در فضيلت جهاد

امیرالمومنین (ع) در خطبه 27

و من خطبة له عليه السلام : فضل الجهاد/ الدعوه الی الجهاد/ مظلومیه الامام - أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخَاصَّةِ أَوْلِيَائِهِ وَ هُوَ لِبَاسُ التَّقْوَى وَ دِرْعُ اللَّهِ الْحَصِينَةُ وَ جُنَّتُهُ الْوَثِيقَةُ فَمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ أَلْبَسَهُ اللَّهُ ثَوْبَ الذُّلِّ وَ شَمِلَةُ الْبَلَاءُ وَ دُيِّثَ بِالصَّغَارِ وَ الْقَمَاءِ وَ ضُرِبَ عَلَى قَلْبِهِ بِالْإِسْهَابِ وَ أُدِيلَ الْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْيِيعِ الْجِهَادِ وَ سِيمَ الْخَسْفَ وَ مُنِعَ النَّصْفَ أَلَا وَ إِنِّي قَدْ دَعَوْتُكُمْ إِلَى قِتَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَيْلًا وَ نَهَاراً وَ سِرّاً وَ إِعْلَاناً وَ قُلْتُ لَكُمُ اغْزُوهُمْ قَبْلَ أَنْ يَغْزُوكُمْ فَوَاللَّهِ مَا غُزِيَ قَوْمٌ قَطُّ فِي عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّوا فَتَوَاكَلْتُمْ وَ تَخَاذَلْتُمْ حَتَّى شُنَّتْ عَلَيْكُمُ الْغَارَاتُ وَ مُلِكَتْ عَلَيْكُمُ الْأَوْطَانُ وَ هَذَا أَخُو غَامِدٍ قَدْ وَرَدَتْ خَيْلُهُ الْأَنْبَارَ وَ قَدْ قَتَلَ حَسَّانَ بْنَ حَسَّانَ الْبَكْرِيَّ وَ أَزَالَ خَيْلَكُمْ عَنْ مَسَالِحِهَا وَ لَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ كَانَ يَدْخُلُ عَلَى الْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ وَ الْأُخْرَى الْمُعَاهَدَةِ فَيَنْتَزِعُ حِجْلَهَا وَ قُلْبَهَا وَ قَلَائِدَهَا وَ رِعَاثَهَا مَا تَمْتَنِعُ مِنْهُ إِلَّا بِالِاسْتِرْجَاعِ وَ الِاسْتِرْحَامِ ثُمَّ انْصَرَفُوا وَافِرِينَ مَا نَالَ رَجُلًا مِنْهُمْ كَلْمٌ وَ لَا أُرِيقَ لَهُ دَمٌ فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ مِنْ بَعْدِ هَذَا أَسَفاً مَا كَانَ بِهِ مَلُوماً بَلْ كَانَ بِهِ عِنْدِي جَدِيراً فَيَا عَجَباً عَجَباً وَ اللَّهِ يُمِيتُ الْقَلْبَ وَ يَجْلِبُ الْهَمَّ اجْتِمَاعُ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ عَلَى بَاطِلِهِمْ وَ تَفَرُّقُكُمْ عَنْ حَقِّكُمْ فَقُبْحاً لَكُمْ وَ تَرَحاً حِينَ صِرْتُمْ غَرَضاً يُرْمَى يُغَارُ عَلَيْكُمْ وَ لَا تُغِيرُونَ وَ تُغْزَوْنَ وَ لَا تَغْزُونَ وَ يُعْصَى اللَّهُ وَ تَرْضَوْنَ فَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِالسَّيْرِ إِلَيْهِمْ فِي أَيَّامِ الْحَرِّ قُلْتُمْ هَذِهِ حَمَارَّةُ الْقَيْظِ أَمْهِلْنَا يُسَبِّخْ عَنَّا الْحَرُّ وَ إِذَا أَمَرْتُكُمْ بِالسَّيْرِ إِلَيْهِمْ فِي الشِّتَاءِ قُلْتُمْ هَذِهِ صَبَارَّةُ الْقُرِّ أَمْهِلْنَا يَنْسَلِخْ عَنَّا الْبَرْدُ كُلُّ هَذَا فِرَاراً مِنَ الْحَرِّ وَ الْقُرِّ (فَإِذَا كُنْتُمْ مِنَ الْحَرِّ وَ الْقُرِّ تَفِرُّونَ) فَأَنْتُمْ وَ اللَّهِ مِنَ السَّيْفِ أَفَرُّ يَا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ حُلُومُ الْأَطْفَالِ وَ عُقُولُ رَبَّاتِ الْحِجَالِ لَوَدِدْتُ أَنِّي لَمْ أَرَكُمْ وَ لَمْ أَعْرِفْكُمْ مَعْرِفَةً وَ اللَّهِ جَرَّتْ نَدَماً وَ أَعْقَبَتْ سَدَماً قَاتَلَكُمُ اللَّهُ لَقَدْ مَلَأْتُمْ قَلْبِي قَيْحاً وَ شَحَنْتُمْ صَدْرِي غَيْظاً وَ جَرَّعْتُمُونِي نُغَبَ التَّهْمَامِ أَنْفَاساً وَ أَفْسَدْتُمْ عَلَيَّ رَأْيِي بِالْعِصْيَانِ وَ الْخِذْلَانِ حَتَّى قَالَتْ قُرَيْشٌ إِنَّ ابْنَ أَبِي طَالِبٍ رَجُلٌ شُجَاعٌ وَ لَكِنْ لَا عِلْمَ لَهُ بِالْحَرْبِ لِلَّهِ أَبُوهُمْ وَ هَلْ أَحَدٌ مِنْهُمْ أَشَدُّ لَهَا مِرَاساً وَ أَقْدَمُ فِيهَا مَقَاماً مِنِّي لَقَدْ نَهَضْتُ فِيهَا وَ مَا بَلَغْتُ الْعِشْرِينَ وَ هَا أَنَا ذَا قَدْ ذَرَّفْتُ عَلَى السِّتِّينَ وَ لَكِنْ لَا رَأْيَ لِمَنْ لَا يُطَاعُ

