احکام موسیقی در دین اسلام چیست؟

در ذهن بنده حقیر شبهات و فرضیه های گوناگونی مرتبط با «موسیقی» و «آهنگ» در دین اسلام وجود داره.

مهمترینش اینه که

یک موسیقی زمانی «حرام» دانسته میشه (در دین اسلام) که «غنا» باشه.

حالا یک سوال پیش میاد که دقیقا غنا چیه؟ منظور از اینکه یک آهنگ یا ترانه غناست چیه؟

یک فرضیه ی دیگری هم در ذهن من هست که در مطالعات مرتبطی که داشتم برداشت کردم، این هستش که

موسیقی ها یا آهنگ هایی که «رقص آور» هستند «حرام» هستند.

پس آیا اگر یک موسیقی غم انگیز پخش شود که رقص آور نیست مشکل شرعی ندارد؟

از طرفی دیگر نیز فکر می کنم امام خمینی (ره) در جایی فرموده که

«صدای زن» در کل حرامه یعنی در تمام حالات چه غنا باشد چه نباشد و چه رقص آور باشد یا نباشد.

آیا درست است این گفته؟

با تشکر از شما بزرگواران. مرجع تقلید بنده هم آیت الله سیستانی هستند. یعنی آیت الله بهجت بودند که در غیاب ایشان از آیت الله سیستانی تبعیت میکنم.

اکثر فقها به حرمت موسیقی لهوی فتوی داده اند و تمام انواع موسیقی را مشمول این حکم ندانسته اند ؛ پس نمی توان به طور مطلق گفت که هر گونه موسیقی حرام است.

?رساله دانشجویی ص 201

❗️دلایل اصلی حرمت موسیقی لهوی، آیات قرآن و روایات پیامبر اکرم واهل بیت است، علاوه بر این؛ گسترش فساد و فحشا، غفلت از یاد خدا، تاثیر سوء بر روان و اعصاب و استفاده ی سوء استعمارگران از آن را نیز می توان از جمله حکمت های حرمت موسیقی و غنا دانست. که البته در ادامه مفصلا در این رابطه پاسخ داده میشود

❗️خداوند می فرماید : «ازگفتار باطل بپرهیزید » حج،30

❗️ودرایه دیگر میفرماید: «برخی از مردم کسانی اند که سخن بیهوده را خریدارند» لقمان،6

❗️درتفسیر ایه امده است که مراد از سخن بیهوده،غنا ووسایل سازواواز میباشد

?بحارالانوار،ج76،ص240

❗️پیامبر گرامی فرمود:

«خداوند مرا به عنوان رحمتی برای جهانیان برانگیخت وتا سازها وتا نی ها وکارهای جاهلی را،ممنوع کنم

?بحارالانوار،ج59،ص250

❗️درروایتی دیگر فرمود:«دوری کنید از گوش به دادن به سازها واوازها ،زیرا این دو نفاق را در دل می رویانند،همچنانکه اب سبزه را می رویاند»

?کنزالعمال،حدیث4066

در روایت دیگر امام صادق فرمود: «آوازه خوانی از جمله گناهانی است که خداوند برای ان وعده اتش داده است»

?الفقیه،ج4،ص58

❗️در روایتی دیگر پیامبر فرمود: «سه چیز دل را سخت میکند:که یکی از انان شنیدن لهو است»

?بحارالانوار،ج79،ص252

همچنین فرمودند: «خانه ای که در ان شراب وقمار وآلات موسیقی باشد،فرشتگان در ان وارد نمیشوند ودعا در ان مستجاب نمیگردد»

?وسایل الشیعه،ج12،ص235

در حرمت موسیقی لهوی،یعنی موسیقی که مناسب مجالس لهو ولهب باشد،روایات فراونی امده است که جهت اگاهی ،رجوع کنید به ?بحارالانوار،ج76،ص239،باب99

