره 4 - دولت حق ندارد در مدت خدمت مستخدمین موضوع تبصره‌های فوق در انجمنهای شهرستان و استان شغلی در وزارتخانه‌ها یا‌مؤسسات دولتی مادام که این سمت را دارند به آنان ارجاع نماید ولی پس از خاتمه دوران عضویت در انجمن با آنان مانند سایر مستخدمین آماده به‌خدمت طبق قانون استخدام کشوری رفتار خواهد کرد.
‌تبصره 5 - با مستخدمین آماده به خدمت دولت که به عضویت انجمنهای شهرستان یا استان انتخاب شوند بر طبق مقررات این ماده رفتار خواهد‌شد.
‌ماده 9 - مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی تا زمانی که در خدمت هستند از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محرومند.
‌ماده 10 - انتخاب‌کنندگان باید قبل از دادن رأی برگ انتخاباتی تحصیل کنند.
‌نحوه تنظیم دفاتر ثبت نام و احراز صلاحیت رأی دهنده و صدور برگ انتخاباتی به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بر اساس این قانون از طرف وزارت‌کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
‌ماده 11 - پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر شروع انتخابات فرماندار یا جانشین او مکلف است حداکثر ظرف پنج روز در هر شهرستان‌آگهی در حوزه انتخابیه منتشر کند تا کسانی که داوطلب عضویت انجمن شهرستان باشند از تاریخ انتشار آگهی ظرف ده روز به ترتیب ذیل داوطلبی خود‌را به فرمانداری اطلاع دهند داوطلب عضویت انجمن شهرستان باید شخصاً مراتب آمادگی خود را کتباً به فرمانداری اعلام دارد و معرفی‌نامه‌ای به امضاء30 تا 150 نفر با توجه به ماده 4 از اهالی محل که واجد شرایط انتخاب‌کننده باشند ضمیمه نامه خود به فرمانداری ارسال دارد. برگ داوطلبی و‌معرفی‌نامه طبق نمونه‌ای است که از طرف وزارت کشور تهیه خواهد شد.
‌ماده 12 - پس از انتشار اعلان مذکور در ماده 11 فرماندار بلافاصله کمیسیونی مرکب از خود و رؤسای ادارات دادگستری و بهداری و آموزش و‌پرورش و در صورت غیبت یا نبودن در محل قائم‌مقامهای آنان و یک نفر معتمد محل تشکیل داده بدواً کمیسیون به صلاحیت داوطلبان نمایندگی منتها‌ظرف 15 روز رسیدگی و بلافاصله اسامی واجدین شرایط در حوزه انتخابیه را اعلان می‌کند و رأی‌دهندگان فقط می‌توانند به آنان رأی بدهند سپس‌کمیسیون پانزده نفر از طبقات زیر:
1 - علماء.
2 - استادان دانشکده‌ها و دبیران و آموزگاران و پزشکان و مهندسین و وکلای دادگستری.
3 - بازرگانان و پیشه‌وران.
4 - کشاورزان.
5 - کارگران.
‌از هر طبقه سه نفر که واجد شرایط انتخاب شدن باشند تعیین و دعوت می‌نماید.
‌تبصره - در نقاطی که هر یک از ادارات مذکور در این ماده وجود نداشته باشد به جای آنان از رؤسای سایر ادارات یا معتمدین محل برای تشکیل‌کمیسیون پنج نفری دعوت می‌شود تا وظایف مقرره را انجام دهند و همچنین در صورتی که یک یا چند طبقه از طبقات پنجگانه وجود نداشته باشد‌کسری عهده از سایر طبقات انتخاب می‌شود.
‌ماده 13 - دعوت‌شدگان در اولین جلسه از بین خود یا خارج هفت نفر را که دارای سواد فارسی و واجد شرایط انتخاب شدن باشند به رأی مخفی و‌اکثریت نسبی برای انجمن نظارت اصلی و هفت نفر به همین ترتیب برای عضویت علی‌البدل انتخاب می‌کنند. برای انجام انتخاب مزبور حضور دو‌ثلث از دعوت‌شدگان کافی خواهد بود و در شهرهایی که جمعیت آنان کمتر از ده هزار نفر باشد تعداد دعوت‌شدگان برای انتخاب انجمن نظارت از هر‌طبقه دو نفر و اعضاء اصلی و علی‌البدل هر کدام پنج نفر خواهند بود.
‌ماده 14 - اعضاء انجمن نظارت پس از انتخاب بلافاصله از بین خود به رأی مخفی و اکثریت نسبی یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس و دو نفر‌منشی انتخاب می‌نمایند.
