پاسخ به ذعلب يمانى

امیرالمومنین (ع) در خطبه 178

من كلام له عليه السلام و قد سأله ذعلب اليماني فقال هل رأيت ربك يا أمير المؤمنين فقال عليه السلام أ فأعبد ما لا أرى فقال و كيف تراه قال عليه السلام - لَا تُدْرِكُهُ الْعُيُونُ بِمُشَاهَدَةِ الْعِيَانِ وَ لَكِنْ تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِيمَانِ قَرِيبٌ مِنَ الْأَشْيَاءِ غَيْرُ مُلَامِسٍ بَعِيدٌ مِنْهَا غَيْرُ مُبَايِنٍ مُتَكَلِّمٌ بِلَا رَوِيَّةٍ مُرِيدٌ بِلَا هِمَّةٍ صَانِعٌ لَا بِجَارِحَةٍ لَطِيفٌ لَا يُوصَفُ بِالْخَفَاءِ كَبِيرٌ لَا يُوصَفُ بِالْجَفَاءِ بَصِيرٌ لَا يُوصَفُ بِالْحَاسَّةِ رَحِيمٌ لَا يُوصَفُ بِالرِّقَّةِ تَعْنُو الْوُجُوهُ لِعَظَمَتِهِ وَ تَجِبُ الْقُلُوبُ مِنْ مَخَافَتِهِ

از سخنان آن حضرت است (ذعلب يماني از او پرسيد: «اي امير مؤمنان آيا پروردگار خود را ديده‏اي» فرمود: «آيا چيزي را كه نبينم مي‏پرستم» گفت: «چگونه او را مي‏بيني» فرمود:) - ديده‏ها او را آشكارا نتواند ديد، امّا دلها با ايمان درست بدو خواهد رسيد. به هر چيز نزديك است نه بدان پيوسته، و از آنها دور است نه جدا و گسسته. گوينده است نه به انديشه و نگرش. اراده كننده است نه از روي آرزو و خواهش. سازنده است نه با پا و دست. كار با نرمي و پوشيدگي كند و نتوان گفت پوشيده است. بزرگ‏قدر است و ستمكار نباشد، بيناست و نيروي بيناييش به كار نباشد. مهربان است - از راه انعام و بخشش بر بندگان - نه از روي نازكدلي - و دلسوزي بر آنان -. سرها برابر بزرگي او فرو افتاده، و خوار است، و دلها از بيم او بيقرار.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 178