تفاوت بین قافیه و ردیف در اشعار فارسی چیست؟

در اشعار دوره دبیرستان به کررات واژگان و صنعت ردیف و قافیه به گوش ما خورده. و در واقع برای من شخصا به فراموشی سپرده شده. از عزیزان کسی یادش هست که به چه چیزی قافیه و به چه چیزی ردیف می گفتیم؟

اجازه بدید ابتدا به تعریف «ردیف» و «قافیه» هر کدام به صورت مجزا شروع کنم.

ردیف چیست؟

به عنوان تعریف ردیف باید گفت که در یک شعر، به کلماتی که دو ویژگی زیر را دارند، ردیف می گویند:

1. دقیقاً عین هم هستند.
2. بعد از قافیه می آیند.

مثال برای ردیف:

مسلمانان مرا وقتی دلی بود --- که با وی گفتمی گر مشکلی بود

همانطور که میبینید، در بیت بالا، واژه «دلی» هم وزن واژه «مشکلی» است و پس از هردوی آنها در انتهای بیت، بلافاصله واژه «بود» که در بین در دو مصرع دقیقا یکسان است وجود دارد. پس در شعر بالا واژه «بود» ردیف محسوب می شود.

نکته: یک شعر می تواند هیچ ردیفی نداشته باشد. (و کم و کان آهنگین و وزین باشد)

قافیه چیست؟

به عنوان تعریف قافیه باید گفت که در یک شعر، به کلماتی که سه ویژگی زیر را دارند، قافیه می گویند:

1. هم وزن هستند.
2. در انتهای هر مصراع می آیند.
3. در حرف آخر با هم مشترک هستند.

مثال برای قافیه:

ای نعمت ولایت تو، بهترین نعـم --- وی لطف بی نهـایت تو شامل امم

همانطور که مشاهده می کنید واژگان «نعیم» و «امم» (دو واژه انتهایی پایان هر دو مصرع فوق)، هم موزن هستند که در مقال بالا قافیه نامیده می شوند. لازم به توضیح است که قانفیه خود نیز انواع مختلفی دارد:

• قافیه درونی
• قافیه میانی
• قافیه پایانی

که تشریح هر یک از انواع قافیه خود مبحثی مجزا می باشد و به عنوان پاسخی برای سوال شما جایی ندارد.

جمع بندی

فکر می کنم با تعریف «ردیف» و «قافیه» به صورت مجزا متوجه تفاوت این دو مفهوم شده اید و به عنوان یک جمع بندی باید بگویم که «ردیف دو کلمه دقیقا و عینا یکسان هستند که عموما در انتهای هر دو مصرع می آیند» و «قافیه دو کلمه هم وزن (نه صرفا یکسان) هستند که عموما در انتهای هر دو مصرع می آیند.»

قافیه چیست؟به کلماتی که در انتهای هر مصراع میاد و هم وزن هم هستن و در حرف آخر با هم مشترک هستن را قافیه می گن(توضیح خیلی ساده)

ردیف:به کلماتی که دقیقاً مثل هم هستن و بعد از قافیه میان ردیف گفته میشه.یک شعر یا یک بیت می تونه ردیف داشته باشه که در این صورت بهش میگن مردّف و می تونه ردیف نداشته باشه مثال برای شعری که هم ردیف داشته باشه هم قافیه(یعنی شعر مردف هست)

مسلمانان مرا وقتی دلی بود که با وی گفتمی گر مشکلی بود

به گردابی چو می افتادم ازغم به تدبیرش امید ساحلی بود

بود در مصراع اول،دوم و سوم ردیف است و دلی،مشکلی و ساحلی قافیه است

همونطور که توی شعر حافظ میبینید چنتا کلمه هست که توی هر بیت شعر تکرار شده (غم مخور) به این کلمه یا کلمه ها میگن ردیف.. یک سری از کلمه ها هم هستند که آواشون شبیه به همه ( کنعان-گلستان-دوران) اینها کلمات قافیه هستند و حرف های تکرار شونده در کلمات قافیه رو میگن قافیه یعنی حروف الف و نون (در دوران گلستان کنعان)

:)