سفارش به ترس از خدا

امیرالمومنین (ع) در خطبه 232

و من خطبة له عليه السلام - أَحْمَدُهُ شُكْراً لِإِنْعَامِهِ وَ أَسْتَعِينُهُ عَلَى وَظَائِفِ حُقُوقِهِ عَزِيزُ الْجُنْدِ عَظِيمُ الْمَجْدِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ دَعَا إِلَى طَاعَتِهِ وَ قَاهَرَ أَعْدَاءَهُ جِهَاداً عَنْ دِينِهِ لَا يَثْنِيهِ عَنْ ذَلِكَ اجْتِمَاعٌ عَلَى تَكْذِيبِهِ وَ الْتِمَاسٌ لِإِطْفَاءِ نُورِهِ فَاعْتَصِمُوا بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّ لَهَا حَبْلًا وَثِيقاً عُرْوَتُهُ وَ مَعْقِلًا مَنِيعاً ذِرْوَتُهُ وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ وَ غَمَرَاتِهِ وَ امْهَدُوا لَهُ قَبْلَ حُلُولِهِ وَ أَعِدُّوا لَهُ قَبْلَ نُزُولِهِ فَإِنَّ الْغَايَةَ الْقِيَامَةُ وَ كَفَى بِذَلِكَ وَاعِظاً لِمَنْ عَقَلَ وَ مُعْتَبَراً لِمَنْ جَهِلَ وَ قَبْلَ بُلُوغِ الْغَايَةِ مَا تَعْلَمُونَ مِنْ ضِيقِ الْأَرْمَاسِ وَ شِدَّةِ الْإِبْلَاسِ وَ هَوْلِ الْمُطَّلَعِ وَ رَوْعَاتِ الْفَزَعِ وَ اخْتِلَافِ الْأَضْلَاعِ وَ اسْتِكَاكِ الْأَسْمَاعِ وَ ظُلْمَةِ اللَّحْدِ وَ خِيفَةِ الْوَعْدِ وَ غَمِّ الضَّرِيحِ وَ رَدْمِ الصَّفِيحِ فَاللَّهَ اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ فَإِنَّ الدُّنْيَا مَاضِيَةٌ بِكُمْ عَلَى سَنَنٍ وَ أَنْتُمْ وَ السَّاعَةُ فِي قَرَنٍ وَ كَأَنَّهَا قَدْ جَاءَتْ بِأَشْرَاطِهَا وَ أَزِفَتْ بِأَفْرَاطِهَا وَ وَقَفَتْ بِكُمْ عَلَى صِرَاطِهَا وَ كَأَنَّهَا قَدْ أَشْرَفَتْ بِزَلَازِلِهَا وَ أَنَاخَتْ بِكَلَاكِلِهَا وَ انْصَرَمَتِ الدُّنْيَا بِأَهْلِهَا وَ أَخْرَجَتْهُمْ مِنْ حِضْنِهَا فَكَانَتْ كَيَوْمٍ مَضَى وَ شَهْرٍ انْقَضَى وَ صَارَ جَدِيدُهَا رَثّاً وَ سَمِينُهَا غَثّاً فِي مَوْقِفٍ ضَنْكِ الْمَقَامِ وَ أُمُورٍ مُشْتَبِهَةٍ عِظَامٍ وَ نَارٍ شَدِيدٍ كَلَبُهَا عَالٍ لَجَبُهَا سَاطِعٍ لَهَبُهَا مُتَغَيِّظٍ زَفِيرُهَا مُتَأَجِّجٍ سَعِيرُهَا بَعِيدٍ خُمُودُهَا ذَاكٍ وَقُودُهَا مَخُوفٍ وَعِيدُهَا عَمٍ قَرَارُهَا مُظْلِمَةٍ أَقْطَارُهَا حَامِيَةٍ قُدُورُهَا فَظِيعَةٍ أُمُورُهَا وَ سِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَراً قَدْ أُمِنَ الْعَذَابُ وَ انْقَطَعَ الْعِتَابُ وَ زُحْزِحُوا عَنِ النَّارِ وَ اطْمَأَنَّتْ بِهِمُ الدَّارُ وَ رَضُوا الْمَثْوَى وَ الْقَرَارَ الَّذِينَ كَانَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا زَاكِيَةً وَ أَعْيُنُهُمْ بَاكِيَةً وَ كَانَ لَيْلُهُمْ فِي دُنْيَاهُمْ نَهَاراً تَخَشُّعاً