‌ماده 15 - انتخاب در یک روز به عمل خواهد آمد و انجمن مرکزی نظارت انتخابات در صورت ضرورت به تعداد لازم یک یا چند شعبه فرعی‌مرکب از پنج نفر از معتمدین محل در یک یا چند نقطه شهر تشکیل می‌دهد که در روز و ساعات مقرر اخذ رأی نمایند.
‌ماده 16 - انجمن نظارت باید آگهی که حاوی مطالب زیر باشد از 5 تا 10 روز قبل از روز اخذ رأی در شهر منتشر کند:
1 - محل انعقاد انجمن و تعداد شعب و روز و ساعتی که برای انتخاب معین می‌شود و مدت اخذ رأی که حداقل 10 ساعت خواهد بود.
2 - شرایط انتخاب‌کنندگان.
3 - عده اعضایی که باید انتخاب شوند.
4 - اسامی داوطلبان عضویت انجمن شهرستان که صلاحیت آنها مورد تأیید قرار گرفته و واجد شرایط مقرر در این قانون باشند با تصریح به این امر‌که رأی‌دهندگان می‌توانند از میان داوطلبان معرفی شده از طرف انجمن نظارت اشخاصی را که مایل باشند انتخاب نمایند.
‌ماده 17 - دادن رأی باید مخفی باشد و نحوه اخذ آراء و استخراج آن و تشخیص حائزین اکثریت طبق آیین‌نامه‌ای است که از طرف وزارت کشور‌تنظیم خواهد شد و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
‌ماده 18 - در مواقعی که یکی از اعضاء انجمن نظارت در خلال جریان امر انتخابات استعفا دهد و یا فوت نماید به جای او یکی از اعضاء علی‌البدل‌که دارای رأی زیادتری بوده است به عضویت انجمن اصلی دعوت می‌شود. در مواقعی که عده‌ای از اعضاء اصلی یا علی‌البدل استعفا یا فوت کنند تا‌زمانی که اکثریت اعضاء اصلی و علی‌البدل برای ادامه کار باقی باشند انجمن با همان عده وظایف خود را انجام خواهد داد و در صورتی که اکثریت باقی‌نباشد فرماندار از میان منتخبین مقرر در ماده 12 کسانی را که رأی بیشتری داشته‌اند به ترتیب دعوت خواهد نمود تا انجمن کار خود را ادامه دهد و در‌صورت تساوی رأی به قید قرعه انتخاب خواهند شد.
‌ماده 19 - هر گاه در جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضاء انجمن نظارت از شرکت و حضور در انجمن استنکاف نمایند در صورتی که با یک‌مرتبه اخطار کتبی فرماندار حاضر نشوند مستعفی شناخته شده و به جای آنها از اعضای علی‌البدل دعوت می‌شود.
‌ماده 20 - در صورتی که عضو مستعفی یا مستنکف یا فوت شده رییس یا نایب رییس یا یکی از منشی‌ها باشد به نحو مذکور در ماده 18 عمل‌می‌شود و به اقتضاء مورد رییس یا نایب رییس یا منشی انتخاب خواهد شد.
‌ماده 21 - اگر کسی در جریان انتخابات شکایت یا ایرادی در امر انتخابات داشته باشد مانع سیر قانونی جریان انتخابات نخواهد بود ولی خلاصه‌شکایت یا ایراد در دفتر مخصوص انجمن نظارت ثبت و به شاکی رسید داده خواهد شد و طبق مقررات ماده 22 رسیدگی به عمل خواهد آمد.
‌ماده 22 - انجمن نظارت از روز اعلام خاتمه رأی و تعیین منتخبین تا یک هفته ایرادات و شکایات از انتخابات را پذیرفته و رسیدگی می‌کند و نتیجه‌را اعلام می‌دارد و اگر شکایتی از انجمن نظارت رسیده باشد باید تا آخرین ساعت اولین روز هفته بعد به کمیسیون مذکوره در ماده 12 برای رسیدگی و‌اتخاذ تصمیم بفرستد کمیسیون مزبور حداکثر در مدت یک هفته رسیدگی به شکایات را خاتمه داده و نظر خود را ضمن تنظیم صورت مجلسی به‌فرمانداری و انجمن نظارت ابلاغ می‌نماید تصمیم کمیسیون در این مورد قطعی است و فرماندار و انجمن نظارت مکلفند تصمیمات مزبور را به موقع‌اجرا گذارند.
‌ماده 23 - در مواردی که تجدید انتخاب لازم شود طبق مواد این قانون اقدام خواهد شد.
‌مدت دوره اول انجمن‌های شهرستان و استان استثنائاً تا انقضای مدت دوره قانونی انجمن‌های شهر که در تاریخ اجرای این قانون تشکیل است خواهد‌بود به نحوی که برای دوره‌های بعد انتخابات انجمن‌های شهرستان و انجمن‌های شهر در یک تاریخ انجام شود.
