سلام و عرض ادب.
سوال خوبی که شما دوست عزیز پرسیدید، از مباحث دینی و فلسفی است که باید با آوردن ادله و براهین کافی اثبات گردد.تحلیل بنده برای پاسخ به این سوال چنین است:
*ابتدا به تعریف کلید واژه های سوال توجه کنید:
۱. نقص: این کلمه، در فرهنگ لغات، به معنای کمبود و کاستی است. که در تضاد با کمال قرار می گیرد. در واقع، نقص ، بر ضعفِ دارنده ی آن، دلالت دارد و کمال، بر توانایی و استعداد دارنده ی آن ، اطلاق می گردد. پس نقص، صفتی نکوهیده است و کمال، صفتی پسندیده نزد انسان است. زیرا او موجودی کمال طلب است و خواهان تکامل و بقا است و از ضعف و ناتوانی بیزار است.
۲. عدل: عدل، مترادف قسط است. و مصدر آن، عدالت است. منظور از عدالت، به تعبیر امام علی ع، در کتاب عدل الهی از شهید مطهری، العدل یضع الامور مواضعها: قرار گرفتن هر چیزی در جایگاه شایسته ی خود است. و آن، امری نیک است. پس انسان فطرتا خواستار آن است. یعنی عدالت طلب است. بنابراین، از آنجایی که خدا دارنده ی تمام امور نیک است، پس دارنده ی صفت عدل نیز هست. زیرا عدل، از صفات کمالی است، پس برای خدا ثبوت دارد و در او راه دارد.
۳.ظلم: به معنای زایل نمودن حق است. و آآن، امری است که برای هیچ انسان پاک طینتی ، خوشایند و پسندیده نیست. زیرا ظلم، بر ناهماهنگی و عدم تعادل دلالت می کند. و صفتی قبیح به شمار می رود. پس چون خدا از هر قبیحی مبرا است، پس این صفت، برای خدا، سلبی است و در او راه ندارد.
**اما، تحلیل این سوال و پاسخ به آن:
۱. عدالت ، حسن و زیبا است و ظلم، قبیح و زشت است. پس عدل، کمال است و ظلم، نقص است. زیرا بین موصوف و صفات ارتباط و همگرایی و همگونی برقرار است.
۲. وقتی می گوییم خدا عادل است، یعنی ظالم نیست. پس هیچ نقصی در او راه ندارد.
۳. هر چیزی که کمال نباشد، در خدا راه ندارد. به عبارت دیگر، هر چیزی که در زمره ی صفات الهی نباشد، نقص محسوب می شود. پس چون ظلم، جزء صفات الهی نیست، نقص است و عدل، چون جزء صفات الهی است، نقص نیست.
***نمونه هایی از عدل الهی:
۱. جهان شمولی رحمت خدا (عدالت تکوینی): خدا بر تمامی آفریده هایش نظر لطف و رحمت دارد و به همگان نعمت می دهد. و همین امر، دال بر عدالت او است.
۲. فرستادن پیامبران (عدالت تشریعی): خدا با فرستادن پیامبران، راه درست را به همه ی انسان ها نشان داده و این، خود انسان ها هستند که با اختیاری که دارند، راه درست را انتخاب می کنند و یا گمراه میشوند.
۳. وجود معاد و رسیدگی به سزای اعمال (عدالت جزایی): چون دنیا ظرفیت پاسخ گویی به تمام ابعاد اعمال را ندارد، پس خدا آخرت را قرار داد تا به ریز ریز حساب خوب و بد اعمال رسیدگی شود: فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرا یره.
موفق باشید