خداوند متعال در سوره ی حجرات آیه ی ۱۰ فرمودند:" انما المومنون اخوه:قطعا مومنان برادرند."
حال آنکه چرا در این جمله ، واژه ی (المومنون ) مرفوع به (ون ) شده است؟ در حالی که اول جمله، حرف مشبه بالفعل( ان ) آمده است?
سوال خوبی بود هر وقتی حروف مشبه همراهش (ما)باشه ،
مثل انما
این همون ما کافه است که باعث میشه اسم بعد خودش رو منصوب نکنه و مرفوع کنه_ در یه جمله کامل و ساده بگم هر گاه حروف مشبه((إنَّ / أنَّ: (قطعاً / که، اینکه )کأَنَّ: (گویا)لیتَ: (کاش) لعلَّ: (شاید) لکنَّ: (لکن)) اگر به (ما) بچسند ، کلمه بعد مرفوع میشه
پاسخ این سوال را باید در بحث نواسخ جست و جو کرد.
نواسخ شامل: افعال ناقصه، افعال مقاربه، حروف مشبهه بالفعل و لا نفی جنس هستند.
(ان) که در اول این جمله آمده است، جز حروف مشبهه بالفعل است.
حروف مشبهه بالفعل شامل: ان ، کان، لیت، لعل، لکن می باشد. و کاربرد آن‌ها این است که هرگاه قبل از جمله ی اسمیه آیند، مبتدا و مرفوع را تبدیل به اسم حرف مشبهه و منصوب می کنند.
اما درصورتی که (ما) به حرف (ان) بچسبد و (انما) را تشکیل دهد، مانع عمل کردن (ان) می شود. به عبارتی روان تر، هرگاه (انما) قبل از جمله ی اسمیه آید، مبتدا، مرفوع و خبرش نیز مرفوع باقی می ماند.
مثل مثال ذکر شده، که (المومنون) که مبتدا بوده، مرفوع به (ون) است، و خبر که (اخوه) است، نیز مرفوع به تنوین مانده است.
نکته. به (انما) ادات حصر گویند و معنای تاکیدی دارد.
نکته. به این (ما)، مای کافه گویند یعنی بازدارنده. این ما، مانع عملکرد ان می شود.
مثال. ان المومنین اخوه.
ان (حرف مشبهه) المومنین (اسم ان و منصوب به ین) اخوه(خبر ان و مرفوع به تنوین)
مثال. انما المومنون اخوه.
انما (ادات حصر) المومنون (مبتدا و مرفوع به ون) اخوه (خبر و مرفوع به تنوین)