‌ماده 24 - در صورتی که شکایتی از انتخابات نشود و یا شکایتهای رسیده پس از رسیدگی مورد تأیید کمیسیون پنج نفری مندرج در ماده 12 واقع‌نگردد انجمن نظارت به نام کسانی که به عضویت انجمن شهرستان انتخاب شده‌اند اعتبارنامه به امضای اکثریت اعضای انجمن نظارت و فرماندار صادر‌خواهد کرد.
‌ماده 25 - بعد از اینکه رسیدگی به شکایات خاتمه پذیرفت و اعتبارنامه اعضاء انجمن شهرستان صادر گردید اوراق آراء مأخوذه با حضور اعضاء‌انجمن شهرستان و رییس و اعضاء انجمن نظارت انتخابات و فرماندار معدوم می‌شود و در این موقع رییس انجمن نظارت انحلال انجمن نظارت را‌اعلام می‌دارد.
‌ماده 26 - ترتیب انتخابات نمایندگان بخشها به این نحو خواهد بود که انجمن هر ده یک نفر نماینده از میان اعضاء خود انتخاب و کتباً به بخشداری‌معرفی می‌نماید این نمایندگان انجمن‌های ده با دو نفر نماینده مرکز بخش که از طرف انجمن ده مرکز بخش یا انجمن شهر آنجا انتخاب خواهند شد در‌روزی که قبلاً از طرف بخشدار تعیین و به آنان ابلاغ شده در مرکز بخش حاضر می‌شوند و پس از اجتماع حداقل دو ثلث نمایندگان منتخب در‌بخشداری با حضور بخشدار از بین خود و یا از ساکنین حوزه بخشداری نماینده یا نمایندگان بخش را که واجد شرایط عضویت انجمن شهرستان باشد به‌اکثریت آراء حاضرین به عضویت انجمن شهرستان انتخاب و با اعتبارنامه‌ای که به امضاء یا مهر اکثریت نمایندگان منتخب شرکت‌کننده در رأی باشد به‌فرمانداری معرفی می‌نمایند.
‌در صورتی که در روز موعود دو ثلث نمایندگان منتخب در بخشداری حاضر نباشند مجدداً روز دیگری برای انتخاب اعضای انجمن معین و به اکثریت‌اعضاء حاضر انتخاب به عمل خواهد آمد.
‌تبصره - در هر ده که انجمن ده تشکیل نشده باشد انجمن عمرانی بخش یک نفر از اهالی همان ده را که واجد شرایط انتخاب‌شونده باشد برای‌انتخاب نماینده بخش تعیین خواهد نمود.
‌فصل سوم - طرز تشکیل انجمن‌های شهرستان و استان ‌ماده 27 - پس از آنکه دو ثلث اعتبارنامه منتخبین بخشها و مرکز شهرستان به فرمانداری واصل گردید فرماندار مکلف است از کلیه اعضاء انجمن‌شهرستان و معتمدین محل و وجوه طبقات مندرج در ماده 12 و رؤسای ادارات و مؤسسات عمومی برای افتتاح انجمن دعوت و انجمن را به نام نامی‌اعلیحضرت همایونی شاهنشاه افتتاح کند.
‌ماده 28 - پس از افتتاح بلافاصله انجمن به ریاست مسن‌ترین و منشیگری دو نفر از جوانترین اعضاء تشکیل می‌شود و در حضور کلیه مدعوین‌مراسم سوگند به این ترتیب انجام خواهد شد که هر یک از اعضاء سوگندنامه به شرح زیر با ذکر نام خود قرائت نموده و ذیل آن را امضا کند.
"‌من... امضاکننده زیر خداوند متعال را به شهادت می‌طلبم و به قرآن مجید سوگند یاد می‌کنم تکالیف و وظایفی را که به عنوان عضو انجمن شهرستان به‌من رجوع شده است با کمال راستی و درستی و جد و جهد انجام بدهم و در انجام این وظایف هرگز اغراض شخصی را مداخله ندهم و همواره خیر و‌صلاح مردم و تمامیت کشور ایران را منظور و نصب‌العین خود ساخته و به قانون اساسی و سلطنت مشروط ایران وفادار بمانم و نسبت به اعلیحضرت‌همایون شاهنشاه مفخم خود صدیق و راستگو باشم".
‌تبصره 1 - اعضایی که از اقلیتهای مذهبی انتخاب می‌شوند به کتاب آسانی خود سوگند یاد خواهند کرد.
‌تبصره 2 - اعضاء انجمنهای شهرستان که بعد از جلسه افتتاحیه برسند در اولین جلسه رسمی که حاضر می‌شوند باید مراسم تحلیف را به جا آورده‌و سوگندنامه را امضاء نمایند.
