در گريز از دنيا

امیرالمومنین (ع) در خطبه 98

و من خطبة له عليه السلام - نَحْمَدُهُ عَلَى مَا كَانَ وَ نَسْتَعِينُهُ مِنْ أَمْرِنَا عَلَى مَا يَكُونُ وَ نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاةَ فِي الْأَدْيَانِ كَمَا نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاةَ فِي الْأَبْدَانِ عِبَادَ اللَّهِ أُوصِيكُمْ بِالرَّفْضِ لِهَذِهِ الدُّنْيَا التَّارِكَةِ لَكُمْ وَ إِنْ لَمْ تُحِبُّوا تَرْكَهَا وَ الْمُبْلِيَةِ لِأَجْسَامِكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ تَجْدِيدَهَا فَإِنَّمَا مَثَلُكُمْ وَ مَثَلُهَا كَسَفْرٍ سَلَكُوا سَبِيلًا فَكَأَنَّهُمْ قَدْ قَطَعُوهُ وَ أَمُّوا عَلَماً فَكَأَنَّهُمْ قَدْ بَلَغُوهُ وَ كَمْ عَسَى الْمُجْرِي إِلَى الْغَايَةِ أَنْ يُجْرِيَ إِلَيْهَا حَتَّى يَبْلُغَهَا وَ مَا عَسَى أَنْ يَكُونَ بَقَاءُ مَنْ لَهُ يَوْمٌ لَا يَعْدُوهُ وَ طَالِبٌ حَثِيثٌ (مِنَ الْمَوْتِ) يَحْدُوهُ (وَ مُزْعِجٌ) فِي الدُّنْيَا حَتَّى يُفَارِقَهَا (رَغْماً) فَلَا تَنَافَسُوا فِي عِزِّ الدُّنْيَا وَ فَخْرِهَا وَ لَا تُعْجَبُوا بِزِينَتِهَا وَ نَعِيمِهَا وَ لَا تَجْزَعُوا مِنْ ضَرَّائِهَا وَ بُؤْسِهَا فَإِنَّ عِزَّهَا وَ فَخْرَهَا إِلَى انْقِطَاعٍ وَ إِنَّ زِينَتَهَا وَ نَعِيمَهَا إِلَى زَوَالٍ وَ ضَرَّاءَهَا وَ بُؤْسَهَا إِلَى نَفَادٍ وَ كُلُّ مُدَّةٍ فِيهَا إِلَى انْتِهَاءٍ وَ كُلُّ حَيٍّ فِيهَا إِلَى فَنَاءٍ أَ وَ لَيْسَ لَكُمْ فِي آثَارِ الْأَوَّلِينَ (مُزْدَجَرٌ) وَ فِي آبَائِكُمُ الْمَاضِينَ تَبْصِرَةٌ وَ مُعْتَبَرٌ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ أَ وَ لَمْ تَرَوْا إِلَى الْمَاضِينَ مِنْكُمْ لَا يَرْجِعُونَ وَ إِلَى الْخَلَفِ الْبَاقِينَ لَا يَبْقُونَ أَ وَ لَسْتُمْ تَرَوْنَ أَهْلَ الدُّنْيَا يُمْسُونَ وَ يُصْبِحُونَ عَلَى أَحْوَالٍ شَتَّى فَمَيِّتٌ يُبْكَى وَ آخَرُ يُعَزَّى وَ صَرِيعٌ مُبْتَلَى وَ عَائِدٌ يَعُودُ وَ آخَرُ بِنَفْسِهِ يَجُودُ وَ طَالِبٌ لِلدُّنْيَا وَ الْمَوْتُ يَطْلُبُهُ وَ غَافِلٌ وَ لَيْسَ بِمَغْفُولٍ عَنْهُ وَ عَلَى أَثَرِ الْمَاضِي مَا يَمْضِي الْبَاقِي أَلَا فَاذْكُرُوا هَادِمَ اللَّذَّاتِ وَ مُنَغِّصَ الشَّهَوَاتِ وَ قَاطِعَ الْأُمْنِيَّاتِ عِنْدَ الْمُسَاوَرَةِ لِلْأَعْمَالِ الْقَبِيحَةِ وَ اسْتَعِينُوا اللَّهَ عَلَى أَدَاءِ وَاجِبِ حَقِّهِ وَ مَا لَا يُحْصَى مِنْ أَعْدَادِ نِعَمِهِ وَ إِحْسَانِهِ

