بررسی طرح «صیانت از فضای مجازی»

مدتیه که همه ی ما در رسانه های مختلف داریم به اشکال مختلف راجع به «صیانت از فضای مجازی» می شنویم.

بعضی ها با عباراتی مثل کره شمالی یا فرار نخبگان شروع کردن به بیان و تحلیل این طرح، بعضی ها هم میگن این طرح اون چیزی نیست که برداشت شده و قرار نیست اتفاق خاصی بیوفته، و بعضی ها هم میگن این طرح اساسش چیز درسته و از همون اول باید انجام می شد.

من شخصا یک مطالعه کلی داشتم راجع به این طرح و تبصره هاش و به رغم وجود ابهاماتی توی طرح نامه ارسالی برای کمیسیون مشترک مجلس، تا حدی میشه مضمون اصلی طرح رو متوجه شد. توی یک جمله هدف اینه که:

دولت جمهوری اسلامی بتونه به اطلاعات موجود در فضای مجازی دسترسی و روی محتوای مرتبط با کشور ایران کنترل داشته باشه.

خب این اتفاق خوبیه. ولی در صورتی که پلتفرم های بزرگی مثل گوگل و اینستاگرام (که بیش از 5 درصد از ترافیک کلی اینترنت رو شامل میشن) بیان توی ایران دفتر بزنن و پل ارتباطی با ایران ایجاد بکنن؛ که حقیقتا بعید به نظر میرسه. حالا اینکه ما بیایم بگیم در صورتی که ما 4 ماه فرصت میدیم که بیان دفتر بزنن و اگه نیان کلا تحریمشون میکنیم، موضوعیه که دوست دارم بیشتر راجع بهش بدونم. آیا این کار تحریم کردن اون هاست یا تحریم کردن خودمون؟

هر کاری یک سری مزایا و معایب داره؛ اره اگه ایران هم به دیتای منتشر شده در اینستاگرام دسترسی داشته باشه خوبه، چرا که در صورت وایرال شدن یک ویدیوی توهین آمیز یا محتوایی که آبروی کسی رو در خطر میندازه، میتونه توسط پلیس فتای ایران جلوگیری بشه ازش و سیستم کنترل شده تر پیش میره. ولی خب اگه زیر بارش نرفتن چی؟ با توجه به تحریم های فعلی بعضی از سرویس های گوگل برای ایران، به وضوح میشه متصور شد که گوگل به هیچ عنوان با ایران همکاری نمیکنه و با این طرح سازگار نخواهد بود. پس چرا ما باید خودمون رو محروم کنیم از سرویس هایی که در حال حاضر به رایگان داریم ازشون استفاده میکنیم؟

تصور بفرمایید که برای ارسال یک ایمیل ساده نتونیم از گوگل استفاده کنیم. یا برای جستجوی مطلب یا موضوعی نتونیم از قوی ترین موتور جستجو - گوکل - استفاده کنیم. خب چه آورده ای برای ما داره واقعا؟

من دیدم اینفلوئنسر ها و صاحب نظران مختلف جامعه هم کامنت هایی رو به صورت مستقیم و غیر مستقیم (زبان کنایه یا طنز آمیز) مطرح کردن. مثلا ویدیویی که آقای رشید پور از خودش منتشر کرد، یا کلیپ طنزی که آقای علی صبوری ساخته، یا نامه ای که رضا رویگری به آقای قالیباف زدن و راجع به وضعیت طرح پرسیدن و .. همه و همه بیانگر این هستن که کلی حرف نگفته وجود داره بین مردم و چقدر خوب میشد که به صورت علنی و با یک پرسش نامه عمومی این طرح ارزیابی میشد قبل از تصویب.