‌ماده 29 - انجمن شهرستان پس از ادای سوگند از میان اعضای خود یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس و دو نفر منشی با رأی مخفی و اکثریت آراء‌برای مدت دو سال انتخاب و شروع به انجام وظایف قانونی خود می‌کند و همچنین دو نفر را از بین خود برای عضویت در انجمن استان انتخاب و پس‌از صدور اعتبارنامه به فرمانداری معرفی می‌کند.
‌ماده 30 - هر گاه یکی از اعضاء اعم از اینکه منتخب شهر یا بخشهای تابع حوزه شهرستان باشد استعفا داده یا فوت کند یک نفر بلافاصله بعد از‌آخرین نفر منتخب حوزه مربوط که رأی بیشتر داشته است برای بقیه مدت نمایندگی به جای او دعوت می‌شود.
‌ماده 31 - هر یک از اعضاء انجمن شهرستان که فاقد یک یا چند شرط از شرایط لازم برای عضویت انجمن شود یا شغل دولتی قبول کند یا بدون‌عذر موجه و جلب موافقت قبلی انجمن چهار جلسه متوالی غیبت کند از عضویت انجمن معاف و مراتب به عضو مزبور ابلاغ خواهد شد تا اگر‌اعتراضی داشته باشد ظرف یک هفته به انجمن استان اعلام کند و می‌تواند برای دفاع از خود در جلسه انجمن حضور یابد تصمیم انجمن استان در این‌باره قطعی و به جای عضو معاف شده مطابق مواد فوق از منتخب بعدی دعوت به عمل خواهد آمد.
‌ماده 32 - ترتیب افتتاح و مراسم تحلیف در انجمن استان نیز به ترتیبی که برای افتتاح انجمن شهرستان مقرر شده صورت خواهد گرفت.
‌ماده 33 - استاندار مکلف است پس از معرفی اشخاصی که در شهرستان‌ها برای عضویت انجمن استان انتخاب شده‌اند ظرف ده روز ترتیب تشکیل‌و افتتاح انجمن استان را بر طبق ماده (27) بدهد و اعضاء انجمن استان را برای تشکیل انجمن دعوت نماید.
‌ماده 34 - پس از حضور دو ثلث از اعضاء انجمن استان انجمن تحت ریاست مسن‌ترین اعضاء تشکیل می‌شود و از بین خود یک رییس و یک نایب‌رییس و دو منشی با رأی مخفی و اکثریت نسبی برای مدت دو سال انتخاب و رسمیت انجمن را اعلام و بر طبق این قانون شروع به انجام وظایف مقرره‌می‌نمایند.
‌ماده 35 - انجمن استان هر سه ماه یک بار تشکیل می‌گردد جلسات فوق‌العاده انجمن بنا بر تقاضای دو ثلث از اعضاء یا پیشنهاد استاندار تشکیل‌خواهد شد.
‌ماده 36 - هر یک از انجمنهای استان در اولین دوره اجلاسیه سالانه خود کمیسیونی مرکب از 3 تا 5 نفر انتخاب خواهد کرد. وظایف این کمیسیون‌به قرار زیر است:
1 - مراقبت در اجرای تصمیمات انجمن استان و تهیه دستور مذاکرات دوره اجلاسیه بعد.
2 - مطالعه و رسیدگی به بودجه استان که باید در انجمن مورد رسیدگی قرار گیرد.
3 - بررسی سایر مسائلی که قبل از فرا رسیدن دوره‌های اجلاسیه به انجمن استان رجوع شده است.
4 - اتخاذ تصمیم نسبت به مسائل عادی و امور جاری که در فاصله دوره اجلاسیه به انجمن رجوع شده و رییس انجمن به کمیسیون دائمی ارجاع‌کرده باشد و تهیه گزارش این تصمیمات برای اطلاع انجمن.
‌ماده 37 - هر یک از انجمن‌های شهرستان و استان دبیرخانه‌ای خواهد داشت که مسئول رییس انجمن می‌باشد.
‌ماده 38 - استاندار یا معاون او می‌توانند در جلسات انجمن شهرستان و استان و فرماندار هر شهرستان یا معاون او می‌توانند در جلسات انجمن‌شهرستان حاضر شوند و در مذاکرات شرکت نمایند ولی حق رأی نخواهند داشت. همچنین انجمن می‌تواند هر یک از رؤسای ادارات و سازمانهای‌وابسته به دولت را که لازم بداند و یا اینکه خود رؤسای مزبور درخواست کرده باشند به انجمن دعوت نماید ولی حق رأی نخواهند داشت.
