آیا «غسل توبه» جود دارد؟

دوستان می خواستم بدونم غسلی هم وجود داره به اسم «غسل توبه» ؟ یعنی به نیت آمرزیده شدن گناهان انجامش داد. اگه وجود داره میشه جزو نیت یکی دیگه از غسل ها باشه؟ یعنی هم غسل میت و هم غسل توبه رو هردوشو نیت کنیم و یک بار غسل کنیم؟ چه زمانی بهتره این غسل رو انجام بدیدم؟ با تشکر

انسان می تواند برای چند نیت، همزمان یک غسل انجام دهد. فرقی هم ندارد که غسل ها واجب باشند یا مستحب.

یکی از نیت های غسل های مستحب، غسل توبه است.

که انسان با هربار حمام رفتن ، می تواند انجام دهد.

اما فضیلت غسل توبه زمانی است که انسان از گناهان خود قلبا پشیمان است و مراحل توبه ی واقعی را طی نموده است. یا در ایامی که خدا بندگان را با تخفیف ویژه می بخشد. مثل شب های قدر، ایام اعتکاف، شب جمعه و ...

غسل توبه همانند دیگر غسل ها است.فقط نیتش فرق داره.

غسل، براي توبه مستحب است. البته توبه يك وقت از كفر و شرك است، يك وقت از فسق. اگر از كفر و شرك باشد، دليلي هست كه دلالت مي‌كند غسل براي توبه مستحب است، چون بعضيها كه در صدر اسلام ايمان مي‌آوردند وجود مبارك پيغمبر(صلّي الله عليه و آله و سلّم) به آنها مي‌فرمود كه برخيزيد و غسل بكنيد. حضرت به حنفي و قيس‌بن‌عاصم وقتي مسلمان شدند دستور غسل داد.

اما غسل براي توبهٴ از گناهان ديگر اين يك روايت مُرسلي سند اوست. مرحوم شيخ بهايي مي‌فرمايد: شيخ طوسي(رضوان الله عليه) در تهذيب اين حديث را از امام صادق(سلام الله عليه) نقل كرد كه مردي آمد حضور امام ششم(سلام الله عليه) عرض كرد: من همسايه‌هايي دارم، اينها نوازنده‌هايي دارند [كه] اهل غِنا هستند. گاهي براي قضاي حاجت مثلاً، جايي كه مي‌روم آنجا مي‌نشينم و اين صداها را گوش مي‌دهم.

حضرت فرمود اين كار را نكن، اين شخص گفت من كه با پاي خودم براي شنيدن آن صدا نرفتم، حضرت فرمود خدا فرمود: ﴿إِنَّ الْسَّمْعَ وَالْبَصَرَ والفُؤادَ كُلُّ أُوْلئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً﴾[سورهٴ اسراء، آيهٴ ۳۶.] گرچه با پا براي آن كار نرفتي ولي گوش هم بايد گناه نكند.

بعد آ‌ن شخص به حضرت عرض كرد: گويا من اين آيه را نشنيدم نه از عربي و نه عجمي، من آن كار را ترك مي‌كنم و استغفار مي‌كنم.

حضرت فرمود كه «فاغتسِل و صلِّ ما بدا لك فلقد كنتَ مقيماً علي أمر عظيم ما كان أسْوَأَ حالَك لو متَِّ علي ذلك اسْتغفِرِ الله وَسَلْهُ[در تهذيب الاحكام «وَاسْأَلْهُ» آمده است.] التوبةَ من كلّ ما يَكرَه فإنّه لا يكره إلاّ القبيح و القبيحَ دَعْهُ لأهله فإنّ لكلٍّ أَهْلاً»[تهذيب الاحكام، ج ۱، ص ۱۱۶.]؛ فرمود بلندشو، غسل بكن، نماز بخوان، استغفار بكن، توبه بكن و از هر چه خدا بدش مي‌آيد توبه بكن.

