در نكوهش اهل كوفه

امیرالمومنین (ع) در خطبه 29

و من خطبة له عليه السلام : اسباب هزیمه اهل الکوفیین - أَيُّهَا النَّاسُ الْمُجْتَمِعَةُ أَبْدَانُهُمْ الْمُخْتَلِفَةُ أَهْوَاؤُهُمْ كَلَامُكُمْ يُوهِي الصُّمَّ الصِّلَابَ وَ فِعْلُكُمْ يُطْمِعُ فِيكُمُ الْأَعْدَاءَ تَقُولُونَ فِي الْمَجَالِسِ كَيْتَ وَ كَيْتَ فَإِذَا جَاءَ الْقِتَالُ قُلْتُمْ حِيدِي حَيَادِ مَا عَزَّتْ دَعْوَةُ مَنْ دَعَاكُمْ وَ لَا اسْتَرَاحَ قَلْبُ مَنْ قَاسَاكُمْ أَعَالِيلُ بِأَضَالِيلَ دِفَاعَ ذِي الدَّيْنِ‏ الْمَطُولِ لَا يَمْنَعُ الضَّيْمَ الذَّلِيلُ وَ لَا يُدْرَكُ الْحَقُّ إِلَّا بِالْجِدِّ أَيَّ دَارٍ بَعْدَ دَارِكُمْ تَمْنَعُونَ وَ مَعَ أَيِّ إِمَامٍ بَعْدِي تُقَاتِلُونَ الْمَغْرُورُ وَ اللَّهِ مَنْ غَرَرْتُمُوهُ وَ مَنْ فَازَ بِكُمْ فَازَ بِالسَّهْمِ الْأَخْيَبِ وَ مَنْ رَمَى بِكُمْ فَقَدْ رَمَى بِأَفْوَقَ نَاصِلٍ أَصْبَحْتُ وَ اللَّهِ لَا أُصَدِّقُ قَوْلَكُمْ وَ لَا أَطْمَعُ فِي نَصْرِكُمْ وَ لَا أُوعِدُ الْعَدُوَّ بِكُمْ مَا بَالُكُمْ مَا دَوَاؤُكُمْ مَا طِبُّكُمْ الْقَوْمُ رِجَالٌ أَمْثَالُكُمْ أَقْوَالًا بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ غَفْلةً مِنْ غَيْرِ وَرَعٍ وَ طَمَعاً فِي غَيْرِ حَقٍّ

از خطبه‏هاي آن حضرت است : علل شکست کوفیان - اي مردمي كه به تن فراهميد و در خواهشها مخالف هميد، سخنانتان تيز، چنانكه سنگ خاره را گدازد، و كردارتان كند، چنانكه دشمن را در باره شما به طمع اندازد. در بزم، جوينده مرد ستيزيد و در رزم، پوينده راه گريز. آن كه از شما ياري خواهد خوار است، و دل تيمار خوارتان از آسايش به كنار. بهانه‏هاي نابخردانه مي‏آوريد، و چون وامداري كه پي در پي مهلت خواهد امروز و فردا مي‏كنيد. آن كه تن به خواري داده، دفع ستم را چگونه شايد كه حق جز با كوشش بدست نيايد. - حال كه خانه شما را گرفتند - براي كدام خانه پيكار مي‏كنيد و پس از من در كنار كدام امام كارزار مي‏كنيد به خدا سوگند، فريفته كسي است كه فريب شما را خورد، و بي‏نصيب كسي است كه انتظار پيروزي از شما برد. تير بي پيكان را مانيد، كه آسيبي به دشمن نمي‏رساند، به خدا سوگند، نه‏ گفته شما را باور، و نه سوداي ياريتان را در سر، و نه دشمن را از شما بر حذر مي‏دارم دردتان چيست و دارويتان كدام است و شما را چه عادت و مرام است آخر شاميان هم، چون شمايند. - اين همه - گفتار بي‏كردار بي‏پروا و ناپرهيزكار و در غير حقّ طمعكار

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 29