علت حرمت مساله قمار و شرط بندی در اسلام ضررهایی است که براین مساله مترتب میشود و حرام است ،که به گوشه ای از آن اشاره می کنیم.
1.دلیل شرعی:
در تفسیر نمونه چنین آمده است :
« کمتر کسى را مى توان یافت که از زیان هاى گوناگون قمار بى خبرباشد، براى توضیح بیشتر گوشه اى از عواقب شوم و خانمان برانداز آن را به طور فشرده یادآور مى شویم:
خداوند متعال در آیه شریفه ۹۰ سوره مبارکه مائده میفرماید «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید شراب و قمار و بتها و تیرهاى قرعه پلیدند و از عمل شیطانند پس از آنها دورى گزینید باشد که رستگار شوید»(مائده/۹۰). همانطور که از نص صریح آیه مشخس است، خداوند متعال قمار را در ردیف میگساری و بت پرستی و از کارهای پلید شیطانی دانسته و دستور به اجتناب از آن داده است. «مَیسِر» یعنی قمار و لذا قمارباز را «یاسر» گویند. ریشه آن «یسر» به معنای آسانی است و علت نامیدن قمار به «میسر» این است که قمارباز با آن مال دیگران را به آسانی و بدون زحمت به چنگ می آورد. از امام رضا علیه السلام نیز نقل شده است که «المیسر هوالقمار؛ میسر همان قمار است».
2.دلایل دیگر:
الف ـ قمار بزرگ تری ن عامل هیجان:
کلیه روان شناسان و دانشمندان ساى کولوژى، معتقدند: هیجانات روانى عامل اصلى بسیارى از بیمارى هاست، مثلاً کم شدن ویتامین ها، زخم معده، جنون و دیوانگى، بیمارى هاى عصبى روانى به صورت خفیف و حاد و مانند آنها در بسیارى از موارد ناشى از هیجان مى باشند، و قمار، بزرگ ترین عامل پیدایش هیجان است تا آنجا که یکى از دانشمندان «امریکا» مى گوید:
در هر سال در این کشور فقط دو هزار نفر در اثر هیجان قمار مى میرند، و به طور متوسط قلب یک «پوکرباز» (یک نوع بازى قمار) متجاوز از صد بار در دقیقه مى زند، قمار، گاهى سکته قلبى و مغزى نیز ایجاد مى کند، و قطعاً عامل پیرى زودرس خواهد بود.
به علاوه به گفته دانشمندان، شخصى که مشغول بازى قمار است، نه تنها روح وى دستخوش تشنج است بلکه تمام جهازات بدن او در یک حالت فوق العاده به سر مى برند، یعنى ضربان قلب، بیشتر مى شود، مواد قندى در خون او مى ریزد، در ترشحات غدد داخلى اختلال حاصل مى شود، رنگ صورت مى پرد، دچار بى اشتهایى مى شود، و پس از پایان قمار، به دنبال یک جنگ اعصاب و حالت بحرانى به خواب مى رود، و غالباً براى تسکین اعصاب و ایجاد آرامش در بدن متوسل به الکل و سایر مواد مخدر مى شود، که در این صورت زیان هاى ناشى از آن را نیز باید به زیان هاى مستقیم قمار اضافه کرد.
از زبان دانشمندان دیگرى مى خوانیم: قمارباز، انسانى مریض است که دایماً احتیاج به مراقبت روانى دارد، فقط باید سعى کرد به او فهماند که یک خلا روانى وى را به سوى این عمل ناهنجار سوق مى دهد، تا در صدد معالجه خویش بر آید.
ب ـ رابطه قمار با جنایات:
یکى از بزرگ ترین موسسات آمارگیرى جهانى ثابت کرده است: 30 درصد جنایت ها با قمار رابطه مستقیم دارد، و از عوامل به وجود آمدن 70 درصد جنایات دیگر نیز به شمار مى رود.
