حکم شرعی رعایت نکردن برخی حدود الهی به هنگام اضطرار چیست?

گاهی انسان در شرایط بحرانی قرار می گیرد و ناچار است برخی فرامین الهی را زیر پا گذارد و ناخواسته (جهت حفظ بقا یا آبروی خویش) دست به اعمالی بزند که خدا انسان را از آن نهی کرده است. و آن امر را بر او حرام نموده است.

مثلا:

۱.کسی که از شدت گرسنگی ناچار است مردار بخورد تا زنده بماند.

۲.کسی که برای درمان درد خود ناچار است شراب بنوشد. و یا مواد مخدر مصرف کند.

۳.خانمی که در معرض تعرض یا تجاوز قرار گرفته و راه فراری ندارد، جهت حفظ آبروی خود ، پیش از وقوع حادثه دست به خودکشی زند.

۴.مادری که ناچارا جنین معلول و ناقص الخلقه خود را سقط کند.

و سوال دیگر بنده که شاید با این مساله بی ارتباط نباشد:

آیا شهدایی که برای باز کردن راه دیگر رزمندگان با رفتن عامدانه روی مین، کشته شدند، کارشان خودکشی محسوب نمی شود? یا چون شرایط اضطراری بوده، بلامانع است?

همه‌ی فقها می‌گویند، در زمان اضطرار، خوردن و آشامیدن از هر حرامى جایز است، اما درباره جریان این حکم نسبت به نوشیدن شراب، بین ایشان اختلاف نظر است، که قول مشهور الحاق شراب به سایر محرمات است. ضمن اینکه برخى، حلال بودن آن را تنها در صورت ترس از تلف شدن در صورت ننوشیدن آن، مقیّد کرده‌اند. لذا فقهای معاصر، مداوا کردن بیماریها به وسیله محرمات را در صورتى که علاج مرض، منحصر به آن باشد جایز شمرده‌اند، اما درباره‌ی درمان توسط شراب و سایر مسکرات، این شرط را اضافه کرده‌اند که بیمار [با مشورت با پزشک حاذق و متدین] یقین کند که بیماری او قابل معالجه است و یقین داشته باشد که ترک معالجه با شراب به هلاکت وی (یا چیزى نزدیک به آن) منتهى مى‌شود. البته در استفاده و معالجه به آن نباید عجله کرد و تا حد ممکن باید با مشقت صبر نماید که شاید خداوند متعال سلامتی را به او برگرداند. در هر حال، اگر کسی به حرامى اضطرار پیدا کرد باید به مقدار ضرورت، اکتفا کرده و زیاده بر آن جایز نیست.

اما در مورد خودکشی...

خود کشي شرعا حرام است و از گناهان کبيره مي باشد . در فرض سؤال نيز نمي تواند خود را بکشد، بلکه بايد از خود دفاع کند . اگر وسيله دارد مي تواند متجاوزين را بکشد . اگر خود آن زن در درگيري با متجاوزان با ناموس کشته شود، ثواب شهيد را مي برد . از رسول خدا (ص) و امام رضا (ع) نقل شده : هرمظلومي که در راه دفاع از خود کشته شود، شهيد است.( شيخ حر عاملي ، وسائل الشيعه ،ج15،ص49 ؛ من لايحضره الفقيه ، ج4 ، ص380 ) اگر نتواند دفاع کند و به زور مورد تجاوز قرار بگيرد، گناه هم براي آن زن نوشته نمي شود .در اين جهت فرقي بين زن و دختر نيست . اگر کشته نشود و آزاد شود ،جانش را نجات داده، بدون اين که گناهکار شود

اما در مورد سقط جنین اکثر فقها فتوا داده اند که ناقص بودن بچه مجوز شرعى براى سقط جنين محسوب نمى شود.

در مورد شهید

این هلاکت محسوب نمیشود،هلاکت زمانی است که انسان هدفی که میخواد از جانش در آن راه بگذارد آن هدف به اندازه جانش ارزش نداشته باشد...

اگر نفس انسان ارزشش از آن هدف بیشتر است نباید انجام بدهد...

ولی اگر نه، واقعا از جان گذاشتن باعث احیا شدن افرادی یا دین و مذهبی احیا میشود مثل پیش افتادن در باز کردن معبر در جنگ یا مثال از جان گذشتن مثل امام حسین (ع) و یارانش.

و امام حسین جانش را در راه ارزش بسیار عالی داده است.

و آن حفظ اسلام بود.

به تعبير امام خمينى قدس سره: «اسلام آن قدر عزيز است كه فرزندان پيغمبر، جان خودشان را فداى اسلام كردند. حضرت سيد الشهداء عليه السلام با آن جوان‏ها، با آن اصحاب، براى اسلام جنگيدند و جان دادند و اسلام را احيا كردند».

صحیفه امام ج 8 ص 151

اميرمؤمنان على عليه السلام در روايتى مى‏ فرمايد

«هنگامى كه حادثه‏ اى پيش آمد (كه دين يا جان شما را تهديد مى‏ كند) جان خويش را فدا كنيد، نه دينتان را».

?الکافی ج 2 ص 216