?وسایل الشیعه،ج17،ص312،باب100

?مستدرک الوسایل،ج13،ص215،باب79

?میزان الحکمه،ج8،ص536 به بعد

همچنین جهت اگاهی از ضررهای علمی موسیقی وغنا رجوع کنید به کتاب پاسخ به پرسشهای مذهبی،علامه ی سبحانی،ص360،و تفسیر نمونه،ج17،ص24

از انچه گفتیم روشن شد که موسیقی در اسلام حرام است ،اما نه هر موسیقی،بلکه موسیقی که مناسب مجالس لهو ولعب باشد ان هم به سبب ضررهایی که بر ان مترتب است

اما فلسفه حرمت موسیقی لهو...

در تفسیر نمونه در این باره چنین آمده است در یک بررسی کوتاه به مفاسد زیر در مورد موسیقی و غناء برخورد می کنیم :

1⃣تشویق به فساد اخلاق ؛

تجربه نشان داده است - و تجربه بهترین شاهد و گواه است - که بسیاری افراد تحت تاثیر آهنگهای غناء، راه تقوی و پرهیزکاری را رها کرده، و به شهوات و فساد روی می آورند.

مجلس غنا معمولا مرکز انواع مفاسد است و آنچه به این مفاسد دامن می زند همان غناء و موسیقی است .

در بعضی از گزارشهائی که در جرائد خارجی آمده می خوانیم که در مجلسی که گروهی از دختران و پسران بودند، و آهنگ خاصی از غناء در آنجا اجرا شد آنچنان هیجانی به دختران و پسران دست داد که به یکدیگر حمله ور شدند و فجایع زیادی بار آوردند که قلم از ذکر آن شرم دارد.

در تفسیر روح المعانی سخنی از یکی از سران بنی امیه نقل می کند که به آنها می گفت : از غنا بپرهیزید که حیا را کم می کند، شهوت را می افزاید شخصیت را در هم می شکند، جانشین شراب می شود، و همان کاری را می کند که مستی انجام می دهد.

?تفسیر روح المعانی جلد 21 صفحه 60

و این نشان می دهد که حتی آنها نیز به مفاسد آن پی برده بودند و اگر می بینیم در روایات اسلامی کرارا آمده است که غنا روح نفاق را در قلب پرورش می دهد اشاره به همین حقیقت است، روح نفاق همان روح آلودگی به فساد و کناره گیری از تقوا و پرهیزکاری است .

و نیز اگر در روایات آمده است که فرشتگان در خانه ای که غنا در آن است وارد نمی شوند به خاطر همین آلودگی به فساد است، چرا که فرشتگان پاکند و طالب پاکیند، و از این محیطهای آلوده بیزارند.

2⃣ غافل شدن از یاد خدا ؛

غناء و موسیقی انسان را آنچنان مست شهوات می کند که از یاد خدا غافل می سازد.

در حدیثی از علی علیه السلام می خوانیم ؛

«هر چیزی که انسان را از یاد خدا غافل کند (و در شهوات فرو ببرد) آن در حکم قمار است »

?وسائل الشیعه جلد 12 صفحه 235

3⃣ آثار زیانبار بر اعصاب ؛

غنا و موسیقی در حقیقت، یکی از عوامل مهم تخدیر اعصاب است، و به تعبیر دیگر مواد مخدر گاهی از طریق دهان و نوشیدن وارد بدن می شوند، مانند شراب و گاه از طریق بوئیدن و حس شامه مانند هروئین و گاه از طریق تزریق مانند مرفین و گاه از طریق حس سامعه است مانند غنا و موسیقی

به همین دلیل گاهی غنا و آهنگهای مخصوصی، چنان افراد را در نشئه فرو می برد، که حالتی شبیه به مستی به آنها دست می دهد، البته گاه به این مرحله نمی رسد اما در عین حال تخدیر خفیف ایجاد می کند.

و به همین دلیل بسیاری از مفاسد مواد مخدر در غنا وجود دارد، خواه تخدیر آن خفیف باشد یا شدید.