ج ـ ضررهاى اقتصادى قمار:
در طول سال، میلیون ها بلکه میلیاردها از ثروت مردم جهان در این راه از بین مى رود، گذشته از ساعات زیادى که از نیروى انسانى در این راه تلف مى شود، و حتى نشاط کار مداوم را در ساعات دیگر سلب مى کند، مثلاً در گزارش ها چنین آمده است: در شهر «مونت کارلو» که یکى از مراکز معروف قمار در دنیا است، یک نفر در مدت 19 ساعت قمار بازى 4 میلیون تومان ثروت خود را از دست داد، وقتى درهاى قمارخانه بسته شد یک راست به جنگل رفت، و با یک گلوله مغز خویش را متلاشى، و به زندگى خود خاتمه داد، گزارش دهنده اضافه مى کند: جنگل هاى «مونت کارلو» بارها شاهد خودکشى این پاک بازها بوده است.
د ـ زیان هاى اجتماعى قمار:
بسیارى از قماربازان به علت این که گاهى برنده مى شوند و در یک ساعت ممکن است هزاران تومان سرمایه دیگران را به جیب خود بریزند، حاضر نمى شوند تن به کارهاى تولیدى و اقتصادى بدهند، در نتیجه چرخ هاى تولیدو اقتصاد به همان نسبت لنگ مى شود، و درست اگر دقت کنیم مى بینیم، تمام قماربازان و عایله آنان سربار اجتماع هستند، و بدون این که کمترین سودى به این اجتماع برسانند از دست رنج آنها استفاده مى کنند، و گاهى هم که در بازى قمار باختند، براى جبران آن دست به سرقت مى زنند.
خلاصه زیان هاى ناشى از قمار به حدّى است که حتى بسیارى از کشورهاى غیر مسلمان آن را قانوناً ممنوع اعلام داشته اند، اگر چه عملاً به طور وسیع آن را انجام مى دهند.
مثلاً انگلستان در سال 1853، امریکا در سال 1855، شوروى در سال 1854 و آلمان در سال 1873 قمار را ممنوع اعلام نمودند.
این از دلیل حرام بودن قمار و شرط بندی
با اینکه قمار در اسلام حرام و گناهی بزرگ معرفی شده است و توضیح داده شد ،ولی شرط بندي در ۳ مورد در اسلام مشروع مي باشد: ۱. شنا ۲. تيراندازي ۳. سواركاري.(۱) نکته مهم در این مورد این است که خود شرکت کنندگان در این سه مسابقه می توانند شرط بندی کنند،نه تماشاگران این مسابقات.
در مورد اين مسئله قبل از هر چيز بايد به اين حقيقت مهم توجه داشت كه در بسیاری از امور و دستورات دینی تا زمانی که از جانب معصومین توضیح کامل و جامعی در خصوص فلسفه و ریشه این احکام و قوانين نیامده، نمی توان برای آن ها دلیلی کامل و مطلق بیان کرد و یا آن ها را نادرست خواند، بلکه باید دستورات دینی را به شکل تعبدی و از منظر تسلیم پذیرفت. به عبارت ديگر همان معصومي كه در اصل قمار و شرط بندي حكم به حرمت داده است در مواردي خاص اين حرمت را برداشته و اجازه داده است و لذا ما بايد به هر دو پايبند باشيم. اما همه این ها دلیل بر این نمی شود که ما از منظر عقل و دانش طبیعی در خصوص فلسفه و حکمت های دستورات دینی به تامل و بررسی نپردازیم، زیرا ما خداوند را حکیم می دانیم. هر چند دستورات دینی و احکام شریعت بر اساس فلسفه کلی آزمایش میزان تسلیم و سرسپردگی بندگان تدوین شده اند، اما یقینا خالی از مصالح و حکمت های مختلف در زندگی دنیا و آخرت بشر هم نیستند. از همین روی می توان در مورد حکمت آن ها با تامل و دقت به نتایجی دست یافت. به علاوه توجه داشته باشيد كه مراجع براي فتوا دادن و استخراج احكام دين صرفا بايد براساس منابع تعريف شده يعني كتاب و سنت و عقل و اجماع صدور راي نمايند و نمي توانند از منابع ديگري در صور فتوا استفاده كنند. در اين منابع نيز در بسياري از احكام مانند شرط بندي و استثنائات آن، موارد به طور كامل بيان شده و يك فقيه اجازه تعميم و تسري اين حكم را به موارد مشابه ندارد.
