در زبان عربی در قسمت صرف، مبحثی داریم با عنوان صفت مشبهه.
در قسمت نحو نیز مبحثی هست با عنوان حروف مشبهه بالفعل.
تفاوت این دو چیست؟
کاربرد هرکدام به چه شکلی است؟
همان گونه که در سوال هم مطرح شد، یکی از مباحث نحوی در زبان عربی، بحث نواسخ است.
نواسخ عبارتند از: افعال ناقصه، افعال مقاربه، لا نفی جنس، حروف مشبهه بالفعل.
حروف مشبهه بالفعل شامل: اِنَّ (همانا)، اَنَّ (که)، کَاَنَّ (گویی)، لَیتَ (کاش)، لَعَلَّ(شاید).
این حروف همیشه قبل از جمله ی اسمیه می آیند. و مبتدا را منصوب و خبر را مرفوع می کنند. و به مبتدا، اسم حرف مشبهه و به خبر، خبر حرف مشبهه گویند.
مثال) اللهُ رَحیمٌ: در این جمله ی اسمیه، الله، مبتدا و مرفوع است و رحیم، خبر و مرفوع است.
اما در جمله ی « اِنَّ اللهَ رَحیمٌ» حرف مشبهه ی اِنَّ قبل از این جمله ی اسمیه آمده است. پس اللهَ اسم حرف مشبهه و منصوب است. و رحیم خبر حرف مشبهه و مرفوع است.
در قسمت صرف عربی، بحث جامد و مشتق را داریم:
جامد کلمه ای است که مشتق نباشد.
مشتق هم شامل یکی از این موارد است: اسم فاعل، اسم مفعول، اسم تفضیل، اسم مبالغه، اسم زمان و مکان، اسم آله، صفت مشبهه.
صفت مشبهه کلمه ای است که هم بر وزن یکی از اوزان زیر باشد و هم به معنای صفت ثابتی در انسان و یا هر صفت ساده ی دیگری دلالت کند.
اوزان صفت مشبهه عبارتند از: فَعیل، فَعل، فَعُول، فَعلان، فَعِل.
مثال) شَریف (بزرگوار)، خَشِن (خشن)، غَضبان (عصبانی)، شَکُور (سپاس گزار).
| بحث تکمیلی پاسخ به این سوال چنین است: از آنجایی که بنابر تشابه لفظی امکان دارد شنونده صفت مشبهه و یا حرف مشبهه را با مشبه و مشبه به اشتباه بگیرد، لازم است پیرامون آن نیز توضیحاتی بیان گردد: مشبه و مشبه به در بحث بلاغت جای دارند و ارکان تشبیه هستند. مشبه چیزی است که به چیزی تشبیه می گردد و مشبه به چیزی است که چیزی را به آن تشبیه می کنیم. مثلا در جمله ی القرآن مثل النور فی الهدایه. ــ فاطمه شفی زاده |
|||
| 1 | در مثال مذکور، القرآن مشبه است و النور مشبه به. مثل ادات تشبیه است و فی الهدایه، وجه شبه. ــ فاطمه شفی زاده |
||
| البته تشبیه با توجه به کم و زیاد شدن ارکانش به چهار دسته : تشبیه بلیغ که فقط مشبه و مشبه به دارد، تشبیه مجمل که وجه شبه ندارد، تشبیه موکد که ادات تشبیه ندارد و تشبیه کامل که تمام ارکان را دارد، تقسیم می گردد. ــ فاطمه شفی زاده |