وَ اسْتِغْفَارًا وَ كَانَ نَهَارُهُمْ لَيْلًا تَوَحُّشاً وَ انْقِطَاعاً فَجَعَلَ اللَّهُ لَهُمُ الْجَنَّةَ )مَآباً وَ الْجَزَاءَ( ثَوَاباً وَ كانُوا أَحَقَّ بِها وَ أَهْلَها فِي مُلْكٍ دَائِمٍ وَ نَعِيمٍ قَائِمٍ فَارْعَوْا- عِبَادَ اللَّهِ- مَا بِرِعَايَتِهِ يَفُوزُ فَائِزُكُمْ وَ بِإِضَاعَتِهِ يَخْسَر مُبْطِلُكُمْ وَ بَادِرُوا آجَالَكُمْ بِأَعْمَالِكُمْ فَإِنَّكُمْ مُرْتَهَنُونَ بِمَا أَسْلَفْتُمْ وَ مَدِينُونَ بِمَا قَدَّمْتُمْ وَ كَأَنْ قَدْ نَزَلَ بِكُمُ الْمَخُوفُ فَلَا رَجْعَةً تَنَالُونَ وَ لَا عَثْرَةً تُقَالُونَ اسْتَعْمَلَنَا اللَّهُ وَ إِيَّاكُمْ بِطَاعَتِهِ وَ طَاعَةِ رَسُولِهِ وَ عَفَا عَنَّا وَ عَنْكُمْ بِفَضْلِ رَحْمَتِهِ الْزَمُوا الْأَرْضَ وَ اصْبِرُوا عَلَى الْبَلَاءِ وَ لَا تُحَرِّكُوا بِأَيْدِيكُمْ وَ سُيُوفِكُمْ هَوَى أَلْسِنَتِكُمْ وَ لَا تَسْتَعْجِلُوا بِمَا لَمْ يُعَجِّلْهُ اللَّهُ لَكُمْ فَإِنَّهُ مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى فِرَاشِهِ وَ هُوَ عَلَى مَعْرِفَةِ حَقِّ رَبِّهِ )عَزَّ وَ جَلَّ( وَ حَقِّ رَسُولِهِ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ مَاتَ شَهِيداً وَ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَ اسْتَوْجَبَ ثَوَابَ مَا نَوَى مِنْ صَالِحِ عَمَلِهِ وَ قَامَتِ النِّيَّةُ مَقَامَ إِصْلَاتِهِ لِسَيْفِهِ فَإِنَّ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ مُدَّةً وَ أَجَلًا

از خطبه‏هاي آن حضرت است - او را مي ستايم تا سپاسي باشد بر نعمتي كه از او دارم، و از او ياري مي‏خواهم تا حقّ او را بگزارم. خدايي كه سپاهش سترگ است، و رتبتش بزرگ، و گواهي مي‏دهم كه محمّد (ص) بنده او و فرستاده اوست. - مردم را - به طاعت خدا خواند و دشمنان او را با جهاد در دين مقهور گرداند. همداستاني - كافران - بر دروغگو خواندن او، وي را از دعوت بازنگردانيد، و كوشش در خاموش ساختن نور وي - او را بر جاي ننشانيد -. پس به ترس از خدا چنگ در زنيد، كه ريسماني است با دستاويز استوار، و پناه جايي، ستيغ آن بلند و نگاهدار. - با كردار نيك - پيشباز مرگ و سختيهاي آن برويد و پيش از بار گشادنش براي پذيرايي آن آماده شويد، و تا نيامده است خود را مهيّاي در آمدنش سازيد، كه پايان كار قيامت است، و اين اندازه پند، خردمند را كفايت است و نادان را مايه عبرت، و پيش از رسيدن به قيامت - چنانكه مي‏دانيد - تنگي گورهاست، و سختي نوميد ماندن، و هراس ديدارگاه آن جهان، و در ترس و بيم به سربردن، و درهم ريختن استخوانها، و كر شدن گوشها، و تاريكي خوابگاه گور، و ترس