چگونه فعل های زبان عربی را سریع به خاطر بسپاریم

سلام به همه دوستان عزیز همون طور که میدونید برای یه چیزایی مثل جدول تناوبی اومدن و یه سری رمز گذاشتن که این جدول رو خیلی راحت میشه حفظ کرد . میخواستم ببینم برای حفظ فعل های ماضی و مضارع زبان عربی هم همچین چیزی داریم؟

سلام بر شما. باتوجه به برداشت بنده از سوال شما، پاسخ چنین است:

با توجه به خاصیت اشتقاق زبان عربی، نه تنها حفظ افعال، بلکه حفظ اسم ها در زبان عربی نیز به سهولت ممکن است. اگرچه که علاوه بر این، بسیاری از واژگان عربی، با زبان فارسی مشترک هستند، و این امر نیز به فارسی زبانان در حفظ واژگان عربی کمک می کند.

بنابر قاعده ای که ذکر گردید، برای حفظ کلمات عربی:

1. ابتدا باید بدانیم که هر کلمه ای (اسم یا فعل) در زبان عربی، یک ریشه ی 3 حرفی دارد. و در مرحله ی اول باید آن ریشه را پیدا کنیم.

مثال) اگر کلمه ی «یَذهَبانِ» را به ما بدهند و ما بخواهیم ریشه ی 3 حرفی آن را پیدا کنیم، ابتدا حروف اضافه را از اول و آخر آن حذف می کنیم تا بتوانیم به 3 حرف اصلی آن پی ببریم. که ریشه ی 3 حرفی «یذهبان» می شود: ذَهَبَ. (چون «ی» در اول یَذهبان، جزء حروف مضارعه است و «ان» از آخر این فعل، برای مثنی کردن کلمه آمده است. و با حذف هر دو، به ریشه ی کلمه که «ذهب» باشد، پی می بریم.

{ البته برخی افعال در عربی، ریشه ی 4 حرفی دارند. اما چون تعداد آنها محدود است، در این نوشتار آنها را نادیده می گیریم. مثل: وَسوَسَ، زَلزَلَ ، دَحرَجَ ، و .... }

نکته) برای پیدا کردن ریشه ی 3 حرفی افعال، لازم است با ساختار انواع فعل در عربی آشنا باشیم. پس در این جا به انواع ساختار افعال در عربی اشاره می کنیم:

الف) ماضی: 14 صیغه، ترجمه زمان گذشته، فرمول: ریشه ی 3حرفی + ضمیر متصل:

مثال) ذَهَبُوا : رفتند. ذَهَبَت: رفت

ب) مضارع: 14 صیغه، ترجمه زمان حال، فرمول: ت ی ن أَ + ریشه ی 3حرفی + ضمیر متصل:

مثال) یَذهَبانِ : می روند. تَذهبُ: می روی

ج) امر: 6 صیغه، ترجمه دستوری، فرمول:همزه (با ضمه یا کسره)+ ریشه ی 3حرفی + ضمیر متصل:

مثال) اِذهَبُوا: بروید اِذهَب: برو

د) نهی: 6 صیغه، ترجمه منع کردن، فرمول: لا+ فعل مضارع ( آخر فعل یا باید ساکن باشد یا «ن» حذف شده باشد به جز صیغه ی جمع مونث مخاطب):

مثال) لاتَذهَبُوا: نروید لاتَذهَب : نرو

ه) ماضی منفی: ما + فعل ماضی:

مثال) ما ذَهَبا: نرفتند

و) مضارع منفی : لا + فعل مضارع:

مثال) لا یَذهَبُونَ : نمی روند

ی) مستقبل: ترجمه آینده، فرمول: سَ یا سَوفَ + فعل مضارع:

مثال) سَیَذهَبُ : خواهد رفت

2. اما در مرحله ی دوم، پس از پیدا کردن ریشه ی 3 حرفی کلمه، اول سعی می کنیم واژه را در زبان فارسی جست و جو کنیم:

- اگر کلمه ای بود که در فارسی کاربرد داشت، به سهولت معنای آن را حفظ می کنیم.

مثال) دَخَلَ : داخل شد. خَرَجَ: خارج شد. غَضَبَ: عصبانی شد. ظَلَمَ : ستم کرد. سَلِمَ: سالم ماند. حَدَثَ: سخن گفت. نَظَرَ: نگاه کرد. کَلَّم: سخن گفت. رَأیَ: دید. شَاهَدَ: دید. غَفَرَ: آمرزید. خَلا: خالی بود. جَریَ: جاری شد. شَکی: شکایت کرد.