شيخ بهايي و بيان فروعات فقهي روايات امام صادق (عليه­السلام)

مرحوم شيخ بهايي چندتا بحث فقهي اينجا دارند كه آيا گوش دادن اينها معصيت كبيره است؟ معصيت صغيره است بعضي نقد مي‌كنند، بعد خودشان تأييد مي‌كنند كه بعيد است معصيت صغيره باشد كه آن بحثها خارج از مقصد است. عمده اين است كه مي‌فرمايد: اين روايت را مرحوم شيخ طوسي مرسلاً نقل كرده است و من مسنداً در هيچ كتاب حديثي نيافتم. ولي برابر آنچه در حديث سي و يكم چون چهل حديث در اينجا هست، حديث سي و يكم آنجا حديث «من بلغ» را نقل مي‌كند.

مي‌فرمايد در شرح حديث سي و يكم كه حديث «من بلغ» آنجا مطرح شد، آنجا گفتيم كه اگر روايتي مثلاً ضعيف بود و ما را به كار مستحب دعوت مي‌كرد، برابر او ما اگر عمل كرديم مأجور خواهيم بود، پس اگر اين روايت، مرسل بود چون ما را به يك امر مستحبّي دعوت مي‌كند، در حقيقت انقياد از آن حديث «من بلغ» ثواب دارد، لذا ما به استناد حديث «من بلغ» مي‌توانيم بگوييم شايسته است اگر كسي بخواهد از هر گناهي توبه كند غسلِ توبه انجام بدهد. بقيه بحثهاي فقهي كه در اين زمينه است، خارج از بحث ماست.

منبع: تقریرات و یادداشتهای حجت الاسلام مهدی یوسف وند از جلسه تفسیر سوره نساء حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی؛ سایت هدانا.

پيامبر اکرم(ص) مي‏فرمايد: بنده‏اي نيست که گناهي کند (هر چه و هر اندازه که باشد) سپس پشيمان شود و توبه کند مگر اين که خداوند به مغفرت و آمرزش به او نظر کند، سپس پيامبر به شخصي که مي‏خواست توبه کند فرمود: «برخيز و غسل کن و براي خدا سجده نما»

 مستدرک الوسائل، ج 2، ص 513.

روایاتی دیگر از پيامبر اكرم(ص) روزي به اصحاب خود فرمود: كدام يك از شما اراده توبه دارد؟ عرض كردند: همه ما مي خواهيم توبه كنيم. فرمود: پس غسل كنيد. وضو بگيريد و چهار ركعت نماز بخوانيد. در هر ركعت يك مرتبه سوره حمد و سه مرتبه سوره توحيد و هر يك از سوره ناس و فلق را يك مرتبه بخوانيد و بعد از نماز هفتاد مرتبه بگوييد: استغفرالله ربّي و أتوب اليه. لا حول و لاقوّة الاّ بالله العليّ العظيم. يا عزيزُ يا غفّار اغفرلي ذنوبي و ذنوب جميع المؤمنين و المؤمنات فإنّه لا يغفر الذّنوب إلاّ أنت. سپس فرمود: هيچ بنده­اي از امت من اين عمل را انجام نمي دهد مگر اين كه منادي از آسمان ندا كند: اي بنده خدا، عملت را از سر بگير كه توبه تو مقبول است و گناه تو آمرزيده، و فرشته ديگري از زير عرش صدا كند: اي بنده! مبارك باد بر تو و بر اهل تو و ذريه ات، و فرشتگان ديگر هر يك مطلبي مي‌گويند تا اين كه جبرئيل(ع) ندا مي‌كند كه: من وقت مرگت با ملك الموت مي آيم و به تو مهرباني مي كنم و روح تو به آساني از بدنت خارج مي‌شود.

ميرزا جواد ملکي تبريزي، رساله لقاء الله،ص87

 اما برای توبه چند نکته لازم است اختصارا عرض شود‌

قرآن می‌فرماید: پروردگارت نسبت به آنان که از روی جهل اعمال بد انجام داده اند، سپس توبه کردند و در مقام جبران بر آمدند، آمرزنده و مهربان است. طبق این آیه توبه به توبه قلبی و ندامت درونی محدود نمی‌شود، بلکه روی اثر عملی آن تأکید شده و اصلاح و جبران، مکمّل توبه شمرده شده، تا این فکر غلط را از مغز خود بیرون کنیم که هزاران گناه را با جمله «استغفرالله» می‌توان جبران کرد.