‌ماده 39 - جلسات انجمنها علنی است و حضور اشخاص در انجمن آزاد است ولی حق مذاکره و دخالت در مذاکرات انجمن و تظاهرات را ندارند.‌رییس انجمن می‌تواند در صورت لزوم به تقاضای ثلث از اعضاء یا استاندار یا فرماندار جلسات غیر علنی تشکیل دهد در این صورت افشاء مذاکرات‌اینگونه جلسات موکول به تصویب انجمن خواهد بود.
‌تبصره - هر گاه در انجمن استان موضوعی مربوط به یکی از شهرستانهای تابع استان مطرح و در جریان باشد فرماندار و همچنین رؤسای مربوط آن‌شهرستان می‌توانند با موافقت استاندار در آن جلسات و مذاکرات مربوط به حوزه خود بدون داشتن حق رأی شرکت کنند.
‌ماده 40 - نظم داخلی انجمن به عهده رییس است و هر یک از اعضاء که بر خلاف نظم رفتار کند مطابق آیین‌نامه داخلی انجمن با او رفتار می‌شود و‌اگر از اشخاص خارج که در انجمن حضور دارند عملی مخالف انتظامات سر بزند یا در مذاکرات انجمن مداخله نمایند رییس به وسیله مأمورین شهربانی‌که مسئول حفظ انتظامات هستند مرتکب را از انجمن اخراج می‌کند.
‌در صورتی که عمل مرتکب مستلزم تعقیب کیفری باشد صورت مجلس تنظیم و به مقامات صلاحیتدار قضایی برای تعقیب قانونی ارسال خواهد شد.
‌تبصره - هر انجمن شهرستان و استان آیین‌نامه داخلی خواهد داشت که باید به تصویب آن انجمن رسیده باشد. وزارت کشور نمونه این آیین‌نامه‌ها‌را تهیه و در اختیار انجمن‌ها خواهد گذاشت.
‌ماده 41 - اخذ رأی برای انتخاب اشخاص در انجمن‌ها به طور مخفی و با ورقه و برای تصویب بودجه با ورقه و علنی خواهد بود و در غیر این‌موارد اخذ رأی با قیام و قعود صورت می‌گیرد مگر آنکه دو ثلث اعضاء حاضر تقاضای رأی مخفی نمایند.
‌ماده 42 - انجمن با حضور دو ثلث اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات انجمن وقتی معتبر است که بیش از نصف تمام اعضاء انجمن به آن رأی‌موافق داده باشند.
‌ماده 43 - خلاصه مذاکرات و تصمیمات هر جلسه با ذکر اسامی غائبین به وسیله یکی از منشی‌ها در دفتر مخصوص ثبت و رییس انجمن و منشی‌ذیل آن را باید امضاء نمایند.
‌ماده 44 - تصمیمات انجمن علاوه بر آنکه در انجمن علناً اعلام می‌شود جداگانه هم نوشته و در محلهای مخصوصی که عامه بتوانند از آن اطلاع‌حاصل نمایند الصاق می‌گردد.
‌ماده 45 - تشکیل جلسات و اتخاذ تصمیم در غیر از محل انجمن و در غیر اوقاتی که تعیین شده ممنوع و بلااثر است.
‌استاندار یا فرماندار مکلفند مادام که برای انجمن محل مخصوصی تعیین نشده در استانداری یا فرمانداری یا شهرداری محل لازم در اختیار انجمن‌بگذارند.
‌ماده 46 - هر گاه انجمن بر خلاف وظایف قانونی خود اقدام نماید از طرف استاندار تذکرات لازم به انجمن داده می‌شود و اگر تذکرات مؤثر واقع‌نشود به پیشنهاد وزارت کشور که متکی به دلائل موجه باشد و تصویب شورای دولتی و در غیاب آن به تصویب هیأت وزیران آن انجمن منحل می‌گردد‌در این صورت هر گاه بیش از یک سال به آخر دوره باقی مانده باشد وزارت کشور دستور تجدید انتخابات را برای بقیه مدت صادر می‌نماید.
‌تبصره - پس از اجرای این قانون در صورت انحلال انجمن شهرستان هیأتی به ریاست فرماندار و عضویت رؤسای دادگستری - دارایی - بهداری -‌آموزش و پرورش - انجمن شهر و یک نفر معتمد محل و در صورت نبودن انجمن شهر دو نفر معتمد محل به انتخاب فرماندار تا تشکیل مجدد انجمن‌مزبور وظایف انجمن را به استثناء وضع عوارض انجام خواهند داد.
‌ماده 47 - انجمن شهرستان باید یک نسخه از کلیه تصمیمات خود را قبل از اجراء برای فرماندار و انجمن استان برای استاندار ارسال دارد.
