توبیخ نکوهش کننده دنیا

امیرالمومنین (ع) در حکمت 126

وَ قَالَ عليه السلام وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا يَذُمُّ الدُّنْيَا - أَيُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْيَا (الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا الْمُنْخَدِعُ بِأَبَاطِيلِهَا) أَ تَغْتَرُّ بِالدُّنْيَا ثُمَّ تَذُمُّهَا أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُ عَلَيْهَا أَمْ هِيَ الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَيْكَ مَتَى اسْتَهْوَتْكَ أَمْ مَتَى غَرَّتْكَ أَ بِمَصَارِعِ آبَائِكَ مِنَ الْبِلَى أَمْ بِمَضَاجِعِ أُمَّهَاتِكَ تَحْتَ الثَّرَى كَمْ عَلَّلْتَ بِكَفَّيْكَ وَ مَرَضْتَ بِيَدَيْكَ تَبْغِي لَهُمُ الشِّفَاءَ وَ تَسْتَوْصِفُ لَهُمُ الْأَطِبَّاءَ (غَدَاةَ لَا يُغْنِي عَنْهُمْ دَوَاؤُكَ وَ لَا يُجْدِي عَلَيْهِمْ بُكَاؤُكَ) لَمْ يَنْفَعْ أَحَدَهُمْ إِشْفَاقُكَ وَ لَمْ تُسْعَفْ فِيهِ بِطِلْبَتِكَ وَ لَمْ تَدْفَعْ عَنْهُ بِقُوَّتِكَ وَ قَدْ مَثَّلَتْ لَكَ بِهِ الدُّنْيَا نَفْسَكَ وَ بِمَصْرَعِهِ مَصْرَعَكَ إِنَّ الدُّنْيَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارُ عَافِيَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ وَ مُصَلَّى مَلَائِكَةِ اللَّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْيِ اللَّهِ وَ مَتْجَرُ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ اكْتَسَبُوا فِيهَا الرَّحْمَةَ وَ رَبِحُوا فِيهَا الْجَنَّةَ فَمَنْ ذَا يَذُمُّهَا وَ قَدْ آذَنَتْ بِبَيْنِهَا وَ نَادَتْ بِفِرَاقِهَا وَ نَعَتْ نَفْسَهَا وَ أَهْلَهَا فَمَثَّلَتْ لَهُمْ بِبَلَائِهَا الْبَلَاءَ وَ شَوَّقَتْهُمْ بِسُرُورِهَا إِلَى السُّرُورِ رَاحَتْ بِعَافِيَةٍ وَ ابْتَكَرَتْ بِفَجِيعَةٍ تَرْغِيباً وَ تَرْهِيباً وَ تَخْوِيفاً وَ تَحْذِيراً فَذَمَّهَا رِجَالٌ غَدَاةَ النَّدَامَةِ وَ حَمِدَهَا آخَرُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ذَكَّرَتْهُمُ الدُّنْيَا فَذَكَرُوا وَ حَدَّثَتْهُمْ فَصَدَّقُوا وَ وَعَظَتْهُمْ فَاتَّعَظُوا

(و شنيد مردي دنيا را نكوهش مي‏كند فرمود:) - اي نكوهنده جهان، فريفته به نيرنگ آن، به ژاژهايش دلباخته و به نكوهشش پرداخته. فريفته دنيايي و سرزنشش مي‏نمايي تو بر دنيا دعوي گناه داري، يا دنيا بايد بر تو دعوي كند كه گنهكاري دنيا كي سرگشته‏ات ساخت و چسان به دام فريبت انداخت با خفتنگاههاي پدرانت كه پوسيدند يا با خوابگاههاي مادرانت كه در خاك آرميدند چند كس را با پنجه‏هايت تيمار داشتي و چند بيمار را با دستهايت در بستر گذاشتي بهبود آنان را خواهان بودي، و دردشان را به پزشكان مي‏نمودي. بامدادان، كه دارويت آنان را بهبودي نداد، و گريه‏ات آنان را سودي. بيمت آنان را فايدتي نبخشيد، و آنچه خواهانش بودي به تو نرسيد، و نه به نيرويت بيماري از آنان دور گرديد. دنيا از او برايت نمونه‏اي پرداخت، و از هلاكتجاي وي نموداري ساخت. دنيا خانه راستي است براي كسي كه آن را راستگو انگاشت، و خانه تندرستي است آن را كه شناختش و باور داشت، و خانه بي نيازي است براي كسي كه از آن توشه اندوخت، و خانه پند است براي آن كه از آن پند آموخت. مسجد محبان خداست، و نمازگاه فرشتگان او، و فرود آمد نگاه وحي خدا و تجارتجاي دوستان او. در آن آمرزش خدا را به دست آوردند و در آنجا بهشت را سود بردند. چه كسي دنيا را نكوهد حالي كه بانگ برداشته است كه جدا شدني است، و فرياد كرده است كه ناماندني است، گفته است كه خود خواهد مرد و از مردمش كسي جان به در نخواهد برد. با محنت خود از محنت براي آنان نمونه ساخت، و با شادمانيش آنان را به شوق شادماني‏ انداخت. شامگاه به سلامت گذشت و بامداد با مصيبتي جانگداز برگشت، تا مشتاق گرداند و بترساند، و بيم دهد و بپرهيزاند. پس مردمي در بامداد پشيماني بد گوي او بودند و مردمي روز رستاخيز او را ستودند. دنيا به يادشان آورد، و يادآور شدند. با آنان سخن گفت و گفته او را راست داشتند. و پندشان داد، و از پند او بهره برداشتند.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، حکمت 126