از خطبه‏هاي آن حضرت است: ارزش جهاد/ دعوت به مبارزه/مظلومیت علی(ع) - امّا بعد، جهاد، دري است از درهاي بهشت كه خدا به روي گزيده دوستان خود گشوده است، و جامه تقوي است، كه بر تن آنان پوشيده است. زره استوار الهي است كه آسيب نبيند، و سپر محكم اوست - كه تير در آن ننشيند. - هر كه جهاد را واگذارد و ناخوشايند داند، خدا جامه خواري بر تن او پوشاند، و فوج بلا بر سرش كشاند و در زبوني و فرومايگي بماند. دل او در پرده‏هاي راهي نهان، و حقّ از او روي گردان. به خواري محكوم و از عدالت محروم. من شبان و روزان، آشكارا و نهان، شما را به رزم اين مردم - تيره روان - خواندم و گفتم: با آنان بستيزيد، پيش از آنكه بر شما حمله برند، - و بگريزيد. - به خدا سوگند با مردمي در آستانه خانه‏شان نكوشيدند، جز كه جامه خواري بر آنان پوشيدند. امّا هيچ يك از شما خود را براي جهاد آماده نساخت و از خوارمايگي، هر كس كار را به گردن ديگري انداخت، تا آنكه از هر سو بر شما تاخت آوردند و شهرها را يكي پس از ديگري از دستتان برون كردند. اكنون سربازان اين مرد غامدي به انبار در آمده و حسّان پسر حسّان بكري را كشته و مرزبانان را از جايگاههاي خويش رانده‏اند. شنيده‏ام مهاجم به خانه‏هاي مسلمانان، و كساني كه در پناه اسلامند در آمده، گردنبند و دستبند و گوشواره و خلخال از گردن و دست و پاي زنان به در مي‏كرده است، حالي كه آن ستمديدگان برابر آن متجاوزان، جز زاري و رحمت خواستن سلاحي‏ نداشته‏اند. سپس غارتگران، پشتواره‏ها از مال مسلمانان بسته، نه كشته‏اي بر جاي نهاده و نه خسته، به شهر خود بازگشته‏اند. اگر از اين پس مرد مسلماني از غم چنين حادثه بميرد، چه جاي ملامت است، كه در ديده من شايسته چنين كرامت است. شگفتا به خدا كه هماهنگي اين مردم در باطل خويش، و پراكندگي شما در حقّ خود، دل را مي‏ميراند، و اندوه را تازه مي‏گرداند. زشت باديد و از اندوه برون نياييد كه آماج تير بلاييد، بر شما غارت مي‏برند و ننگي نداريد. با شما پيكار مي‏كنند و به جنگي دست نمي‏گشاييد. خدا را نافرماني مي‏كنند و خشنودي مي‏نماييد. اگر در تابستان شما را بخوانم، گوييد هوا سخت گرم است، مهلتي ده تا گرما كمتر شود. اگر در زمستان فرمان دهم، گوييد سخت سرد است، فرصتي ده تا سرما از بلاد ما به در شود. شما كه از گرما و سرما چنين مي‏گريزيد، با شمشير آخته كجا مي‏ستيزيد اي نه مردان صورت مرد، اي كم خردان ناز پرورد كاش شما را نديده بودم و نمي‏شناختم كه به خدا، پايان اين آشنايي ندامت بود و دستاورد آن اندوه و حسرت. خدايتان بميراناد كه دلم از دست شما پر خون است و سينه‏ام مالامال خشم شما مردم دون، كه پياپي جرعه اندوه به كامم مي‏ريزيد، و با نافرماني و فروگذاري جانبم، كار را بهم درمي‏آميزيد، تا آنجا كه قريش مي‏گويد پسر و طالب دلير است امّا علم جنگ نمي‏داند. خدا پدرانشان را مزد دهاد كدام يك از آنان پيشتر از من در ميدان جنگ بوده و بيشتر از من نبرد يران را آزموده هنوز بيست سال نداشتم كه پا در معركه گذاشتم، و اكنون ساليان عمرم از شصت فزون است. امّا، آن را كه فرمان نبرند سررشته كار از برون است.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 27