روش برخورد با دنیا

امیرالمومنین (ع) در حکمت 408

وَ قَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ لِابْنِهِ الْحَسَنِ عليه السلام - (يَا بُنَيَّ) لَا تُخَلِّفَنَّ وَرَاءَكَ شَيْئاً مِنَ الدُّنْيَا فَإِنَّكَ تَخَلِّفُهُ لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ إِمَّا رَجُلٍ عَمِلَ فِيه‏ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِيتَ بِهِ وَ إِمَّا رَجُلٍ عَمِلَ فِيهِ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ (فَشَقِيَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ) فَكُنْتَ عَوْناً لَهُ عَلَى مَعْصِيَتِهِ وَ لَيْسَ أَحَدُ هَذَيْنِ حَقِيقاً أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِكَ وَ يُرْوَى هَذَا الْكَلَامُ عَلَى وَجْهٍ آخَرَ وَ هُوَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الَّذِي فِي يَدَيْكَ مِنَ الدُّنْيَا قَدْ كَانَ لَهُ أَهْلٌ قَبْلَكَ وَ هُوَ صَائِرٌ إِلَى أَهْلٍ بَعْدَكَ وَ إِنَّمَا أَنْتَ جَامِعٌ لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ رَجُلٍ عَمِلَ فِيمَا جَمَعْتَهُ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِيتَ بِهِ أَوْ رَجُلٍ عَمِلَ فِيهِ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ فَشَقِيَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ وَ لَيْسَ أَحَدُ هَذَيْنِ أَهْلًا أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِكَ وَ تَحْمِلَ لَهُ عَلَى ظَهْرِكَ فَارْجُ لِمَنْ مَضَى رَحْمَةَ اللَّهِ وَ لِمَنْ بَقِيَ رِزْقَ اللَّهِ

(و به پسرش حسن فرمود:) - پسركم چيزي از دنيا بجا منه چه آن را براي يكي از دو كس خواهي نهاد: يا مردي كه آن را در طاعت خدا به كار برد پس به چيزي كه تو بدان بدبخت شده‏اي نيكبخت شود، و يا مردي كه به نافرماني خدا در آن كار كند و بدانچه تو براي او فراهم كرده‏اي بدبخت شود پس در آن نافرماني او را يار باشي و هيچ يك از اين دو در خور آن نبود كه بر خود مقدمش داري. (و اين گفتار به گونه‏اي ديگر روايت شده است كه:) اما بعد، آنچه از دنيا در دست توست پيش از تو خداونداني داشت و پس از تو به ديگري رسد و تو فراهم آورنده‏اي كه براي يكي از دو تن خواهي گذاشت: آن كه گرد آورده تو را در طاعت خدا به كار برد پس او بدانچه تو بدبخت شده‏اي خوشبخت شود، يا آن كه آن را در نافرماني خدا صرف كند پس تو بدانچه براي وي فراهم آورده‏اي بدبخت شوي و هيچ يك از اين دو سزاوار نبود كه بر خود مقدمش داري و بر پشت خويش براي او باري برداري، پس براي آن كه رفته است آمرزش خدا را اميد دار و براي آن كه مانده روزي پروردگار.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، حکمت 408