‌هر گاه فرماندار یا استاندار تصمیمی را بر خلاف قانون و یا خارج از صلاحیت انجمن تشخیص دهد نظرات و اعتراضات خود را حداکثر تا ده روز کتباً به‌انجمن اعلام می‌دارد و گزارش آن را به وزارت کشور می‌فرستد و او انجمن نسبت به مواردی که مورد اعتراض قرار گرفته می‌تواند تجدید نظر کند و در‌صورتی که انجمن به عقیده اولیه خود باقی باشد وزارت کشور هم نظر فرماندار یا استاندار را تأیید کند مورد اختلاف برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم‌قطعی به وسیله وزارت کشور به شورای دولتی و در غیاب آن به هیأت وزیران ارجاع خواهد شد و نظر شورای دولتی و یا هیأت وزیران قطعی خواهد‌بود و به هر حال مطلب مورد اعتراض تا تعیین تکلیف نهایی موقوف‌الاجرا خواهد ماند.
‌ماده 48 - تصمیمات انجمنهای شهرستان و استان در حدود وظایف خود در صورتی که طبق ماده 47 این قانون مورد اعتراض قرار نگیرد پس از‌انقضاء ده روز از تاریخ اعلام آن به فرمانداری یا استانداری قابل اجرا خواهد بود.
‌انجمن مکلف است هر سه ماه یک بار گزارش عملیات خود را برای اطلاع عموم منتشر نماید.
‌ماده 49 - ادارات و سازمانهای وابسته به دولت و انجمن‌های محلی مکلفند اطلاعات لازم را که مربوط به وظایف انجمن است در صورت تقاضا در‌اختیار انجمن قرار دهند مگر اینکه اطلاعات مزبور محرمانه باشد و در صورت اختلاف طبق نظر استاندار عمل خواهد شد.
‌ماده 50 - سه ماه قبل از پایان دوره انجمن فرماندار مکلف است با رعایت ماده 11 کمیسیون مقرر در ماده (12) را برای دعوت انجمن نظارت و‌اقدام به انتخابات دوره بعد دعوت نماید.
‌فصل چهارم - وظایف و اختیارات انجمنهای شهرستان و استان ‌ماده 51 - انجمن شهرستان دارای وظائف و اختیارات زیر می‌باشد:
1 - تصویب طرحهای عمرانی و اجتماعی حوزه شهرستان در حدود بودجه و اعتبارات مصوب انجمن با رعایت قوانین مربوط.
‌طرحهای مزبور شامل امور محلی از قبیل:
‌تأسیس آموزشگاه‌ها اعم از حرفه‌ای و غیره - مزارع نمونه - ساختن راه‌های فرعی و روستایی - ایجاد مؤسسات درمانی و بهداشتی و تعاون عمومی و‌امثال آن که علاوه بر برنامه‌های مصوب عمومی کشور باشد و انجمن بتواند با عوائدی که در اختیار دارد و یا با کمک دولت آنها را تأسیس و اداره نماید.
2 - مراقبت در امور مربوط به انجمنهای عمران بخش و راهنمایی آنها در تنظیم طرحهای عمرانی و اجتماعی.
3 - حفظ و اداره کلیه اموال منقول و غیر منقول متعلق به انجمن و مؤسساتی که از طرف انجمن دایر می‌گردد و اتخاذ تصمیم در مورد خرید و‌فروش و نقل و انتقال آنها.
4 - تصویب قراردادهایی که برای انجام وظایف خود لازم می‌داند.
5 - اتخاذ تصمیم و نظارت بر مصرف وجوهی که به منظور انجام وظایف مقرر در این قانون از منابع دولتی در اختیار انجمن قرار می‌گیرد.
6 - تصویب بودجه و متمم بودجه و اصلاح بودجه انجمن و انتشار تفریغ بودجه.
7 - مراقبت در امور بهداری و بهداشت حوزه شهرستان.
8 - مراقبت در امور خیریه و تعاون عمومی حوزه شهرستان.
9 - مراقبت در امور آموزشی و تربیتی شهرستان و کمک به پیشرفت برنامه پیکار با بیسوادی و سپاهیان انقلاب.
10 - اهداء و قبول هدایا به نام انجمن.
11 - اتخاذ تصمیم در مورد رفع اختلافات بین شهرداریها و انجمنهای دهات حوزه شهرستان در صورتی که مرجع قانونی خاصی برای آن تعیین‌نشده باشد.
12 - انجمن شهرستان می‌تواند در موارد زیر رأساً یا به درخواست سازمانهای ذیصلاحیت اظهار نظر کند:
‌الف - امور اجتماعی - اقتصادی - آموزشی - تربیتی - فرهنگی و بهداشتی.
