تفاوت اسم زمان و اسم مکان با ظرف زمان و ظرف مکان در زبان عربی چیست؟

در کتب عربی صرفی و نحوی معتبر، در قسمت صرف، مبحثی تحت عنوان اسم زمان و اسم مکان آمده است. و در قسمت نحو، مبحثی با موضوع ظرف زمان و ظرف مکان دیده می‌شود. تفاوت این دو چیست؟ و راه تشخیص هر کدام چگونه است؟ آیا این دو مقوله در معنا باهم تفاوت دارند؟

همانگونه که در سوال هم مطرح شده:

ظرف زمان و مکان ، در قسمت علم نحو و زیرمجموعه ی مفعول فیه هستند.

ولی اسم زمان و مکان در قسمت علم صرف و زیرمجموعه ی مشقات می باشند.

راه تشخیص هر یک از این دو مبحث بدین شرح است:

۱. مفعول فیه:

الف. ظرف مکان: شامل کلماتی می شود که معنای مکانی می دهند و حتما منصوب هستند. (منصوب شدن آنها بدین جهت است که نقش مفعول فیه دارند و مفعول ها باید منصوب باشند. و در صورتی که کلمات ظرف مکانی منصوب نشوند، طبق اعرابشان در جمله نقش می گیرند.)

ظرف مکان شامل: تحت: زیر، ورا: پشت، فوق: بالا، عند: نزد، جنب: کنار، خلف: پشت، قبل :پیش، بعد: پس و ....

ب.ظرف زمان: شامل کلماتی می شود که معنای زمانی می دهند و حتما منصوب هستند. (منصوب شدن آنها بدین جهت است که نقش مفعول فیه دارند و مفعول ها باید منصوب باشند. و در صورتی که کلمات ظرف زمانی منصوب نشوند، طبق اعرابشان در جمله نقش می گیرند.)

ظرف زمان شامل: صباح: صبح، ظهر: ظهر، لیل :شب، نهار: روز، مسا: عصر، قبل :پیش، بعد: پس، الان: اکنون و ....

مثال. رایت صادق تحت الشجره ظهرا. صادق را ظهر زیر درخت دیدم.

در این مثال، تحت (منصوب)، مفعول فیه و ظرف مکان است. و ظهرا (منصوب)،مفعول فیه و ظرف زمان است.

۲.مشتقات:

الف. اسم مکان.

ب.اسم زمان.

این دو، کلماتی هستند که بر یکی از وزن های : مفعل یا مفعله ، که معنای مکانی یا زمانی دارند، می آیند.

مثال: مکتبه بر وزن مفعله و به معنای کتابخانه، مسجد بر وزن مفعل و به معنای مسجد، مغرب بر وزن مفعل و به معنای زمان غروب یا مکان غرب، مطبخ بر وزن مفعل و به معنای آشپزخانه، ملعب بر وزن مفعل و به معنای ورزشگاه، مدرسه بر وزن مفعله و به معنای مدرسه.

حال اگر: اگر کلمه ای اسم مکان یا زمان بود، می گوییم مشتق است و نه جامد.

نکته. جمع اسم های مکان و زمان بر وزن مفاعل می آید: ملعب: ملاعب. مدرسه: مدارس. مسجد: مدارس.

اسم زمان و اسم مکان با ظرف زمان وظرف مکان در زبان عربی هیچ تفاوتی باهم ندارند چه در صرف و چه در نحو فقط این دو واژه باهم مترادف هستند، (مثل انسان وآدم) و به اصطلاح منطقی رابطه تساوی بین آن دو برقرار است، به این صورت: هر انسانی آدم است/ هر آدمی انسان است/ هر اسم زمانی ظرف زمان است/ هر ظرف زمانی اسم زمان است/ موفق باشید.