قيامت - و نشور -، و تيرگي مغاك، و به هم آمدن سنگ قبر بر خاك. خدا را خدا را بندگان خدا بترسيد كه دنيا شما را به راهي مي‏راند - كه به قيامت رساند -، شما و قيامت بسته يك ريسمانيد. - و از هم جدا نمي‏مانيد -. گويي قيامت با نشانه‏هايش پديدار است، و علامتهاي آن آشكار، و شما را به صراط خود نگاهداشته - و خواستار -، با زلزله‏هايش سررسيده و سنگيني آن - بر شما - بار. و دنيا رشته پيوند با مردم خود گسلانده، و آنان را از دامن خود برون رانده. گويي روزي بود و به آخر كشيد، يا ماهي و به سر رسيد. تازه آن كهنه و فربه آن نزار، در موقفي سخت تنگ و كارهايي بزرگ و درهم - و برونشو دشوار -، و آتشي كه سوزش آن سخت و توان فرسا - ست و بانگ آن بلند و رساست. شعله آن رخشان است، آوازش خروشان است، زبانه آن درخشان است، خاموشي آن نامنتظر است، و فروزينه آن شعله‏ور، بيم آن ترساننده، قرارگاه آن به جايي راه نبرنده، پيرامونش تار و ديگهايش گرم و به بار، كارهايش سخت و دشوار «و آنان كه پرهيز كردند و از پروردگار خود ترسيدند گروه گروه به بهشت رانده مي‏شوند.» نه ترس عذاب دارند و نه بيم عقاب، از آتش دور، در خانه امن آسوده و آرام، و از جاي باش و آسودن در آن خشنود و به كام. آنان كه در دنيا كارهاشان پاك بود و ديده‏هاشان گريان و نمناك، شب آنان در دنيا روز بود با فروتني كردن و آمرزش طلبيدن، و روزشان شب با تنهايي گزيدن و از مردم بريدن. پس خدا بهشت را بازگشتگاه آنان ساخت و پاداش ايشان را نيكو پرداخت، و آنان در خور آن ثواب بودند و بدان سزاوار، با ملكي هميشگي و نعمتي پايدار. پس بندگان خدا پاس چيزي را بداريد كه با رعايت آن رستگاران شما سود بر مي‏دارند، و با ضايع ساختن آن تبه كارانتان زيانبارند، و با كرده‏هاي خود بر اجلهاتان سبقت بگيريد، چه شما در گرو آنيد كه از پيش خريده‏ايد، و پاداش آن را مي‏گيريد كه پيشاپيش فرستاده‏ايد. گويي مرگ هولناك بر شما فرود آمده است، نه بازگشتي داريد - بدين جهان - و نه بخششي از گناهان. خدا ما و شما را به فرمانبرداري خود و فرستاده خود بداراد، و به فضل رحمت خويش بر ما و شما ببخشايد برجاي باشيد و بر بلا شكيبا، و دستها و شمشيرهاي خود را در هواي زبانهاي خويش به كار مداريد، و در آنچه خدا شما را بدان نيانگيخته شتاب مياريد، كه هركس از شما در بستر خود جان سپرد حالي كه حقّ پروردگار خود و فرستاده او و اهل بيت وي را شناسا بود، شهيد مرده و اجر او بر كردگار است، و ثواب كار نيك كه نيّت آن را داشته، سزاوار. نيّت وي همچون كشيدن شمشيري است برّان، و براي هر چيز مدّتي است و پايان.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 232