ب - عمران شهری و روستایی.
ج - خواربار و مایحتاج عمومی.
‌د - امور حمل و نقل و وسائط نقلیه عمومی.
ه - حدود حوزه شهرستان - شهر - بخش.
‌و - حفظ و آبادانی موقوفاتی عامه و مصرف صحیح عوائد آن طبق مقررات مربوط.
‌ز - توسعه کشاورزی و دامپروری و دفع آفات.
ح - ایجاد و نگاهداری راه‌ها.
ط - حفظ و حراست آثار باستانی و تأسیس موزه و کتابخانه.
‌ماده 52 - دولت می‌تواند علاوه بر وظائفی که به موجب این قانون به انجمنهای شهرستان و استان واگذار گردیده وظائف بعضی سازمانها و‌مؤسسات دولتی را نیز تا تاریخ تصویب این قانون که عهده‌دار این امور بوده‌اند به تدریج و به تناسب و امکانات محلی به انجمن شهرستان یا استان‌واگذار نماید و امکانات اجرایی و مالی مربوط را نیز در اختیار انجمن قرار دهد.
‌ماده 53 - انجمن شهرستان می‌تواند برای تأمین هزینه طرحهای موضوع ماده (51) عوارض مخصوصی که منحصراً به مصارف مزبور خواهد رسید‌به طور موقت وضع با ذکر طرح مربوط برای اطلاع عموم آگهی نماید.
‌عوارض مزبور نباید تأثیر سوئی در اقتصاد عمومی کشور داشته باشد و تشخیص آن با کمیسیونی مرکب از وزراء کشور و دارایی و اقتصاد خواهد بود.
‌انجمن شهرستان باید عوارضی را که برای اجراء طرحهای عمرانی وضع می‌کند قبل از اجراء به اطلاع کمیسیون مزبور برساند و کمیسیون مکلف است‌از تاریخ اعلام به کمیسیون حداکثر ظرف دو ماه نظر خود را به انجمن اعلام کند و در صورتی که در مدت مزبور کمیسیون نظر خود را ابلاغ نکند‌مصوبات انجمن قابل اجرا خواهد بود.
‌تبصره - پس از تأمین اعتبار لازم برای انجام طرح مصوب موضوع عوارض مربوط به آن خود به خود لغو و منتفی می‌شود.
‌ماده 54 - هر گاه برای انجام امور مربوط به عمران و آبادی شهری و روستایی نقشه‌ها و طرحهایی لازم باشد که تهیه آن برای انجمن مقدور نباشد‌سازمانهای دولتی مربوط باید خدمات فنی مورد نیاز را مجاناً انجام داده و راهنمایی‌های لازم را به عمل آورند.
‌ماده 55 - هر یک از سازمانهای دولتی و مؤسسات وابسته به آن که برای رفع نیازمندیهای محلی پیشنهادی به مقامات مرکزی نموده و اعتباراتی را‌برای امور عمرانی درخواست کند باید قبلاً نظر انجمن شهرستان یا استان را بر حسب مورد بخواهد هر گاه انجمن نظری داشته باشد باید حداکثر ظرف‌مدت 15 روز اعلام نماید. سازمانهای مزبور مکلفند عین نظریه انجمن را به مقامات مرکزی بفرستند.
‌ماده 56 - وزارت کشور آیین‌نامه‌های مربوط به تشخیص نیازمندیهای نواحی مختلف کشور و اولویت طرحها و نقشه‌ها را برای راهنمایی انجمنها‌تنظیم و به تصویب هیأت دولت می‌رساند.
‌ماده 57 - در اموری که طبق مقررات این قانون انجام آن از وظایف و اختیارات انجمن شهرستان است هر گاه امری مربوط به بیش از حوزه یک‌شهرستان باشد یا اثرات آن شامل بیش از یک شهرستان گردد انجمن استان عهده‌دار انجام آن خواهد بود.
‌اموری که مربوط به بیش از یک شهرستان است بنا بر پیشنهاد استاندار و تصویب انجمن استان معین خواهد شد.
‌ماده 58 - انجمن استان به اختلاف نظر بین انجمنهای شهرستان و اختلاف نظر بین انجمن‌های مزبور با انجمن‌های شهر و انجمن بهداری و‌کمیسیون ناظر بر سهم آموزش و پرورش از درآمد شهرداریها رسیدگی می‌نماید و رأی انجمن استان قطعی خواهد بود.
‌فصل پنجم - بودجه و مقررات مالی انجمن‌های شهرستان و استان ‌ماده 59 - هر یک از انجمنهای شهرستان و استان دارای بودجه سالانه خواهد بود که شامل کلیه ارقام درآمد و هزینه انجمن می‌باشد.
