در بيان هلاكت مردم

امیرالمومنین (ع) در خطبه 87

و من خطبة له عليه السلام - أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَقْصِمْ جَبَّارِي دَهْرٍ قَطُّ إِلَّا بَعْدَ تَمْهِيلٍ وَ رَخَاءٍ وَ لَمْ يَجْبُرْ عَظْمَ أَحَدٍ مِنَ الْأُمَمِ إِلَّا بَعْدَ أَزْلٍ وَ بَلَاءٍ وَ فِي دُونِ مَا اسْتَقْبَلْتُمْ مِنْ عَتْبٍ وَ مَا اسْتَدْبَرْتُمْ مِنْ خَطْبٍ مُعْتَبَرٌ وَ مَا كُلُّ ذِي قَلْبٍ بِلَبِيبٍ وَ لَا كُلُّ ذِي سَمْعٍ بِسَمِيعٍ وَ لَا كُلُّ ذِي نَاظِرٍ بِبَصِيرٍ فَيَا عَجَباً وَ مَا لِيَ لَا أَعْجَبُ مِنْ خَطَاءِ هَذِهِ الْفِرَقِ عَلَى اخْتِلَافِ حُجَجِهَا فِي دِينِهَا لَا يَقْتَصُّونَ أَثَرَ نَبِيٍّ وَ لَا يَقْتَدُونَ بِعَمَلِ وَصِيٍّ وَ لَا يُؤْمِنُونَ بِغَيْبٍ‏ وَ لَا يَعِفُّونَ عَنْ عَيْبٍ يَعْمَلُونَ فِي الشُّبُهَاتِ وَ يَسِيرُونَ فِي الشَّهَوَاتِ الْمَعْرُوفُ فِيهِمْ مَا عَرَفُوا وَ الْمُنْكَرُ عِنْدَهُمْ مَا أَنْكَرُوا مَفْزَعُهُمْ فِي الْمُعْضِلَاتِ إِلَى أَنْفُسِهِمْ وَ تَعْوِيلُهُمْ فِي الْمُبْهَمَاتِ عَلَى آرَائِهِمْ كَأَنَّ كُلَّ امْرِئٍ مِنْهُمْ إِمَامُ نَفْسِهِ قَدْ أَخَذَ مِنْهَا فِيمَا يَرَى بِعُرًى ثِقَاتٍ وَ أَسْبَابٍ مُحْكَمَاتٍ

از خطبه‏هاي آن حضرت است - امّا بعد، خداوند ستمكاران روزگار را شكست نداده، جز آنكه نخست آنان را لختي مهلت داده، و در آسايش به روي‏شان گشاده. و شكست هيچ مردمي را نبسته، جز از پس آنكه - گرد - سختي و بلا بر سرشان نشسته. پس در كمتر آن دشواري كه از آن استقبال كرديد و اندك آن سختي كه بدان پشت كرديد، مايه عبرت است. نه هر كه دلي دارد، بخردي داننده است و نه هر كه گوشي دارد نيك شنونده است، و نه هر كه ديده‏اي دارد بيننده است. در شگفتم و چرا شگفتي نكنم از خطاي فرقه‏هاي چنين، با گونه گونه حجّتهاشان در دين. نه پي پيامبري را مي‏گيرند و نه پذيراي كردار جانشينند. نه غيب را باور دارند، و نه عيب را وامي‏گذارند. به شبهتها كار مي‏كنند و به راه شهوتها مي‏روند. معروف نزدشان چيزي است كه شناسند و بدان خرسندند، و منكر آن است كه آن را نپسندند. در مشكلات خود را پناه جاي، شمارند، و در گشودن مهمّات به رأي خويش تكيه دارند. گويي هر يك از آنان امام خويش است كه در حكمي كه مي‏دهد - بي‏تشويش است - چنان بيند كه به استوارترين دستاويزها چنگ زده و محكمترين وسيلتها را به كار برده.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 87