سلام و درود
« واج آرایی» یا « نغمه ی حروف» یعنی:
در یک بیت شعر، یا در یک نثر، یک یا چند واج صامت ( حرف) یا مصوت (حرکت)، تکرار شوند. به گونه ای که در کلام، موسیقی ایجاد شود و نثر یا شعر را تاثیرگذارتر کند.
نکته) این تکرار، بیشتر در واج صامت (حروف) اتفاق می افتد ، نسبت به مصوت (حرکت).
نکته) این آرایه، چون موجب زیبایی بیان می شود، جزء آرایه های لفظی به شمار می آید.
بنابراین، شعری که بیان نمودید:
در این درگه که گه گه که که و که که شود ناگه / مشو غرّه به امروزت که از فردا نه ای آگه
دارای آرایه ی ادبی واج آرایی است. زیرا صامت (ک) 6 بار و صامت (گ) 4 بار در آن تکرار شده است. همچنین، تکرار مصوت فتحه ( -َ) و کسره ( - ِ) در سخن کاملا مشخص است.
مثال های دیگری برای آرایه ی واج آرایی:
مثال1. خیزید و خزایید که هنگام خزان است / باد خنک از جانب خوارزم وزان است
- تکرار حرف خ: 5 بار / تکرار حرف ی : 4 بار / تکرار حرف ز : 5 بار / تکرار حرف ا : 6 بار.
مثال2. ستون کرد چپ را و خم کرد راست / خروش از خم چرخ چاچی بخاست (فردوسی)
- تکرار حرف چ : 4 بار / تکرار حرف خ : 4 بار / تکرار حرف س : 3 بار.
مثال3. خبرت خراب تر کرد جراحت جدایی / چو خیال آب روشن که خستگان غایی (سعدی)
- تکرار حرف خ : 4 بار / تکرار حرف ر : 5 بار / تکرار حرف ت : 4 بار
مثال 4 . به سر سبز تو ای سرو که گر خاک شوم / ناز از سر بِنِه و سایه بر این خاک انداز (حافظ)
- تکرار حرف س ، ر : 5 بار / تکرار حرف ب ، و، ن، ز: 4 بار