- اما اگر کلمه ای بود که در فارسی کاربرد نداشت، یا باید با تکرار فراوان در فواصل زمانی متعدد آن را از حافظه ی کوتاه مدت به حافظه ی بلند مدت منتقل کنیم و یا با رموزی که به ذهن خودمان ملموس تر است، آن را به حافظه بسپاریم. و این رمز گذاری را فقط خود فرد می تواند انجام دهد. بدین شکل که با دیدن یا شنیدن واژه، اولین چیزی را که به ذهن ما می رسد، کنارش به عنوان رمز یادداشت کنیم تا با دیدن آن رمز، یاد فلان چیز بیفتیم و معنای واژه را سریع به خاطر آوریم.

به عنوان مثال رموزی را که بنده برای حفظ برخی کلمات دارم، بدین شرحند:

• اَبَدَ: ماند. (رمز: ما وقتی چیزی ابدی می شود، می گوییم: ماندنی شده است.)

• اَرَخَ: تاریخ نهادن. (رمز: لفظ این کلمه ریشه در تاریخ دارد.)

• عَادَ: بازگشت. (رمز: این کلمه از «عودت» مشتق شده است.)

• جَلَسَ: نشست. (رمز: این کلمه از «جلسه یا مجلس یعنی جایی که همه می نشینند» مشتق شده است.)

• خَافَ: ترسید. (رمز: وقتی ما از چیزی می ترسیم می گوییم فلان چیز خوفناک است.)

• رَجَعَ: بازگشت.(رمز: این کلمه از «رجوع» ماخوذ است.)

آنچه نقل گردید، برای اسم ها در زبان عربی نیز صدق می کند. یعنی اگر ما معنای یک ریشه ی 3 حرفی را بدانیم، خواهیم توانست معنای بسیاری از اسم ها را نیز یاد بگیریم.

• ح ک م: حکم کرد. (حاکم: حکمران) (محکوم: حکم شده) (حکّام: حاکمان) (حکیم: کسی که از روی آگاهی حکمی می دهد)

• ن ص ر: یاری کرد. (ناصر: یاری کننده) (منصور: یاری شده) (نصرت: یاری)

*س ه ل: آسان شد. (سهوله: به آسانی) (السَّهل: دشت)

در مجموع برای حفظ لغات عربی، مثل هر زبان خارجی دیگری، بهترین روش، مطالعه ی زیاد کتب عربی، روزنامه های عربی، دیدن فیلم ها و شنیدن اخبار عربی و مکالمه با عرب زبانان است. تا گوش و ذهن ما با زبان مقصد خو گیرد.

اگر منظور شما از سوال چیز دیگری است، یا بیانات بنده در تفهیم مطلب کافی نبود، مطرح بفرمایید، و بنده پاسخگو خواهم بود، انشاللله.

با چه رموزی می توان افعال ماضی یا مضارع را به حافظه سپرد؟

ما معمولا به دانش آموزان می گوییم باید این صیغه ها را حفظ کنند. چون مبنا و بنای اصلی عربی هستند. البته چون در طول سال تحصیلی و به مرور زمان این روند طی می شود، دانش آموزی که با کلاس پیش می رود، و مرتب درس را تکرار می کند، در حفظ افعال با مشکل مواجه نمی شود. البته از آن جایی که ذهن توانایی گیرایی شعر و آهنگ را بیشتر دارد، سعی می کنیم در یادگیری این صیغه ها از ریتم و آهنگین خواندن نیز بهره ببریم.

اما اگر بخواهیم با اصول یا رموزی این افعال را حفظ کنیم، می توانیم به راه کارهای زیر اشاره کنیم:

(ما در این جا به عنوان نمونه، فعل «ذهب: رفت» را مثال می زنیم. و شما می توانید در این ساختار، هر فعل دیگری را جایگزین کنید.)

*14 صیغه ی فعل ماضی: (این افعال معمولا نشانه هایی از ضمیر خود را به همراه دارند.)

من : اَنا ذَهَبتُ (رمز خاصی ندارد.) (هم برای مذکر و هم برای مونث کاربرد دارد.)

تو: اَنتَ ذَهَبتَ (ضمیر انتَ که آخرش «تَ» دارد، آخر فعل هم «تَ» می گیرد.) (رمز:برای مذکر کاربرد دارد. زیرا پسرها معمولا سر به هوا هستند، آخر فعل هم فتحه می گیرد.)

تو: اَنتِ ذَهَبتِ (ضمیر انتِ که آخرش «تِ» دارد، آخر فعل هم «تِ» می گیرد.) (رمز:برای مونث کاربرد دارد. زیرا دخترها معمولا سر به زیر هستند، آخر فعل هم کسره می گیرد.)

او: هُو ذَهَبَ (رمز خاصی ندارد.)(برای مذکر کاربرد دارد.)

او: هِیَ ذَهَبَت (برای مونث کاربرد دارد.) (چون در عربی نشان مونث «ت» است، آخر فعل نیز «ت ساکن» می گیرد.)

ما: نَحنُ ذَهَبنا (هم برای مذکر و هم برای مونث کاربرد دارد.) ( رمز: ضمیر نحن اولش ن دارد و آخر فعل ماضی هم «نا» می گیرد.)