‌تبصره - سال مالی انجمن یک سال شمسی است که از اول فروردین ماه شروع و در آخر اسفند همان سال خاتمه می‌یابد.
‌ماده 60 - بودجه انجمن را هیأت رئیسه تا پایان دی ماه تهیه می‌نماید و باید تا پایان اسفند ماه به تصویب انجمن رسیده و برای اطلاع عموم منتشر‌شود.
‌ماده 61 - تفریغ بودجه هر سال انجمن‌های شهرستان و استان باید تا پایان خرداد ماه سال بعد به تصویب انجمن رسیده و برای اطلاع عموم منتشر‌شود.
‌ماده 62 - منابع درآمد انجمن‌های شهرستان و استان به قرار زیر است:
1 - درآمد حاصل از عوارض ماده 53 و اموال و تأسیسات متعلق به انجمن.
2 - سهمی که انجمنهای عمران دهات و انجمنهای شهر از محل بودجه عمرانی خود به تقاضای انجمن شهرستان و تصویب استاندار با توجه به‌برنامه عمرانی شهرستان برای مخارج شهرستان تخصیص می‌دهند.
3 - سهمی که به عنوان کمک از خزانه دولت و یا از محل درآمدهای سازمان برنامه طبق شرایط مقرره برای امور عمرانی انجمن اختصاص داده‌می‌شود.
‌مجموع کمکهای موضوع این بند برای کلیه انجمنهای شهرستان و استان هر سال بودجه کل کشور منظور و طبق پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت‌وزیران بر حسب نیازمندی در اختیار هر یک از انجمنها قرار خواهد گرفت.
4 - هدایا و سایر درآمدهای متفرقه پیش‌بینی نشده در حدود مقررات قانونی.
5 - سهمی از مجموع مالیات بر درآمد و مالیات بر املاک و اموال وصول شده حوزه انجمن، میزان سهم مزبور هر سال در بودجه کل کشور معین‌خواهد شد.
‌تبصره - درآمد انجمنهای استان عبارت است از درآمدهای مندرج در ردیف‌های 4 و 5 این ماده.
‌ماده 63 - انجمنهای شهرستان و استان می‌توانند در صورت لزوم برای تأمین هزینه طرحهای عمرانی تا میزان 20 درصد بودجه درآمد سالانه خود‌انجمن وام یا اعتبار از منابع داخلی تحصیل نمایند. دریافت وام اضافه بر 20% مزبور منوط به تصویب هیأت وزیران خواهد بود.
‌ماده 64 - اعضاء انجمنهای شهرستان و استان حق حضور متناسب با میزان کار با رعایت بودجه از اعتبارات انجمن دریافت خواهند نمود.
‌تبصره 1 - برای اجرای مقررات مذکور در این ماده انجمنهای شهرستان و استان به سه درجه تقسیم شده و میزان حق حضور طبق آیین‌نامه‌ای که از‌طرف وزارت کشور تنظیم و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد معین خواهد شد.
‌تبصره 2 - اعضاء انجمنهای شهرستان که مقیم مرکز شهرستان نباشند و همچنین اعضاء انجمنهای شهرستان که از شهرستان‌ها در انجمن استان‌شرکت می‌کنند علاوه بر حق حضور هزینه معمولی ایاب و ذهاب و کمک خرج متناسبی برای ایام توقف در مرکز شهرستان یا استان جهت شرکت در‌جلسات انجمن از بودجه انجمن مربوط دریافت خواهند نمود.
‌هزینه ایاب و ذهاب و کمک خرج طبق آیین‌نامه به ترتیب مذکور در این ماده تعیین خواهد شد.
‌ماده 65 - در هر یک از قوانینی که شرکت اعضاء انجمن ایالتی و ولایتی در انجمن‌ها و اجتماعات ذکر شده انجمن استان و شهرستان دعوت به‌عمل خواهد آمد.
‌تبصره 2 ماده 14 قانون انتخابات مجلس شورای ملی و تبصره 4 ماده 12 قانون انتخابات مجلس سنا و قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی مصوب سال1325 قمری و سایر قوانینی که با این قانون مغایر است در قسمتی که مغایرت دارد ملغی است.
‌دولت مأمور اجرای این قانون است و هزینه لازم برای اجرای آن را با تصویب هیأت وزیران تأمین و پرداخت خواهد کرد.
‌قانون فوق مشتمل بر شصت و پنج ماده و بیست تبصره پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز یکشنبه 1349.3.24 در جلسه روز شنبه‌سی‌ام خرداد ماه یک هزار و سیصد و چهل و نه به تصویب مجلس سنا رسید.
‌رییس مجلس سنا - جعفر شریف‌امامی