در پاسخ شعار خوارج

امیرالمومنین (ع) در خطبه 40

و من كلام له عليه السلام في الخوارج لما سمع قولهم لا حكم إلا لله - قَالَ عليه السلام كَلِمَةُ حَقٍّ يُرَادُ بِهَا بَاطِلٌ نَعَمْ إِنَّهُ لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ وَ لَكِنْ هَؤُلَاءِ يَقُولُونَ لَا إِمْرَةَ وَ إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ يَعْمَلُ فِي إِمْرَتِهِ الْمُؤْمِنُ وَ يَسْتَمْتِعُ فِيهَا الْكَافِرُ وَ يُبَلِّغُ اللَّهُ فِيهَا الْأَجَلَ وَ يُجْمَعُ بِهِ الْفَيْ‏ءُ وَ يُقَاتَلُ بِهِ الْعَدُوُّ وَ تَأْمَنُ بِهِ السُّبُلُ وَ يُؤْخَذُ بِهِ لِلضَّعِيفِ مِنَ الْقَوِيِّ حَتَّى يَسْتَرِيحَ بَرٌّ وَ يُسْتَرَاحَ مِنْ فَاجِرٍ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى أَنَّهُ عليه السلام لَمَّا سَمِعَ تَحْكِيمَهُمْ قَالَ حُكْمَ اللَّهِ أَنْتَظِرُ فِيكُمْ وَ قَالَ أَمَّا الْإِمْرَةُ الْبَرَّةُ فَيَعْمَلُ فِيهَا التَّقِيُّ وَ أَمَّا الْإِمْرَةُ الْفَاجِرَةُ فَيَتَمَتَّعُ فِيهَا الشَّقِيُّ إِلَى أَنْ تَنْقَطِعَ مُدَّتُهُ وَ تُدْرِكَهُ مَنِيَّتُهُ

از سخنان آن حضرت است چون سخن خوارج را شنيد كه مي‏گفتند «لا حكم إلّا للّه» فرمود: - سخني است حقّ كه بدان باطلي را خواهند. آري حكم، جز از آن خدا نيست، ليكن اينان گويند فرمانروايي را، جز خدا روا نيست، حالي كه مردم را حاكمي بايد نيكو كردار يا تبه‏كار، تا در حكومت او مرد با ايمان كار خويش كند، و كافر بهره خود برد، تا آن گاه كه وعده حقّ سر رسد و مدت هر دو در رسد. در سايه حكومت او مال ديواني را فراهم آورند با دشمنان پيكار كنند، و راهها را ايمن سازند، و به نيروي او حقّ ناتوان را از توانا بستانند، تا نيكو كردار روز به آسودگي به شب رساند، و از گزند تبه كار در امان ماند. (و در روايت ديگري است كه چون سخن آنان را در باره حكميّت شنيد فرمود:) انتظار حكم خدا را در باره شما مي‏دارم، (و فرمود:) امّا حكومتي كه بر پايه كردار نيك باشد، پرهيزگار در آن كار خود كند، و در حكومتي كه بر اساس تبهكاري است، بد كردار بهره خويش برد تا آن گاه اجلش سر رسد و مرگش در رسد.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 40