توجه دقیق به بیوگرافی مشاهیر موسیقیدانان نشان می دهد که در دوران عمر به تدریج دچار ناراحتیهای روحی گردیده اند، تا آنجا که رفته رفته اعصاب خود را از دست داده، و عده ای مبتلا به بیماریهای روانی شده، و گروهی مشاعر خود را از کف داده، و به دیار جنون رهسپار شده اند، دستهای فلج و ناتوان گردیده بعضی هنگام نواختن موسیقی درجه فشار خونشان بالا رفته و دچار سکته ناگهانی شده اند

?تاثیر موسیقی بر روان و اعصاب صفحه 26

کوتاه سخن اینکه آثار زیانبخش غنا و موسیقی بر اعصاب تا سر حد تولید جنون، و بر قلب و فشار خون، و تحریکات نامطلوب دیگر به حدی است که نیاز به بحث زیادی ندارد.

?از آمارهائی که از مرگ و میرها در عصر ما تهیه شده چنین استفاده می شود که مرگهای ناگهانی نسبت به گذشته افزایش زیادی یافته است، عوامل این افزایش را امور مختلفی ذکر کرده اند از جمله افزایش غنا و موسیقی در سطح جهان .

4⃣غنا و موسیقی یکی از ابزار کار استعمار؛

?استعمارگران جهان همیشه از بیداری مردم، مخصوصا نسل جوان، وحشت داشته اند، به همین دلیل بخشی از برنامه های گسترده آنها برای ادامه استعمار، فرو بردن جامعه ها در غفلت و بی خبری و ناآگاهی و گسترش انواع سرگرمیهای نا سالم است .

امروز مواد مخدر تنها جنبه تجارتی ندارد، بلکه یک ابزار مهم سیاسی، یعنی سیاستهای استعماری است، ایجاد مراکز فحشاء، کلوپه ای قمار و همچنین سرگرمیهای ناسالم دیگر، و از جمله توسعه غنا و موسیقی، یکی از مهمترین ابزاری است که آنها برای تخدیر افکار مردم بر آن اصرار دارند، و به همین دلیل قسمت عمده وقت رادیوهای جهان را موسیقی تشکیل می دهد و از برنامه های عمده وسائل ارتباط جمعی همین موضوع است .

?تفسیر نمونه ج17 ص19

اما در مورد صحت فتوای امام خمینی...

امام خمینی در رساله نجاه العباد خود چنین می آورد:

« خوانندگی که آن را غنا گویند و شنیدن آن و اجرت گرفتن بر آن حرام است و مراد از غنا سرود و خوش آوازی نیست بلکه کشیدن صدا و زیر و بالا کردن آن به نحوی که طرب آور و مناسب مجالس لهو و رقص و محافل بازیگران باشد غناست لکن جایز است غناء زن در عروسی برای زن ها و احتیاط واجب اکتفا است به زفاف عروس و مجلسی که آماده شده است برای زفاف نه مطلق عروسی و حرام است از برای مردان مطلقا»

?رساله نجاه العباد ص224

❗️از این فتوا نکاتی استفاده می شود؛

1⃣خواندن به نحو غنایی جایز نیست جز در مراسم عروسی و زفاف، آن هم تنها برای زنان

2⃣استفاده از آلات موسیقی و رقص و پایکوبی در مراسمات عروسی جایز نیست و تنها مورد استثناء خواندن به نحو غنایی آن هم برای زنان می باشد .

3⃣مستند این حکم روایات متعددی است که در مجامع حدیثی ما بیان شده است.

?امام صادق علیه السلام فرمود:

« غنای زنان آوازه خوان و اجر گرفتن بر آن در مراسم عروسی و زفاف برای زنان اشکال ندارد»

?الکافی ج5 ص119

?التهذیب ج6 ص358

❗️جهت دیدن سایر روایات ؛

?وسائل الشیعه ج17 ص120 باب15

?مستدرک الوسائل ج13 ص91 باب13