رفلکس معده چیست؟
رفلاکس معده یا GERD یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی است. این بیماری عضلهی تنگ کنندهی پایینی مری (LES) را درگیر میکند. این عضله در واقع حلقهای است که بین مری و معده قرار دارد. خیلی افراد، مثلا زنانی که در دوران بارداری هستند، از سوزش معده یا سوءهاضمه رنج میبرند. این مشکلات اغلب بهخاطر رفلاکس معده بهوجود میآیند. بیماری رفلاکس معده اغلب به خاطر مشکلی به نام فتق حجاب حاجز بهوجود میآید. در اکثر موارد رفلاکس معده را میتوان به کمک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم درمان کرد. ولی در برخی موارد درمان دارویی یا جراحی لازم میشود.
چه زمانی رخ می دهد؟
رفلاکس معده یعنی وقتی محتویات معده از عضلهی تنگکنندهی مری به سمت بالا باز میگردند. در گوارش طبیعی، عضله تنگکنندهی پایینی مری (LES) باز میشود. این عضله کمک میکند غذا از مری وارد معده شود. و بعد این عضله بسته میشود. در این صورت غذا و اسید معده نمیتوانند دوباره به مری بازگردند. رفلاکس معده وقتی اتفاق میافتد که LES ضعیف میشود یا در مواقع نامناسب باز میشود. در این موارد محتویات معده میتوانند به مری بازگردند. میزان شدت رفلاکس معده به میزان عمق مشکل LES بستگی دارد. نوع و مقدار موادی که از معده بالا آمدهاند و تأثیر خنثی کنندهی بزاق هم موثرند.
علل آن چه می باشند؟
به طور کلی نوع رژیم غذایی و سبک زندگی (life style) میتوانند موجب رفلاکس معده شوند.
راه های درمان آن چیست؟
- عدم استفاده از برخی غذاها و نوشیدنیها
معمولا پزشکان اکیدا توصیه میکنند از غذاها و نوشیدنیهایی که LES را ضعیف میکنند دوری کنید. این غذاها شامل شکلات، نعنا، غذاهای چرب، قهوه و نوشیدنیهای الکلی میشوند. غذاها و نوشیدنیهایی که میتوانند به لبهی مری آسیب وارد کنند مصرف نکنید. این غذاها شامل مرکبات، آب مرکبات، گوجهفرنگی و فلفل میشوند.
- کاهش میزان حجم غذا
با کاستن غذای مصرفیتان میتوانید علائم این بیماری را کاهش دهید. غذاخوردن ۲ الی ۳ ساعت قبل از خواب نیز میتواند رفلاکس معدا را به مراتب کمتر کند. وقتی ۲ الی ۳ ساعت قبل از خواب غذا میخورید، اسید معدهی شما کاهش مییابد و معده تا حدی خالی میشود.
- کاهش وزن بدن
- ترک کردن سیگار
- تغییر وضعیت خوابیدن
میتوانید بالای تخت را ۱۵ سانت بالا بیاورید. یا روی تختهای مخصوص بخوابید. به این صورت جاذبهی زمین کمک میکند تا مقدار کمتری از محتویات معده وارد مری شوند. از بالش برای بلند کردن سر و بدن خود استفاده نکنید. این کار فقط باعث میشود فشار بیشتری به معده وارد شود.
- داروهای ضداسید برای کاهش و درمان اسید معده
بههمراه تغییراتی در رژیم و سبک زندگی، پزشک ممکن است داروهایی هم تجویز کند. ضداسید میتواند اسید معده و مری را خنثی و سوزش معده را متوقف کند. ضداسیدهای معمولی میتوانند برای خیلی از افراد علائم بیماری را بهبود ببخشند. ضداسیدهایی که با عامل کفزا ترکیب شدهاند هم برای برخی افراد مفید هستند. این مواد مانعی از جنس کف ایجاد میکنند. این کف اجازه نمیدهد رفلاکس معده اتفاق بیفتد.اما استفادهی بلندمدت از ضداسیدها هم عوارض جانبی دارد. این عوارض شامل اسهال، متابولیسم متفاوت کلسیم (تغییراتی در هضم و استفاده از کلسیم در بدن) و جمعشدن منیزیم در بدن میشوند.
لازم به ذکر است که منیزیم اضافی در بدن میتواند برای بیماران کلیوی خطرناک باشد. اگر برای بیش از دو هفته از ضداسید استفاده کردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. اگر به رفلاکس و سوزش معده مزمن دچار هستید، پزشک ممکن است داروهای دیگری تجویز کند. این داروها موجب کاهش اسید معده میشوند و شامل بلاکرهای H2 هستند. این بلاکرها از ترشح اسید در معده جلوگیری میکنند. بلاکرهای H2 شامل این موارد میشوند: سیمتیدین، فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین.
نوع دیگری از دارو، مهارکنندههای پروتون پمپ (یا پمپ اسید) است. مهارکننده نوعی آنزیم است (پروتئینی که در سلولهای تولیدکنندهی اسید در معده وجود دارد). این آنزیم برای ترشح اسید لازم است. داروهای مهارکنندهی پروتون پمپ ازومپرازول، لانزوپرازول، اومپرازول، پنتوپرازول، رابپرازول، دگزلانپرازول و اومپرازول/بیکربنات سدیم را شامل میشوند.
در صوت ادامه سوزش معده چه کنیم؟
در صورتی که سوزش معده همواره همراه شما بود و اصطلاحا بیماری رفلکس معده درمان نشد، موارد زیر پیشنهاد پزشکان خواهند بود:
- آندوسکوپی
- آزمایش دستگاه گوارش فوقانی
- آزمایش مانومتری و امپدانس مری
شایان ذکر است که به ندرت پیش خواهد آمد که بیمارانی که به رفلکس معده مبتلا هستند نیاز به عمل جراحی داشته باشند. موفق باشید.