در بيان صفات خداوندى

امیرالمومنین (ع) در خطبه 89

و من خطبة له عليه السلام - (الْحَمْدُ لِلَّهِ) الْمَعْرُوفِ مِنْ غَيْرِ رُؤْيَةٍ وَ الْخَالِقِ مِنْ غَيْرِ رَوِيَّةٍ الَّذِي لَمْ يَزَلْ قَائِماً دَائِماً إِذْ لَا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لَا حُجُبٌ ذَاتُ أَرْتَاجٍ وَ لَا لَيْلٌ دَاجٍ وَ لَا بَحْرٌ سَاجٍ وَ لَا جَبَلٌ ذُو فِجَاجٍ وَ لَا فَجٍّ ذُو اعْوِجَاجٍ وَ لَا أَرْضٌ ذَاتُ مِهَادٍ وَ لَا خَلْقٌ ذُو اعْتِمَادٍ ذَلِكَ مُبْتَدِعُ الْخَلْقِ وَ وَارِثُهُ وَ إِلَهُ الْخَلْقِ وَ رَازِقُهُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ دَائِبَانِ فِي مَرْضَاتِهِ يُبْلِيَانِ كُلَّ جَدِيدٍ وَ يُقَرِّبَانِ كُلَّ بَعِيدٍ قَسَمَ أَرْزَاقَهُمْ وَ أَحْصَى آثَارَهُمْ وَ أَعْمَالَهُمْ وَ عَدَدَ أَنْفَاسِهِمْ وَ خَائِنَةَ أَعْيُنِهِم‏ وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ مِنَ الضَّمِيرِ وَ مُسْتَقَرَّهُمْ وَ مُسْتَوْدَعَهُمْ مِنَ الْأَرْحَامِ وَ الظُّهُورِ إِلَى أَنْ تَتَنَاهَى بِهِمُ الْغَايَاتُ هُوَ الَّذِي اشْتَدَّتْ نِقْمَتُهُ عَلَى أَعْدَائِهِ فِي سَعَةِ رَحْمَتِهِ وَ اتَّسَعَتْ رَحْمَتُهُ لِأَوْلِيَائِهِ فِي شِدَّةِ نِقْمَتِهِ قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ وَ مُذِلُّ مَنْ نَاوَاهُ وَ غَالِبُ مَنْ عَادَاهُ مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْهِ كَفَاهُ وَ مَنْ سَأَلَهُ أَعْطَاهُ وَ مَنْ أَقْرَضَهُ قَضَاهُ وَ مَنْ شَكَرَهُ جَزَاهُ عِبَادَ اللَّهِ زِنُوا أَنْفُسَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا وَ حَاسِبُوهَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ تَنَفَّسُوا قَبْلَ ضِيقِ الْخِنَاقِ وَ انْقَادُوا قَبْلَ عُنْفِ السِّيَاقِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ لَمْ يُعَنْ عَلَى نَفْسِهِ حَتَّى يَكُونَ لَهُ مِنْهَا وَاعِظٌ وَ زَاجِرٌ لَمْ يَكُنْ لَهُ مِنْ غَيْرِهَا زَاجِرٌ وَ لَا وَاعِظٌ

از خطبه‏هاي آن حضرت است - سپاس خداي را كه شناخته است، بي آنكه ديده شود، و آفريننده است، بي‏آنكه انديشه‏اي به كار برد. بود، و كار جهان را اداره مي‏نمود، هنگامي كه نه از آسمان نشاني بود، و نه از ستارگان، نه از فلك توي بر توي، كه در شدن در آن نتوان. نه شبي تيره‏فام، نه دريايي آرام. نه كوهي با راههاي گشاده، و نه درّه‏اي پيچ و خم در آن افتاده، نه زميني گسترنده، و نه آفريده‏اي بر روي آن رونده. او پديد آرنده آفريدگان، و وارث همگان است. خداي آنان، و روزي دهنده ايشان است. آفتاب و ماه به رضاي او گردانند، و هر تازه‏اي را كهنه مي‏گردانند، و هر دوري را با نزديك مي‏رسانند. روزي آنان را قسمت كرد، و كردار و رفتارشان بر شمرد: از نفسها كه زنند، و نگاههاي دزديده كه كنند، و رازهايي كه در سينه‏ها پنهان دارند، و جايگاه آنان در زهدانهاي مادران، و يا پشت پدران، تا آن گاه كه عمرشان سر رسد، و اجلشان در رسد. خدايي كه كيفر او بر دشمنانش سخت است، در عين رحمت - او برايشان -، و رحمت او فراگير دوستان است، در حال سختگيري او بر - آنان -. هر كه بر او چيرگي جويد، مقهورش سازد، و هر كه با او دشمني ورزد، به هلاكتش در اندازد. هر كه با او كينه ورزد، خوارش سازد و تيره روز است، و هر كه او را دشمن گيرد، خدا بر او پيروز است. آن را كه بر وي توكّل كرد بسنده است، و آن را كه از او خواست، دهنده، و آن كه از او وام گرفت، وامش را گزارنده، و هر كه او را سپاس دارد، جزا دهنده. بندگان خدا - كردار و گفتار - خود را بسنجيد، پيش از آنكه آن را بسنجند، و حساب نفس خويش را برسيد پيش از آنكه به حسابتان برسند. - فرصت را غنيمت دانيد - پيش از آنكه مرگ گلويتان را بگيرد و نفس كشيدن نتوانيد. رام و گردن نهاده - به راه راست رويد - پيش از آنكه به سختي رانده شويد. و بدانيد آن كس كه نتواند خود را پند دهد تا از گناه باز دارد، ديگري را نيابد تا اين كار را براي او به جاي آرد.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 89