شما دو نفر: انتُما ذَهَبتُما(هم برای مذکر و هم برای مونث کاربرد دارد.) ( رمز: ضمیر انتما آخرش تما دارد و آخر فعل ماضی هم «تما» می گیرد.)

شما جمع مذکر: انتُم ذَهَبتُم (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز: ضمیر انتم آخرش تم دارد و آخر فعل ماضی هم «تم» می گیرد.)

شما جمع مونث: انتُنَّ ذَهَبتُنَّ (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز:ضمیر انتن آخرش تن دارد و آخر فعل ماضی هم «تن» می گیرد.)

آنها دو نفر مذکر : هُما ذَهَبا (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز:ضمیر هما آخرش «ا» دارد و آخر فعل ماضی هم «ا» می گیرد.)

آنها دو نفر مونث : هُما ذَهَبَتا (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز:ضمیر هما آخرش «ا» دارد و آخر فعل ماضی هم «ا» می گیرد، اما چون مونث است، قبل از «ا» «ت»هم می اید.)

آنها جمع مذکر: هُم ذَهَبوا (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز: همان گونه که نشانه ی جمع مذکر سالم «ون» است، آخر فعل ماضی هم «ون» می گیرد اما بنابر دلایلی، «ن» از آخر فعل حذف می شود و جای آن، «ا» می آید.)

آنها جمع مونث: هُنَّ ذَهَبنَ(برای مونث کاربرد دارد.) (رمز:ضمیر هنَّ آخرش «نَّ» دارد و آخر فعل ماضی هم «نَ» می گیرد، فقط دقت کنید که آخر ضمیر تشدید دارد اما آخر فعل تشدید ندارد.)

*14 صیغه ی فعل مضارع: (این افعال حتما اولشان یکی از حروف «ت ی ن أَ : تینا) را به همراه دارند.) (6 صیغه ی مخاطب همگی اولشان «ت» می گیرد.)

من : اَنا أَذهَبُ (هم برای مذکر و هم برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: باتوجه به ضمیر أنا که با همزه شروع می شود، فعل هم با همزه شروع می شود. دقت کنید که همزه حتما باید فتحه داشته باشد.)

تو: اَنتَ تذَهَبُ (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز: چون مخاطب است، اولش «ت» می گیرد.و چون مفرد است، اخرش چیزی اضافه نمی شود.)

تو: اَنتِ تَذهَبینَ (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: چون مخاطب است، اولش «ت» می گیرد. و برای اینکه فرقی با مذکر داشته باشد، آخرش «ین» نیز می گیرد.)

او: هُو یَذَهَبُ (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز: چون مذکر و غایب است، اولش «ی» می گیرد و چون مفرد است، آخرش چیزی اضافه نمی گردد.)

او: هِیَ تَذهَبُ (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: چون مونث است، اولش «ت» می گیرد و چون مفرد است، آخرش چیزی اضافه نمی گردد.)

ما: نَحنُ نَذَهَبُ (هم برای مذکر و هم برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: باتوجه به ضمیر نحن که با ن شروع می شود، فعل هم با ن شروع می شود.)

شما دو نفر انتُما تَذهَبانِ(هم برای مذکر و هم برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: باتوجه به مخاطب بودنش، اولش «ت» می گیرد و باتوجه به این که مثنی است و بر دو نفر دلالت دارد، آخرش از «ان» که نشانه ی مثنی است، استفاده می شود.)

شما جمع مذکر: انتُم تَذهَبُونَ (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز:باتوجه به مخاطب بودنش، اولش «ت» می گیرد و باتوجه به این که جمع مذکر است ، آخرش از «ون» که نشانه ی جمع مذکر سالم است، استفاده می شود.)

شما جمع مونث: انتُنَّ تَذَهَبنَ (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: چون مخاطب است، اولش «ت» می گیرد و چون جمع مونث است، آخرش «ن» می گیرد.)

آنها دو نفر مذکر : هُما یَذَهَبانِ (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز: چون مذکر غایب است، اولش «ی» می گیرد و چون مثنی است، آخرش «ان» می گیرد.)

آنها دو نفر مونث : هُما تَذهَبَانِ (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: چون مونث است، اولش «ت» می گیرد و چون مثنی است، آخرش «ان» می گیرد.)

آنها جمع مذکر: هُم یَذَهَبونَ (برای مذکر کاربرد دارد.) (رمز: چون مذکر غایب است، اولش «ی» می گیرد و چون جمع مذکر است، آخرش «ون» می گیرد.)

آنها جمع مونث: هُنَّ یَذَهَبنَ (برای مونث کاربرد دارد.) (رمز: با این که مونث است، استثناءً اولش «ی» می گیرد و چون جمع مونث است، آخرش «ن» می گیرد.)