در صفات خداوند

امیرالمومنین (ع) در خطبه 177

و من خطبة له عليه السلام - لَا يَشْغَلُهُ شَأْنٌ (عْن شَأْنٍ) وَ لَا يُغَيِّرُهُ زَمَانٌ وَ لَا يَحْوِيهِ مَكَانٌ وَ لَا يَصِفُهُ لِسَانٌ لَا يَعْزُبُ عَنْهُ عَدَدُ قَطْرِ الْمَاءِ وَ لَا نُجُومُ السَّمَاءِ وَ لَا سَوَافِي الرِّيحِ فِي الْهَوَاءِ وَ لَا دَبِيبُ النَّمْلِ عَلَى الصَّفَا وَ لَا مَقِيلُ الذَّرِّ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ يَعْلَمُ مَسَاقِطَ الْأَوْرَاقِ وَ خَفِيَّ طَرْفِ الْأَحْدَاقِ وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ غَيْرَ مَعْدُولٍ بِهِ وَ لَا مَشْكُوكٍ فِيهِ وَ لَا مَكْفُورٍ دِينُهُ وَ لَا مَجْحُودٍ تَكْوِينُهُ شَهَادَةَ مَنْ صَدَقَتْ نِيَّتُهُ وَ صَفَتْ دِخْلَتُهُ‏ وَ خَلَصَ يَقِينُهُ وَ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ الَمْجُتْبَىَ مِنْ خَلَائِقِهِ وَ الْمُعْتَامُ لِشَرْحِ حَقَائِقِهِ وَ الْمُخْتَصُّ بِعَقَائِلِ كَرَامَاتِهِ وَ الْمُصْطَفَى لِكَرَائِمِ رِسَالَاتِهِ وَ الْمُوَضَّحَةُ بِهِ أَشْرَاطُ الْهُدَى وَ الْمَجْلُوُّ بِهِ غِرْبِيبُ الْعَمَى أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الدُّنْيَا تَغُرُّ الْمُؤَمِّلَ لَهَا وَ الْمُخْلِدَ إِلَيْهَا وَ لَا تَنْفَسُ بِمَنْ نَافَسَ فِيهَا وَ تَغْلِبُ مَنْ غَلَبَ عَلَيْهَا وَ أَيْمُ اللَّهِ مَا كَانَ قَوْمٌ قَطُّ فِي غَضِّ نِعْمَةٍ مِنْ عَيْشٍ فَزَالَ عَنْهُمْ إِلَّا بِذُنُوبٍ اجْتَرَحُوهَا لِ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ وَ لَوْ أَنَّ النَّاسَ- حِينَ تَنْزِلُ بِهِمُ النِّقَمُ وَ تَزُولُ عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعُوا إِلَى رَبِّهِمْ بِصِدْقٍ مِنْ نِيَّاتِهِمْ وَ وَلَهٍ مِنْ قُلُوبِهِمْ لَرَدَّ عَلَيْهِمْ كُلَّ شَارِدٍ وَ أَصْلَحَ لَهُمْ كُلَّ فَاسِدٍ وَ إِنِّي لَأَخْشَى عَلَيْكُمْ أَنْ تَكُونُوا فِي فَتْرَةٍ وَ قَدْ كَانَتْ أُمُورٌ مَضَتْ مِلْتُمْ فِيهَا مَيْلَةً كُنْتُمْ فِيهَا عِنْدِي غَيْرَ مَحْمُودِينَ وَ لَئِنْ رُدَّ عَلَيْكُمْ أَمْرُكُمْ إِنَّكُمْ لَسُعَدَاءُ وَ مَا عَلَيَّ إِلَّا الْجُهْدُ وَ لَوْ أَشَاءُ أَنْ أَقُولَ لَقُلْتُ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ

از خطبه‏هاي آن حضرت است - هيچ كار او را - از كاري - باز نمي‏دارد، و گذشت زمان در او دگرگوني نيارد. هيچ جا گنجايش وي را ندارد، و هيچ زباني وصف او نيارد، و از علم او پنهان نيست شمار قطره‏هاي باران، و نه ستارگان آسمان، و نه آن خاكريزه‏ها كه باد با خود به هوا بردارد، و نه موري كه بر سنگي صاف پاي گذارد، و نه آرام جاي مورچه‏اي - خرد و باريك - در شبي سياه و تاريك. مي‏داند جاي افتادن برگهاي درختان را، و آهسته باز و بسته شدن ديدگان را. و گواهي مي‏دهم كه جز خداي يكتا خدايي نيست، و او را همانند و همتايي نيست، نه در يكتايي او جاي گمان است، و نه دين او پوشيده و نهان است. نه آفرينش موجودات را - به دست قدرت او - انكار توان كرد، - نه بندگي او، چنانكه وي را شايد، توان به جاي آورد - گواهي كسي است كه نيّت او راست است و درون او پاك - از عيب و عار -، يقين وي بي‏آميغ، و ترازوي او گرانبار، و گواهي مي‏دهم كه محمّد (ص) بنده او و فرستاده اوست، برگرفته از ميان آفريدگان، و گزيده براي شرح دادن حقيقتهاي ايمان، مخصوص به گراميترين تشريفهاي كرامت، منتخب براي اداي وظيفه بزرگ رسالت، نشانه‏هاي رستگاري بدو آشكار و مبرهن، ديده تاريك بين - خرد - به - نور - او روشن. اي مردم همانا دنيا آرزومند و خواهان خود را فريب مي‏دهد، آن را كه در خواستن وي با ديگران همچشمي كند، عزيز نمي‏دارد، و كسي را كه بر او چيرگي جويد، مغلوب مي‏سازد، و به خدا سوگند هرگز مردمي زندگاني خرّم و نعمت فراهم را از كف ندادند، مگر به - كيفر - گناهاني كه انجام دادند «كه‏ خدا بر بندگان ستمكار نيست» - ليكن بنده نمي‏داند سبب زوال نعمت او چيست -، و اگر مردم هنگامي كه بلا بر آنان فرود آيد، و نعمت ايشان راه زوال پيمايد، فرياد خواهند از پروردگار، با نيّت درست و دلهايي از اندوه و بيم سرشار. هر رميده را به آنان بازگرداند، و هر فاسد را اصلاح و بساز، و من مي‏ترسم، كه شما در فترت - ناداني باشيد و غفلت همچون روزگار جاهليت - كارهايي انجام گرفت و شما بدان گراييديد، كه در آن نزد من ستوده نبوديد. اگر آنچه از دست داديد به شما بازگردد. نيكبختانيد، و بر من جز كوشش نباشد اگر خواهم - در باره آنچه شد - بگويم، گويم: خدا آنچه را گذشت ببخشايد.

منبع: نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتی (ره)، 1385، چاپ اول، انتشارات جلوه کمال، خطبه 177