از خطبه‏هاي آن حضرت است - او را بر آنچه بوده سپاس مي‏گوييم، و براي آنچه بود، در كار خويش از او ياري مي‏جوييم، و از او مي‏خواهيم تا دينمان را به سلامت دارد، آن چنانكه از او مي‏خواهيم تا تن‏هامان درست ماند. بندگان خدا شما را سفارش مي‏كنم اين دنيا را كه وانهنده شماست واگذاريد، هر چند وانهادن آن را دوست نمي‏داريد. دنيايي كه تن‏ها را كهنه مي‏كند، هر چند نو شدن آن را خوش داريد. مثل شما و دنيا، چون گروهي همسفر است كه به راهي مي‏روند، و تا درنگرند آن را مي‏سپرند، و يا قصد رسيدن به نشاني كرده‏اند، و گويي بدان رسيده‏اند. چه كوتاه است فرصت كسي كه تازد تا راهي كه در پيش دارد به سر رسد، و يا آنكه روزي فرصت دارد نه بيش - و مرگش از در رسد -، و خواهاني شتابان در پي او افتاده، و او را مي‏راند تا در دنيا نماند. پس در عزّت و ناز دنيا بر يكديگر پيشدستي مكنيد، و به آرايش و آسايش آن شادمان مشويد، و از زيان و سختي آن ناشكيبا مباشيد. كه عزّت و نازش پايان يافتني است، و آرايش و آسايش آن سپري شدني، و زيان و سختي آن تمام شدني، و هر مدّتي از آن سرآمدني و هر زنده آن مردني. آيا نشانه‏ها كه از گذشتگان به جاي مانده شما را از دوستي دنيا باز نمي‏دارد و اگر خردمنديد مرگ پدرانتان كه در گذشته‏اند، جاي بينايي و پند گرفتن ندارد. نمي‏بينيد گذشتگان شما باز نمي‏آيند، و ماندگان نمي‏پايند نمي‏بينيد مردم دنيا روز را به شب و شب را به روز مي‏آرند و هر يك حالتي دارند مرده‏اي است كه بر او مويند. زنده‏اي كه تسليتش گويند. افتاده‏اي بيمار، بيمار پرسي تيمار خوار. و ديگري كه جان مي‏دهد، و دنيا جويي كه مرگ‏ به دنبالش مي‏دود، و غافلي به خود وانگذاشته و ماندگان پي گذشتگان را داشته. هان بر هم زننده لذّتها، تيره كننده شهوتها، و برنده آرزوها را به ياد آريد آن گاه كه به كارهاي زشت شتاب مي‏آريد، و از خدا ياري خواهيد برگزاردن واجب او - چنانكه شايد -، و نعمت و احسان او كه به شمار نيايد. و پند گرفتن ندارد. نمي‏بينيد گذشتگان شما باز نمي‏آيند، و ماندگان نمي‏پايند نمي‏بينيد مردم دنيا روز را به شب و شب را به روز مي‏آرند و هر يك حالتي دارند مرده‏اي است كه بر او مويند. زنده‏اي كه تسليتش گويند. افتاده‏اي بيمار، بيمار پرسي تيمار خوار. و ديگري كه جان مي‏دهد، و دنيا جويي كه مرگ‏ به دنبالش مي‏دود، و غافلي به خود وانگذاشته و ماندگان پي گذشتگان را داشته. هان بر هم زننده لذّتها، تيره كننده شهوتها، و برنده آرزوها را به ياد آريد آن گاه كه به كارهاي زشت شتاب مي‏آريد، و از خدا ياري خواهيد برگزاردن واجب او - چنانكه شايد -، و نعمت و احسان او كه به شمار نيايد.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 98