الان سوال بنده مشخصا این هست که کسی راجع به مدل دقیق طرح اطلاعاتی داره؟ یعنی چه مدت دوره انتظار داره اجرای نهایی این طرح و دقیقا به چه مدل پیاده سازی میشه؟ آیا قرار هست اجرای نهایی این طرح منوط به رسیدن به یک زیرساخت جایگزین داخلی باشه یا بدون این شرط طرح اجرایی میشه؟ و آیا قرار هست با تصویب این طرح و فرض عدم همکاری پلتفرم های خارجی، با چه چیزی مواجه بشیم؟ فیلتر شدنشون؟ عدم دسترسی توسط پنهای باند محدودی که براش ایجاد میشه؟ یا ..؟ دارم سعی میکنم متوجه بشم که آیا راهی برای دورزدنش وجود خواهد داشت؟

تجربه در این 43 سال نشان داده که آن چه در درجه اول در این گونه طرح ها زیرساختانه است آسان سازی روند و روال کنترلی است و داده آوریست. این کار اگرچه در دنیای اطلاعات و ارتباطات لازم است اما در کشور های دیگر نگاه اولیه ساختاری در آن حفظ منافع و آرامش و آسایش مردم و آسان سازی روند و روال کار ارتباطات و تبادل اطلاعات است بعد آسان کردن کار مسئول و داده آوری کنترلی. بنابر این اگر اصل بر حفظ و گسترش منافع مردم باشد که وظیفه هر مسئول اجرایی است این گونه طرحها خوبند ولی اگر برعکس به جای مردم منافع مسئولان و متولیان امور و گسترش تسلط بر مردم که بی تردید برای مردم هم مشکلزاست باشد اینگونه طرح ها با انتقاد و تردید در جامعه مواجه میشود. روشن است که کلان جامعه به اجماع و قضاوت درست نزدیک تر استو باید به آن توجه کرد. اگردر طرح های این چنینی منافع مردم بر عکس نامی که برای آن نهاده شده تهدید شود تحمیلی تلقی می شوند و با انتقاد و مقاومت رو به رو می شوند. بر عکس اگر پیش از تصویت عجولانه و چراغ خاموش، بر وفاق دوجانبه مسئولان و مردم برای هم رایی یا اجماع و اقناع منطقی طرفین کار شود نه تنها مقاومتی در برابر اجرای آن ایجاد نمی شود بلکه همراهی و همسویی و دفاع به جای مخالفت و استدلال عاقلانه به جای نقد خشمانه در آن بروز می کند و آن را در جامعه و جکومت با سرعت و موفقیت به پیش می برد. از اینرو باید در جریان توسعه با عقلانیت راه مدیریت را هموار کرد و به جای قرار کرفتن در مقابل مردم در کنار و همراه با مردم حرکت کرد.

از نظر من این طرح خوب بودنش زمانی معنی پیدا میکنه که مشابه کشور چین زیرساخت کاملش موجود باشه و به عنوان یک مثال، موتور جستجویی مشابه گوگل ولی به صورت داخلی داشته باشیم.

در حال حاضر با تصویب و اجرا شدن طرح صیانت از فضای مجازی قطع به یقین بخش زیادی از شغل ها درچار مشکل میشن. تمام شغل هایی که در حوزه آی تی هستند، همینطور شغل هایی که در حوزه تحقیقات و توسعه هستند، و همچنین از فروشگاه های خرد گرفته تا سایر پلتفرم هایی که ارتباط تنگاتنگی با سرویس ها و ابزار خارجی دارن.

محصور یک کشور به دست خودش مادامی که قدرت داخلی کافی برای تامین دانش، بستر ها و پلتفرم های پیام رسان قدرتمند و .. نداره، فقط باعث ضرره و هیچ سودی نه برای خود کشور و نه برای مردمش داره. البته چرا یک سود داره و اونم اینه که مسئولین مردم رو بهتر میتونن کنترل کنن و دیتایی که خودشون میخوان رو به خرد مردم بدن و اون چیزی که فکر میکنن آسیب زنندس برای جامعه رو حذف کنن.

من با سوالاتی که آقای رشید پور هم پرسیدین که خود شما هم در سوالتون اشاره کردید کاملا موافق هستم. مهمترینش اینه که این طرح که قبل از انتخابات مطرح شد، چرا پس اون موقع رد شد و الان تایید شد؟ چرا باید صبر کنید مردم بیان پای صندوق های رای بعد وقتی همه چیز تموم شد یک همچین چیزی رو مطرح کنید؟ واقعا برای خود منم سواله.