اما در مورد استثناء شدن اين چند مورد بايد گفت: شرط بندی درباره اسب سواری، تیراندازی و شناکردن به جهت حكمتهاي زير اجازه داده شده است. البته باز هم تاكيد مي كنم كه اينها صرفا برخي از حكمتهاي حكم است و دليل آن روایات است که از باب تعبد بايد به آن عمل نماييم. اما حكمتها:
۱. فایده و نفع اجتماعی: اگر شرط بندی روی همان سه موضوع باشد در واقع مهارت های لازم در جامعه اسلامی برای دفاع و تامین امنیت فراهم می شود. اسلام برای امنیت و حفظ حریم جامعه اسلامی اهمیتی زیادی قایل است، یکی از موارد که این اهتمام نشان داده می شود مشروعیت شرط بندی بر اسب سواری، شناکردن و تیراندازی است با توجه به زمان صدر اسلام که اسب مهم ترین ابزار جنگی در جهت نقل و انتقال سریع نقش ایفا می کرد از میان حیوان های اصلی تنها اسب مطرح شده است، چون تنها حیوانی است که در سرعت و چابکی از تمام حیوانات اهلی دیگر قوی تر و مناسب تر است. مهم ترین وجهه جامعه اسلامی توان بازدارندگی است، اسلام می خواهد فرد، فرد جامعه اسلامی به این توان و قدرت دفاعی توجه کند، تیراندازی و شناکردن نیز در جنگ از اهمیت بسیار بالای برخوردار است و چیزی است که مرور زمان در آن تاثیر ندارد، ممکن است ابزار تیراندازی تغییر کند ولی اصل تیراندازی در این مساله مورد نظر است.
۲. نفع و فایده در برابر نیازهای واقعی و حقیقی بسیاری از ورزش ها از جمله فوتبال، و ... امروزه طرفداران جدی دارند، اما نمی توان برای شکل و فرم آن جدا از اصل ورزش فایده واقعی تصور کرد. بنابراین، اموری مثل فوتبال و ... پیش از آن که برای تامین یک نیاز واقعی و بنیادین باشد، برای ایجاد سرگرمی است. از این جهت بازی های از این نوع که بیشتر هوس پسندانه است تا نفع دهنده واقعی، نمی تواند مصداق شرط بندی مشروع و حلال واقع شود.
۳. این احتمال هم وجود دارد که حكمت ديگر مساله اين باشد كه بالاخره انسان براي ارضاي اين نياز دروني و روحي احتياج به برخی فعالیت ها و هيجانات در زندگي دارد و اسلام نيز براي پاسخ به اين نياز دروني در موارد محدود اين عمل را اجازه داده است. اما به دليل مشخص بودن آفات و مشكلات بيش از حد قمار و شرط بندي( كه حتما به آن واقف هستيد و آن را در جوامع ديگر مي بينيد) آن را در همه موراد تعميم نداده كه باعث از بين رفتن اقتصاد و معامله در جامعه و سست شدن پايه خانواده ها و مشكلاتي از اين قبيل در جامعه شود.
در مورد اون پیش بینی که گفتین ،پول دادن از قبل حرام است. درصورتیکه برای شرکت در مسابقه وجهی نپردازند و مسابقه مربوط به کار مشروعی باشد اشکال ندارد.