بنابراین باید عملاً خطا‌ها جبران گردد. قسمت هایی که از روح انسان و یا جامعه بر اثر گناه آسیب یافته، اصلاح و مرمّت شود.

البته توبه کردن از گناهان، بستگی به گناهی دارد که انجام شده است.

گناهانی را که از انسان سر می‌زند، از دو حالت یا دو دسته زیرخارج نیست:

یک دسته حق الله است، مثل ترک نماز و روزه، راه جبرانش این است که قضای آن را به جا آورید. اگر از عهده قضای همه آن برنمی‌آیید، هر مقداری که می‌توانید، انجام بدهید.

دسته دوم حق الناس است. جبران حق الناس آن است که رضایت قلبی صاحبان حق را به هر صورتی شد، به دست آورید. اگر مالی را از مردم تصرّف کرده یا ضایع نموده یا ضربه‌ای بر بدن آنان وارد کرده‌اید که دیه یا قصاص دارد، باید یا رضایت آنان را جلب کنید و یا مال و دیه را به آنان بدهید.

اگر با زبان یا عمل تان، روح آنان را آزرده‌اید و آبرو و حیثیت آنان را برده‌اید، در صورت امکان از آنان رضایت بگیرید، اما اگر ممکن نیست، برای آنان دعا کنید.

اگر برخی افراد را نمی‌شناسید یا مرده‌اند یا دسترسی به آنان ندارید، در امور مالی، مال را به فرزندان یا وارثان آنان بپردازید. اگر دسترسی به آنان هم ممکن نباشد، در راه خدا برای شان صدقه بدهید.

در غیر امول مالی، در حق آنان دعا و استغفار کنید و صدقه و خیراتی هدیه نمایید.

توبه حقیقی شرایط و لوازم و آثار عملی دارد. مهم‏ترین آن، عبارت است از این که تصمیم بگیرید که:

 ۱ ـ. دیگر هیچ گناهی را انجام ندهید. اگر به دلیل ندانستن مسئله و جهل یا غفلت و فراموشی یا هر دلیل دیگر، دوباره گناهی را مرتکب شدید، بلا فاصله توبه کنید و با اشک و گریه، از خداوند بخواهید که شما را بیمارزد.

 ۲ ـ. خود را به احکام و دستورهای دین مقید و پایبند کنید و گناهان گذشته خود را جبران نمایید.

گناه انسان هر قدر هم بزرگ باشد با رعایت شرایط فوق (پشیمانی از گناه و جبران گذشته و امید به رحمت خدا و بشارت به بخشش توبه کنندگان) مطئمنا مورد قبول خدا قرار خواهد گرفت.

توبه آداب خاصی دارد که باید آن را از مستحبات توبه دانست که عبارتند از:

 ۱. سه روز روزه گرفتن

 ۲. غسل توبه

 ۳. خواندن دو یا چهار رکعت نماز

 ۴. دعاهای توبه

 ۵. خود را مقید به نماز اوّل وقت کند

 ۶. تا حد امکان نماز‌ها در مسجد خوانده شود

 ۷. با دوستان مؤمن رفت و آمد کنید و از رفاقت با افراد بدنام و فاسد پرهیز نمایید.

 ۸ . دعاهای توبه‏ای را که از ائمه معصومین وارد شده‏است، به ویژه دعاهای صحیفه سجادیه، مخصوصاً دعای ۳۱ و یا مناجات خمسْ عشر، به‏ خصوص مناجات تائبین را بخوانید.

 ۹. هر روز صبح بعد از نماز و هر شب هنگام خوابیدن، پس از خواندن دو رکعت نماز از خدا بخواهید که شما را در پیمان توبه موفق بدارد.

 ۱۰. از توسل به چهارده معصوم علیهم السلام به خصوص توسل به امام زمان علیه السلام غافل نشوید.

 ۱۱. از فرصت استثنایی ماه‌های رجب و شعبان و رمضان هم چنین ایام سوگواری محرم کمال استفاده را ببرید.

 ۱۲. گاهی در دل شب، هنگام سحر، نزدیکی‌های صبح، با خدا خلوت کن. جایی که کسی جز خدا شما را نبیند و صدای درد دل گفتنت با خدا را نشنود .